درخت زیتون یک گیاه باستانی و فرهنگی مدیترانه ای است. نام علمی آن Olea europaea L بوده و از خانواده Oleaceae می باشد.کشاورزی درخت زیتون به هزاره های قبل برمی گردد و احتمالاً در مدیترانه شرقی اتفاق افتاده است. حدود 300 نوع مختلف زیتون در سراسر جهان برای تولید زیتون خوراکی و روغن زیتون پرورش داده شده است. این محصولات یک شاخه بسیار مهم صنعت در کشورهای مدیترانه، به ویژه اسپانیا، ایتالیا و یونان است. درخت زیتون درختی بسیار حیاتی است. تقاضای کمی از خاک و آب و هوا دارد و چند صد سال قدمت دارد. همچنین می تواند در تمام طول عمر خود مورد استفاده قرار گیرد. در ادامه با 12 نوع از آفت درخت زیتون آشنا خواهید شد.

تنه درخت غالباً پیچ خورده است. حتی وقتی چوب داخلی تنه می میرد و پوک می شود، همیشه شاخه های جدیدی تولید می کند. درخت زیتون حدود 20 متر ارتفاع دارد و یک تاج گسترده و سبک ایجاد می کند. برگ های آن باریک، سبز خاکستری در سطح فوقانی، در زیر آن به رنگ سفید نقره ای است و روی شاخه ها روبروی هم رشد می کنند. بعد از سال دوم آنها سقوط می کنند. گل های سفید مایل به زرد رشد می کنند، آنها در ماه دی (ژوئن) شکوفا می شوند و از مهر تا آذر (اکتبر تا دسامبر) زیتون ها رسیده می شوند.

روی هر شاخه یک دانه وجود دارد که بسته به نوع آن، سبز یا آبی سیاه، مانند یک آلو کوچک است. سالانه 60 تا 65 کیلوگرم زیتون در هر درخت قابل برداشت است. درخت زیتون با نماد با ارزش و والای خود، تاریخ اولیه اروپا را متحد می کند. بنابراین شاخه های آن نشانه صلح بوده، حتی در اوایل بازی های المپیک پیروز شدگان با یک تاج گل از برگ های زیتون آراسته می شدند.

آفات و بیماری های قارچی شناسایی شده در زیتون

تولید زیتون (Olea europaea) طی چند سال گذشته افزایش یافته است. بیشتر این تولیدات در مزارع کوچک انجام می شود، اما مناطق وسیع تری نیز در حال کاشت هستند. با در دسترس بودن درختان در گلخانه ها، بسیاری از مردم آنها را در مناظر خانه های خود می کارند. خوشبختانه زیتون از گونه های نسبتاً عاری از آفات است، اما برخی از مهاجمان گاه به گاه می توانند آزار دهنده باشند و یا صدمه ای پایدار وارد کنند. چند عامل بیماری زای گیاهی که ممکن است زیتون را آلوده کنند نیز می تواند منجر به کاهش سلامت کلی گیاه، عملکرد میوه یا ظاهر بصری گیاهان شود.

پیروی از روش های صحیح هنگام پرورش زیتون می تواند احتمال از بین رفتن آفات و بیماری ها از درختان را کاهش دهد. محصولات زراعی و علف های هرز می توانند آفات احتمالی زیتون باشند. تحقیقات در حال انجام است تا تعیین کند آفاتی که از مرکبات، ذرت، علف های هرز و گیاهان خوراکی (مثلاً گل شبدر، گوجه فرنگی، فلفل و بادمجان) می توانند به مناطق تولید زیتون منتقل شوند. این اطلاعات برای انتخاب محل در آینده برای تولید کنندگان زیتون مفید خواهد بود. در ادامه با همه آفات و بیماری هایی که ممکن است به درخت زیتون حمله کنند، اشاره می شود.

1.حشرات پا برگی و حشرات بدبو (Leaffooted Bugs and Stink Bugs):

این حشرات واقعی آفات میوه، دانه و سبزیجات در فلوریدا شناخته شده اند. تولید کنندگان زیتون حشرات پا برگی و حشرات متعفن و بدبو که از میوه تغذیه می کنند و باعث آسیب می شوند، را گزارش کرده اند. مدیریت این آفات ممکن است دشوار باشد، اما اگر از سموم دفع آفات برای مدیریت حشرات استفاده نکنید، دشمنان طبیعی مانند مگس های انگلی و حشرات متعفن می توانند به مدیریت جمعیت کمک کنند.

