چه شرایطی برای جوانه زنی بذر گیاهان ضروری است؟
بـذر بایـد زنـده بـوده و بـه حـد کافـی ذخیـره مـواد غذایـی داشـته باشـد، تـا بتوانـد نیـاز مـواد غذایـی گیـاه تازه روییـده را تـا زمانـی کـه قـادر بـه انجـام عمـل فتوسـنتز شـود، از محـل مـواد ذخیـره بـذر تأمیـن کند.بذرها در اصل موجودات زنده هستند و برای جوانه زنی بایستی حاوی بافت جنینی سالم و زنده باشند. تمام بذرهای توسعه یافته حاوی جنین (Embryo) بوده و در اکثر بذر گونه های گیاهی، یک منبع ذخیره مواد غذایی در بذرها وجود دارد. بطور کلی بذرها زمانی شروع به جوانه زنی میکنند که شرایط رطوبت و دما برای رشد مناسب آن گونه مهیا باشد. درادامه به بررسی شرایط لازم برای جوانه زنی بذر گیاهان خواهیم پرداخت.
شرایط جوانه زنی بذر گیاهان
بـرای جوانـه زدن بـذر ترکیـب مناسـبی از رطوبـت، حـرارت، نـور و اکسـیژن در محیـط کشـت الزم اسـت. در زیر به طـور مختصـر بـه هـر یـک از آنهـا اشـاره می شـود:
- رطوبت:بسـتر بـذر بایـد همیشـه بـه انـدازه کافـی مرطـوب باشـد تـا بـذر پـس از جـذب آب، جوانـه تولیـد کنـد. انـواع مختلـف بـذور در رطوبتـی بیـن 57 تـا 62 درصـد رطوبـت وزنـی )نسـبت بـه وزن خشـک بـذر( جوانـه می زننـد.گنــدم و جــو در 54- 50 درصــد، لوبیــا روغنــی در 57 درصــد و ذرت خوشــه ای در 62 درصــد رطوبــت جوانــه می زننــد.
- حرارت:مناســب ترین حــرارت بــرای جوانــه زدن بــذور و بیشــتر گیاهــان در فاصلــه بیــن 51- 30 درجــه ســانتیگراد است. معمولا گیاهـان سرمادوسـت در دماهـای پایین تـری نسـبت بـه گیاهـان گرمادوسـت جوانـه میزننـد. هـر قـدر دمـای بسـتر بـذر از دمـای مطلـوب جوانـه زدن کمتـر باشـد، درصـد جوانـه زدن بـذر و نیـروی رشـد گیاهچــه پایین تــر خواهــد بــود.
- اکسیژن:وقتـی شـرایط محیـط از نظـر رطوبـت و دمـا مناسـب باشـد، جوانـه زدن بـذر آغـاز میشـود. در ایـن حالـت جوانه زدن بـا متابولیسـم مـواد ذخیـرهای آن شـروع میشـود. ایـن عمـل بـه اکسـیژن احتیـاج دارد.در کاشـت بـذر اگـر آنهـا را در عمـق زیـاد و یـا در محیـط اشـباع شـده از آب بکارنـد بـر اثر عـدم دریافـت اکسـیژن جوانـه نخواهنـد زد؛ ولـی بـذوری ماننـد برنـج و گیاهـان آبـزی چـون بـه اکسـیژن کمتـری احتیـاج دارند، اکسـیژن محلـول در آب بـرای جوانـه زدن آنهـا کافـی اسـت.
- نور:تحقیقـات نشـان می دهنـد کـه نـور در بعضـی از بـذور گیاهـان سـبب تسـریع جوانه زنـی می شـود ماننـد: بـذر تـازه کاهـو، کرفـس و پامچـال در حالـی کـه جوانـه زدن تعـدادی دیگـر از بـذور را بـه تعویـق می انـدازد، ماننـد: بـذر پیـاز، سـیر و تـاج خـروس.
