چگونه درختان هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو، آلو و گوجه سبز را هرس کنیم؟
هرس درختان بسیار امری ضروری بوده و ما برای اینکه بتوانیم محصول بیشتری برداشت کرده و از درختمان نیز مراقبت کنیم. بایستی با شیوه صحیح هرس هر یک از درختان آشنا باشیم. در ادامه به بررسی نحوه هرس درختان هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو، آلو و گوجه سبز می پردازیم.
ریشه درختان هلو نسبت به کمبود اکسیژن حساسیت خاصی را نشان می دهند و لازم است در اراضی نسبتا سبک کشت نمود. از پایه های غیر بذری که امروزه بیشتر برای درختان هلو در مناطق سرد و با زمین های مرطوب مورد استفاده قرار می گیرند می توان پایه های آلو و گوجه یا بادام و زرد آلو را نام برد.
پایه های زرد آلو برای زمین های قلیایی و آهکی استفاده می شود. درختان هلو را معمولا به اندازه و اشکال مختلف پا بلند، نیمه بلند، و پاکوتاه پرورش می دهند و سیستم های فرم دهی شامل فرم گرد یا کروی یا پهن می باشند.
چرا درختان هلو به هرس نیاز دارند؟
از آنجایی که در درختان هلو رشد و نمو شاخه های یک ساله سریع تر از رشد و نمو غالب درختان میوه می باشد اگر آن ها را هرس نماییم، پس از چند سال به بالا تراکم شاخه ها، تاج درخت به صورت انبوهی در آمده و از نظر نرسیدن نور و هوا به اندازه کافی مشکلات جدیدی را پدید می آورد. بنابراین برای حفظ چگونگی فرم و باردهی عمل هرس ضروری می باشد.
پرورش هرس جامی با مرکز باز توصیه می شود. هر چند می توان درختان هلو با سیستم هرس جامی با محور با لیدر تغییر شکل یافته هم پرورش و تربیت نمود. اصولا درختان هلو در بهار و یا هنگام شروع فعالیت می توانند سریع محل های برش و یا زخم های حاصله را در آن زمان هرس را بایستی متناسب با این مسائل انتخاب کرد.
به طور کلی هرس درختان هلو در سنین بالا به منظور ایجاد کندی و توقف در پیر شدن درخت هلو صورت می گیرد و در عمل باردهی نقش موثری دارد.
هرس فرماسیون جامی در درختان هلو
هرس در سال اول
در سال اول از سطح خاک تا ارتفاع ۵۰ سانتی متر از نهال را نگاه داشته و بقیه نهال را سربرداری می کنند. معمولا در روی نهال حدود ۲ تا ۵ جوانه نگهداری می شود.
در نهال های دارای شاخه، ۴ شاخه را از روی دو جوانه پایین نزدیک محل اتصال نگاه داشته و بقیه را قطع می نمایند و ارتفاع درخت را در ۵۰ سانتی متر قطع می کنند.
هرس در سال دوم
از شاخه ها و جوانه های رشد یافته در طول سال تعداد ۳ تا ۴ شاخه ای که کاملا رشد کرده اند. از نظر خصوصیات فرم وضعیت مناسبی دارند حفظ کرده و بقیه را حذف می نماییم. بر روی شاخه های باقی مانده که طول شاخه های اصلی اسکلت درخت را می سازند برابر با دو سوم طول از محل اتصال به تنه نگاه داشته و بقیه را از جوانه ای که به سمت بیرون قرار دارد، سربرداری می نمایند.
هرس در سال سوم
طبیعی است که در روی شاخه های اصلی، شاخه های جانبی یا فرعی به صورت دو شاخه ظاهر می گردند. عملیات هرس در روی این شاخه ها بدین ترتیب است که از قسمت سرشاخه به نسبت یک دوم تا یک سوم سربرداری می شود. از سال سوم به بعد عملیات هرس تقریبا ساده است.
زیرا تعداد شاخه های اصلی درخت شکل واقعی خود را یافته اند و معمولا تعداد آن ها بین ۶ تا ۸ عدد می باشد. از این سال به بعد عملیات بیشتر در جهت باردهی صورت می گیرد و هدایت شاخک ها و جوانه ها، به منظور بارآوری ضروری است.
فاصله شاخه ها برای سیستم هرس بدون محور با مرکز باز حدود ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد. ضمنا توصیه می شود شاخه هایی که از سال دوم به بعد بر روی تنه به صورت عمودی رسته یا به طور عمودی از وسط شاخه های دیگر رشد و نمو کرده است بایستی حذف گردند.