حشرات پا برگی: این حشرات قهوه ای مایل به خاکستری با پاهای عقب صاف، از آفات رایج گوجه فرنگی هستند. آنها چیزی دارند که حشره شناسان آن را قسمت های دهان “سوراخ کننده” می نامند و این دقیقاً همان کاری است که برای گوجه فرنگی انجام می دهند. آنها پوست را سوراخ می کنند، آنزیمی به داخل میوه تزریق می کنند تا گوشت میوه حل شود و سپس آب را بیرون می کشند. سرانجام لکه ها یا ضایعات کوچک و سفید رنگی بر روی سطح میوه (زیتون و گوجه فرنگی) باقی می ماند.

حشرات بدبو: طول این حشرات متعفن بالغ تقریباً به 2 سانتی متر می رسد. پاهای آنها از دو طرف امتداد دارند، بنابراین این باعث می شود که حشرات بالغ حتی بزرگ تر از حد واقعی خود به نظر برسند. این آفت درخت زیتون وقتی از تخم های خود بیرون می آیند بسیار ریز هستند و با رشد خود، پنج بار پوست می اندازند. رنگ حشرات متعفن بالغ بسته به گونه آنها، ممکن است سبز، قهوه ای یا مایل به خاکستری باشد.

2.حشرات سر مخروطی بال شیشه ای (Glassy-winged sharpshooters):

آفت درخت زیتون یک آفت بومی، به نام حشره سر مخروطی بال شیشه ای است که توسط پرورش دهندگان گزارش شده است که از درختان زیتون تغذیه می کند. آنها مواد مغذی خود را با تغذیه از مایعات گیاهان در آوند چوبی، بافت های رسانای آب گیاه به دست می آورند. تغذیه از گیاهان به ندرت باعث آسیب قابل توجه گیاه می شود، اگرچه حشرات مقدار زیادی مایعات را دفع می کنند که می تواند باعث خشک شدن برگ ها و میوه ها شوند. این آفت باعث کاهش سریع سلامت درخت زیتون خواهد شد. خسارت وارده به درختان زیتون ابتدا با پژمردگی برگ ها و سپس با قهوه ای شدن برگ ها ظاهر می شود.

3.مورچه ها (Ants)، نشانگر حشرات موذی:

مورچه ها می توانند نشانه وجود یک مشکل بزرگ در باغ شما باشند. مورچه هایی که روی تنه درختان راه می روند، می توانند نشان دهنده وجود مشکل حشرات باشند. اگر مورچه پیدا کردید، باید درخت را از نظر وجود حشرات بررسی کنید. مورچه ها اگرچه معمولاً به گیاهان آسیب نمی رسانند، اما مورچه های آتشی می توانند برای کارگران آزار دهنده و خطرناک باشند. مدیریت مورچه های آتشی را می توان با چندین روش توصیف شده توسط کالینز و شفرن به دست آورد.

4.کرم های ریز جوانه های زیتون (Olive bud mite):

کرم های ریز جوانه میوه موجودات کوچکی هستند که ابعادی در حدود 0.1 تا 0.2 میلی متر دارند. برای دیدن با چشم غیر مسلح بسیار کوچک هستند و باید از میکروسکوپ استفاده کنید. این آفت درخت زیتون زرد رنگ و چهار پا هستند. آنها منحصراً از درختان زیتون تغذیه می کنند. از آنجا که نمی توانید آنها را ببینید، بهترین راه برای تشخیص اینکه آیا کرم جوانه زیتون دارید جستجوی آسیب های ناشی از آنها است.

خسارت این آفت می تواند به صورت گل یا جوانه زودرس افتاده، جوانه های تغییر رنگ یافته، رشد متوقف یا ایجاد برگ های لکه دار ظاهر شود. در درختان زیتون بسیار جوان، یک آلودگی بد می تواند رشد گیاه را به طور جدی متوقف کند. علائم وجود کرم جوانه زیتون شامل پیچش برگ و ریزش گل یا جوانه است. جلوگیری از شیوع این آفات بسیار مهم است. مثل همیشه تمام تلاش خود را بکنید تا فقط درختان زیتونی را که می دانید از آفات پاک هستند را وارد باغ کنید.

5.ملخ ها و حشرات راست بال در زیتون (Grasshoppers and Katydids):

تولید کنندگان زیتون گزارش کرده اند که حضور ملخ ها و کاتیدیدها بر روی درختان زیتون و جویدن و برگ زدایی جزئی توسط آنها آسیب جدی وارد می کند. کاتیدیدها می توانند هنگام تخم گذاری در حاشیه برگ، باعث مزاحمت و آلودگی شوند. در این زمان، مدیریت جمعیت ملخ و کاتیدید تنها با حفظ محیط عاری از علف های هرز در باغ ها و اطراف آن یا با استفاده از حشره کش ها حاصل می شود.

