از دیدگاه کلی “خاک” اصطلاح بسیار گسترده ای است و به لایه سست زمین که سطح کره زمین را پوشانده است اشاره دارد. خاک بخشی از سطح زمین است که شامل سنگ های متلاشی شده، هوموس، مواد معدنی و آلی است. برای تشکیل خاک از سنگ، به طور متوسط 500 سال یا بیشتر طول می کشد. خاک معمولاً هنگام تجزیه سنگ ها به قسمت های تشکیل دهنده آن ها تقسیم می شود. هنگامی که طیف وسیعی از نیروهای مختلف بر روی سنگ ها وارد می شوند، آن ها را به قطعات کوچک تر تقسیم می کند تا خاک را تشکیل دهند. این نیروها همچنین شامل تأثیر باد، آب و واکنش نمک ها هستند. خاک مناسب هر گیاه متفاوت است. در این مقاله سعی داریم مناسب ترین خاک هر گیاه را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.

تلاش در حفظ و زنده نگه داشتن خاک

خاک عنصر اصلی و بستر حیات همه موجودات زنده کره زمین محسوب می شود و تامین کننده امنیت غذایی در هر کشور است. به همین دلیل اتحادیه بین المللی خاک 15 آذر (5 دسامبر) را روز جهانی خاک معرفی کرد. خاک فواید بسیاری برای موجودات زنده از جمله حیوانات، گیاهان و به ویژه انسان دارد. زنده نگه داشتن خاک، امنیت غذایی کشور را تضمین کرده و همچنین موجب متعادل نگه داشتن شرایط اقلیمی می شود. بر همه واضح و مبرهن است که مهم ترین نقش خاک در جهان، بستر حفظ و رشد گیاهان و درختان می باشد.

خاک بخش مهمی از کشاورزی موفق و منبع اصلی عناصر غذایی است که ما برای پرورش محصولات گیاهی و غذایی استفاده می کنیم. مواد مغذی از خاک به سمت گیاهان حرکت می کنند. همچنین مواد مغذی موجود در خاک بخشی از غذای حیوانات نیز شامل می شوند. بنابراین در پایان از خاک سالم بهره مند می شویم. سالم ترین خاک ها، سالم ترین و فراوان ترین مواد غذایی را تولید می کنند. پس در حفظ آن کوشا باشیم تا کشاورزی نوینی در کشور داشته باشیم.

آشنایی با 4 نوع اصلی خاک و ویژگی آن ها

خاک با مقادیر شن، رس و سیلت موجود تعریف می شود، که این مقادیر به عنوان بافت خاک معروف می باشند. بافت خاک ارتباط مستقیمی با کیفیت مواد مغذی و قابلیت زهکشی دارد. به طور کلی 4 نوع خاک اصلی وجود دارد که هر کدام ویژگی های منحصر به فردی برای کشاورزی دارند. ابتدا لازم است انواع خاک را بشناسید تا بتوانید خاک مناسب گیاه را آماده نمایید.

1.خاک شنی یا ماسه ای (Sandy Soil)

اولین نوع خاک شن و ماسه ای می باشد که از ذرات کوچک سنگ تشکیل شده است. خاک های شنی یکی از فقیر ترین انواع خاک برای رشد گیاهان است، زیرا دارای مواد مغذی بسیار کم و ظرفیت نگهداری آب ضعیفی می باشد. این امر باعث می شود ریشه گیاه نتواند آب را به راحتی جذب کند. این نوع خاک برای سیستم زهکشی بسیار مناسب است. خاک شنی معمولاً در اثر تجزیه یا تکه تکه شدن سنگ ها مانند گرانیت، سنگ آهک و کوارتز تشکیل می شود.

2.خاک سیلتی (Silty Soil)

خاک سیلتی دارای ذرات بسیار کوچک تری در مقایسه با خاک شنی بوده و از سنگ و سایر ذرات معدنی ساخته شده است. ذرات سیلت کوچک تر از شن و بزرگ تر از خاک رس می باشد. این خاک بسیار نرم آب را بهتر از شن در خود نگه می دارد. سیلت به راحتی توسط جریان های متحرک (آب، باد و …) منتقل می شود و عمدتا در نزدیکی رودخانه، دریاچه یافت می شود. خاک سیلت در مقایسه با سه نوع خاک دیگر حاصلخیز تر است. بنابراین، از آن در کارهای کشاورزی برای بهبود حاصلخیزی خاک استفاده می شود.