6.آفت کرم شاخدار در زیتون (Hornworms):

کرم های شاخدار در میان گروه کرم ها، بزرگترین کرم هایی هستند که یافت می شوند. طول بعضی از آنها سه اینچ یا بیشتر است. به طور مشخص آنها از یک ستون فقرات انعطاف پذیر (شاخ) در انتهای خود استفاده می کنند. این نوع آفت درخت زیتون که به طور گسترده ای شناخته شده اند، آنهایی هستند که از گوجه فرنگی نیز تغذیه می کنند. این کرم شاخدار باعث ریزش برگ درخت زیتون می شود. صدمه آنها هنگامی آشکار می شود که شاخه زیتون از برگ ها خالی شود. اگر به زیر شاخه نگاهی بیندازید، مواد زائد (فضولات) را از این کرم ها پیدا خواهید کرد. بسیاری از تولید کنندگان موفقیت خود را با از بین بردن این آفات توسط دست، گزارش می دهند.

7.کرم شاخه خوار زیتون (Olive Shootworm):

این نوع از آفت درخت زیتون در واقع کرم مرواریدی هستند و بسیار شبیه سایر گونه های دیگر می باشند که رنگ سبز مشترک خود را دارند و اندازه آن کمتر از یک اینچ است. اما این شب پره ها از تنوعی برخوردارند که می توانند پروانه شوند و مانند همه شب پره ها، گیاهخواران پرخوری هستند. کرم شاخه زیتون، روی گیاهان مختلف یافت شده است، اما بندرت در درخت زیتون گزارش شده اند. لاروها می توانند باعث از بین رفتن و ریزش برگ های جدید شوند. این کرم می تواند فقط روی اپیدرم برگ آسیب برساند. لاروها با افزایش سن، برگ ها را می جوند و آنها را سوراخ می کنند.

8.حشره پولکی یا فلس سیاه (Black Olive Scale):

حشره پولک سیاه یکی از آفات اصلی زیتون استرالیایی است که باعث کاهش قدرت درخت، عملکرد و کیفیت میوه و روغن می شود. توزیع گسترده ای در استرالیای غربی دارد و هم در باغ های زیتون تجاری و هم در حیاط خانه ها یافت می شود. بسیاری از حشرات فلسی می توانند روی زیتون زنده بمانند. همچنین این آفت درخت زیتون از آفات مرکبات است، بنابراین اگر زیتون در مجاورت باغ مرکبات کاشته اید باید مراقب نظارت بر این آفات باشید. همانطور که در بالا ذکر شد، مورچه ها و کپک سیاه (آفت شماره 9) می توانند شاخص آلودگی و هجوم پولک سیاه باشند. همه آلودگی های پولک سیاه نیاز به مدیریت ندارند، اما باید از نظر وجود انگل کنترل شوند. انگل ها یک سوراخ در پوسته فلس ها ایجاد می کنند.

9.قارچ انگلی دودی یا سیاه (Sooty Mold):

کپک انگلی دودی بسیار شبیه نام آن است. شاخه ها و برگ های گیاه شما با دوده سیاه و تیره پوشانده می شود. بسیاری از مردم با دیدن این سیاهی برای اولین بار تصور میکنند که گیاه آتش گرفته و خاکستر ناشی از آتش روی گیاه نشسته است. اکثر گیاهانی که تحت تأثیر رشد کپک گیاه قرار دارند نیز نوعی مشکل آفت دارند. بعضی از گیاهان مانند گل رز که مستعد مشکلات آفت هستند، بیشتر در معرض رشد کپک گیاه قرار می گیرند.

شهد گیاهی (نوعی مدفوع) توسط شته ها، حشره های نمکی و برخی از پولک داران تولید می شود. کپک انگلی سیاه ارگانیسم قارچی است که روی شهد گیاه زندگی می کند. اگر در باغ خود کپک دودی پیدا کردید، باید با دقت به دنبال حشرات تولید کننده شهد باشید. کپک دودی می تواند توانایی فتوسنتز برگ ها را کاهش دهد، اما حمله به بافت گیاه شناخته شده نیست. در نهایت با از بین رفتن آنها، کپک دودی برگ ها را پوسته پوسته می کند.