3.خاک رسی (Clay Soil)

خاک رس کوچک ترین ذره در میان دو نوع خاک دیگر است. ذرات موجود در این خاک بسیار محکم در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و فضای خالی آن ها بسیار کم یا فاقد آن است. این خاک از کیفیت ذخیره آب بسیار خوبی برخوردار است و نفوذ هوا را در آن سخت می کند. هنگامی که خاک رسی رطوبت داشته باشد، در صورت لمس آن حالت چسبناک به خود می گیرد. خاک رس متراکم ترین و سنگین ترین نوع خاک است که فرآیند زهکش را به خوبی انجام نمی دهد. همچنین فضای کافی برای رشد ریشه گیاه را فراهم نمی کند.

4.خاک لومی (Loam Soil)

خاک لومی چهارمین نوع خاک است. این خاک ترکیبی از ماسه، سیلت و رس است به طوری که خواص مفید هر یک از آن ها در آن گنجانده می شود. به عنوان مثال، توانایی حفظ رطوبت و مواد مغذی را دارد. از این رو برای کشاورزی مناسب تر است. این خاک همچنین به عنوان یک خاک کشاورزی شناخته می شود، زیرا شامل تعادل هر سه نوع مواد خاک شنی، رسی و سیلتی و همچنین دارای هوموس می باشد. علاوه برا آن، به دلیل منشا غیرآلی بودن، کلسیم و pH بالاتری نیز دارد.

گیاهان مختلف، سازگار با خاک های مختلف

همه گیاهان چه گیاهان آپارتمانی و چه گیاهان فضای بیرونی نیازهای مختلفی برای خاک دارند. بسته به این که گیاه چه شرایط و ویژگی هایی دارد، نوع خاک مورد نیاز آن ها نیز متفاوت خواهد بود. برای این که بهترین عملکرد را برای هر گیاه داشته باشیم، باید نوع خاک لازم هر گیاه را بشناسیم. خاک مناسب هر گیاه متفاوت است. در ادامه با برخی از گیاهان و خاک سازگار با آن ها آشنا می شوید.

گیاهان سازگار با خاک های شنی

خاک شنی دارای بزرگ ترین ذرات خاک است و مواد مغذی را به خوبی در خود نگه نمی دارد. گیاهان زیر با خاک شنی سازگاری خوبی دارند:

گل رعنا
گل یوکا
گیاه خاراگوش یا افسنطین
گل آستر ستاره ای
گل اکیناسه یا سرخار گل
هویج
زعفران
توت فرنگی
بادمجان (همرا با کمی رس)
کاهو
ذرت
کدو
گوجه فرنگی
گل های زینتی از جمله گل رز

گیاهان سازگار با خاک های سیلتی

خاک سیلتی دارای ذرات ریزی است که حاصلخیزی بالایی دارد. خاک هایی که مقدار زیادی سیلت دارند، به راحتی غرقاب شده و اشباع از آب می شوند. گیاهان زیر سازگاری خوبی با خاک سیلتی دارند:

گیاه علف شیر یا استبرق
گل زنبق زرین
گل زنبق ژاپنی
لوبیا سبز
درخت بید
درختچه ها
گیاهان رونده

گیاهان سازگار با خاک های رسی

خاک با مقدار زیادی رس سنگین بوده و به خوبی تخلیه نمی شود. همچنین زهکش آن بسیار سخت انجام می شود و آب را در خود نگه می دارد. گیاهان زیر به خوبی با خاک رسی سازگاری دارند:

گل علف پروانه یا استربق
گل کوکب کوهی
گل روئینه زرین
گل ختمی وحشی
گل شمعدانی
آفتابگردان
درختان میوه
درختان زینتی

گیاهان سازگار با خاک های لومی

خاک لومی که ترکیبی از شن و ماسه و گل و لای یکنواخت می باشد، دارای ذرات ریز و کمی مرطوب است. خاک لومی ویژگی های یک خاک ایده آل را برای کشاورزی دارا می باشد. گیاهان زیر به خوبی با خاک لومی سازگاری دارند:

انواع سبزیجات
فلفل دلمه ای
گیاهان رونده
درخت بامبو
درخت پسته (با کمی شن)
درخت گردو

بهترین و مناسب ترین خاک برای جوانه زنی، ترکیبی از خاک، پیت ماس و کوکوپیت (جهت حفظ رطوبت) است.

خاک مناسب هر گیاه در فضای بسته و آپارتمانی

اگر به گل و گیاه علاقه دارید و در منزل در حال پرورش گیاهان آپارتمانی هستید، حتما به این فکر افتاده اید که چه خاکی برای گیاهان مناسب است. اکثر افراد خاک باغچه را مناسب می دانند، در صورتی که این تفکر اشتباه است. در واقع خاک باغچه حاوی باکتری های است که می توانند برای گیاهان خانگی شما ضرر داشته باشند. در این حالت دو راه ممکن است.