10.تاول های سیاه میوه زیتون (Olive Anthracnose):

خسارت میوه معروف به آنتراکنوز زیتون یک مشکل شایع است که توسط باغداران گزارش می شود. آنتراکنوز زیتون یک بیماری قارچی است که موجب پیدایش تاول های گرد بر روی میوه و برگ درخت می شود. این بیماری عمدتا توسط یک پاتوژن گیاهی به نام Colletotrichum acutatum ایجاد می شود نباید مشکلی اساسی برای تولیدکنندگان باشد، اما باید از این مسئله آگاه باشید. آنتراکنوز زیتون می تواند منجر به ریزش میوه شود. صدمات وارده بر میوه می تواند باعث جذابیت بیشتر میوه برای حشرات مانند مگس میوه شود. تحقیقات نشان می دهد که مگس های میوه کیفیت روغن تولید شده از زیتون آلوده را کاهش می دهد.

11.مگس میوه زیتون (Olive fruit Fly):

مگس میوه زیتون، یک آفات غیربومی زیتون است که خیلی کم در باغات گزارش شده است. این یک آفت جدی زیتون در مناطق تولید کننده زیتون در کالیفرنیا و مدیترانه است، بنابراین نباید از این مگس غافل شد. مگس میوه زیتون یک تهدید اقتصادی جدی برای تولید کنندگان تجاری زیتون می باشد. لاروهای مگس میوه زیتون در داخل میوه تغذیه می کنند، تفاله را از بین می برند و اجازه ورود باکتری ها و قارچ های ثانویه را می دهند که میوه را پوسیده و کیفیت روغن را پایین می آورند. آسیب ناشی از این آفت زیتون می تواند باعث ریزش زودرس میوه شود و کیفیت میوه را برای تولید زیتون خوراکی و روغن زیتون کاهش دهد.

برای تولید کنندگان زیتون خوراکی، وجود حتی چند میوه آلوده می تواند منجر به رد کل محصول شود. تا زمانی که میوه ها پوسیده نباشند، می توان برخی از آلودگی ها را در میوه های زیتون که مورد استفاده برای تولید روغن هستند را تحمل کرد. برداشت زودرس میوه های آلوده پس از برداشت، به سرعت باعث کاهش تغییرات عطر و طعم ناشی از آسیب مگس میوه زیتون می شود. درختان زیتون زینتی می توانند منبعی از مگس های میوه زیتون باشند که به کاشت های تجاری حمله می کنند، مخصوصاً که مگس های بالغ قادر به پرواز در مسافت های طولانی هستند.

12.شپش های جهنده درخت زیتون (Olive Psyllid):

شپش های جهنده زیتون در باغات زیتون یافت نشده است، اما احتمال دارد از طریق واردات درخت زیتون به مکان های جدیدی گسترش یابد. بنابراین تولید کنندگان باید از این حشره آگاه باشند. این آفت زیتون از سه راه به درخت آسیب می رسانند. اول اینکه به طور مستقیم از جوانه ها، گل ها، شاخه های حساس و میوه های کوچک تغذیه می کنند. دوم اینکه آنها ضمن مکیدن شیره بافت ها، شیره گیاهی تولید می کنند و در نتیجه باعث رشد کپک انگلی سیاه و کاهش فعالیت فتوسنتزی برگ ها می شوند.

سرانجام ترشحات مومی سفید رنگی تولید می کنند که می تواند باعث ریزش زودرس گل در هنگام آلودگی شود. جمعیت های زیاد شپش ها ممکن است رشد درختان جوان را به عقب بیندازد و باعث کاهش قابل توجه عملکرد شود. درختانی که آلودگی سنگینی دارند حدود 30 تا 60 درصد کاهش عملکرد داشته و از بین می روند.

چگونه با آفت درخت زیتون مبارزه کنیم؟

مبارزه با هر آفت و بیماری در درخت و میوه زیتون بحثی اختصاصی است و بستگی به نوع آفت دارد. اما به طور کلی، راهکارهایی جهت نجات درخت زیتون از آفت وجود دارد. تحقیقات نشان می دهد که باغات زیتون باید در زمان مناسب و به مقدار کافی کوددهی و آبیاری شوند. اگر چه درختان زیتون نسبت به سایر درختان کود کمتری مصرف می کنند، اما اگر کشاورزان و باغبانان درختان زیتون را به موقع کود دهند و آبیاری کنند می توانند تولید زیتون را چندین برابر افزایش و عملکرد را توسعه دهند. همچنین باغداران به این نتیجه رسیدند که یکی از عوامل موثر و کلی در افزایش تحمل درخت در برابر آفات و امراض، استفاده از مواد آلی همچون کودهای حیوانی پوسیده می باشد.

امیدوارم این مطلب برای شما باغدار عزیز مفید بوده باشد. ایام به کام.