1.خاک باغچه را استریل نمایید.

در صورتی که خاک باغچه را برای گیاهان آپارتمانی خود انتخاب کرده اید، ابتدا باید خاک را استریل کنید. این کار موجب از بین رفتن هر گونه بیماری، حشرات و بذر علف های هرز می شود. جهت استریل کردن خاک، آن را روی یک کاغذ شیرینی (کاغذ روغنی) یا کاغذ آلومینیومی پهن کرده و به مدت 30 دقیقه در فر با درجه حرارت 180 درجه سانتی گراد قرار دهید.

انجام این فرآیند بوی خیلی خوبی ندارد، اما عوامل بیماری را از بین برده و از باکتری های مفید خاک مراقبت می کند. پس از این که خاک استریل شد، باید خاک را با پیت ماس و شن اصلاح کنید. پیت ماس و شن مواردی هستند که امکان زهکش مناسب و جریان هوا را برای خاک فراهم کرده و همچنین رطوبت مناسب و لازم را در خود حفظ می کنند.

خاک گلدان های تجاری از نظر پیت ماس و ورمیکولیت به همراه کودی که آهسته پخش و توزیع می شوند مشابه هستند. ترکیب این مخلوط خاک در کنار یکدیگر خاکی را برای گیاه فراهم می کند که مواد مغذی را نگه داشته، رطوبت را حفظ کرده و تهویه ریشه گیاه را تامین می کند.

2.مخلوط خاک مورد نظر را خودتان آماده کنید.

گزینه دیگر برای تهیه خاک گیاهان آپارتمانی، ساخت آن توسط خودتان است. زمانی که خودتان خاک مورد نیاز گیاهان را تهیه کنید، می توانید کیفیت آن را کنترل نمایید. دستورالعمل زیر برای خاکی قابل کشت با بافتی سبک می باشد.

½ پیمانه پیت ماس
½ پیمانه پرلیت
4.5 کیلوگرم کود پودری استخوان (10 پوند)
2 کیلوگرم کود پودر خون خشک شده (5 پوند)
2 کیلوگرم سنگ آهک (5 پوند)

تمامی مواد را مخلوط کرده ودر ظرف دربسته نگهداری کنید تا ازهوا محفوظ باشند.

بهترین خاک جهت رشد مطلوب اکثر گیاهان، خاک لوم شنی غنی می باشد.

افزودنی های رایج به خاک، جهت افزایش عملکرد

موادی وجود دارد که به عنوان افزودنی های رایج به خاک محسوب می شوند. این افزودنی ها جهت سبک شدن خاک و نفوذ ریشه کاربرد دارند. همچنین اضافه کردن این مواد به خاک، افزایش عملکرد را به همراه دارد.

1.پیت ماس: ماده الیافی مرده ای است که هنگام تجزیه خزه ها و سایر مواد زنده در شرایط بدون اکسیژن تشکیل می شود. پیت ماس بیشتر از خزه تشکیل شده و تجزیه آن بدون حضور هوا اتفاق می افتد و سرعت تجزیه را کند می کند.

2.کود استخوان: یک نوع کود پودری است که از استخوان های حیوانات، به ویژه استخوان های گاو ساخته شده است، اما می تواند استخوان های هر حیوانی باشد که معمولاً ذبح و قربانی می شوند. کود استخوان بخار پز می شود تا در دسترس بودن آن برای گیاهان افزایش یابد.

3.کود خون خشک شده: این کود از خون خشک شده حیوانات، به ویژه خون گاو ساخته شده است، اما می تواند خون هر حیوانی که از گیاهان مصرف می کند باشد (حیوانات گیاه خوار). خون پس از ذبح حیوان جمع آوری و سپس خشک شده تا پودر شود.

4.کوکوپیت: به پوست میوه نارگیل گفته می شود که جهت سبک کردن خاک های سنگین بافت استفاده می شوند. آب را به خوبی جذب کرده همچنین موجب رشد سریع ریشه گیاه می شود. بستر مناسبی برای قلمه ها، جوانه زنی و کشت بذر به شمار می آید.

5.پرلیت: سرشار از مواد معدنی از جمله آهن، سدیم، کلسیم و کانی های دیگر است. پرلیت فرآوری شده بسیار سبک و دارای رنگی سفید (شبیه کائوچو) می باشد. پرلیت آب را در خود نگه داشته و به طور یکنواخت آن را در اختیار ریشه قرار می دهد. همچنین از شسته شدن مواد غذایی خاک جلوگیری می کند.