در سال های بعد از سه سالگی شاخه هایی که به داخل تاج جهت یافته و رشد و نمو نموده اند. بایستی حذف گردند تا نور و هوا به مقدار کافی در تاج درخت نفوذ کند.
هرس باردهی در درختان هلو
هرس باردهی درختان هلو معمولا می تواند در زمستان در صورتی که شرایط محیطی مناسب باشد صورت می گیرد. اصولا جوانه و تکمه های گل در روی شاخه های سال قبل تشکیل می شود که می توان به سه دسته تقسیم نمود:
1.شاخه های نرک یا گورمان
شاخه های چوبی رشد کرده ای هستند که معمولا طول شان از یک متر مجاز بوده و در روی آن ها غالبا شاخه های دیگری تشکیل و منشعب می گردند.
2.شاخه های مرکب
این شاخه ها بهترین و مناسبترین شاخه های درختان هلو می باشند. زیرا علاوه بر جوانه های برگ، دارای جوانه های گل نیز می باشند و از نظر هرس اهمیت خاصی دارند. در روی این شاخه ها به طور کلی مابین دو جوانه گل یک جوانه برگ قرار دارد. که به این شاخه ها در درختان هلو شاخه های حقیقی یا اصلی می گویند. شاخه های مرکب اصولا حاصل جوانه هایی می باشند که محل استقرارشان تقریبا به شرح زیر مشخص می گردد:
- پایین شاخه گاهی چند جوانه چوبی ساده.
- میان شاخه، دو جوانه چوب و یک جوانه ساده گل (یک، دو و یا سه گل).
- بالای شاخه چند جوانه چوبی ساده.
3.شاخه های ضعیف و باریک یا شیفون
این شاخه ها به طور کلی حاصل جوانه های گل بوده و در روی آن ها میوه تشکیل می گردد و در انتهای آن ها جوانه برگ پدید می آید. ولی در طول آن جوانه های برگ به ندرت به وجود می آیند و میوه هایی که در روی این شاخه ها تشکیل می شوند.
دارای مرغوبیت کمتری نسبت به میوه های تشکیل شده در روی شاخه های مرکب هستند و این شاخه ها روی هم رفته شاخه های مرغوبی نمی باشند و کارشناسان به آن ها شاخه های غیر حقیقی می گویند.
4.دسته گل بهاری (جوانه گل مجتمع)
شاخه کوتاهی است که دارای تعداد زیادی جوانه گل بوده و در انتها دارای یک بته است و طول آن ۳ – ۵ سانتی متر است. جوانه های گل در درختان هلو بر خلاف گل های سیب، گلابی و به، قابل تبدیل به جوانه برگ و یابلعکس هستند.
جوانه های گل معمولا بر روی شاخه های یک ساله قرار می گیرند. در هر حال در هر جوانه گل در درخت هلو یک تا دو گل وجود دارد. جوانه های گل هلو نسبت به سرما حساسیت زیادی دارند و آزمایشات نشان داده اند که با استفاده از ماده شیمیایی آلار می توان باعث تاخیر در باز شدن شکوفه ها گردید.
از صدمه سرمای بهاره آنها را نجات داد که این ماده با غلظت ۱۰۰ تا ۲۵۰ پی پی ام (قسمت در میلیون) مورد استفاده قرار می گیرد. شاخه های نرک ظاهرا نقش زیادی در عمل بارآوری ندارند و لازم است آن ها را حذف نمایید.
اگر شاخه نرک در روی شاخک ها تشکیل شوند با هرس می توان پاره ای از جوانه های آن را فعال نمود که اگر شاخه نرکی توانست مفید واقع شود مناسب در خرداد ماه آنرا به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر نگه داری و بقیه را حذف نماییم.
انواع جوانه های درختان کدامند؟
- جوانه چوب: این جوانه ها نوک تیز و مخروطی شکل هستند و روی شاخه های یک ساله قرار دارند.
- جوانه های استیپولر: معمولا بر حسب رشد این جوانه ها از نظر اندازه و بزرگی همانند جوانه های چوب معمولی و یا جوانه های گل هستند.
- جوانه انتهایی کورسون: گاهی در انتهای کورسون ها یا در زاویه ها یا انتهای شاخه های اصلی در اثر تراکم شیره نباتی، جوانه های منحصر و منفرد ظاهر می شوند.
- میخچه: معمولا در روی شاخه های نسبتا مسن و چوبی شده و یا روی کورسون های ضعیف پس از زمستان سرد ظاهر می شوند.
- جوانه های گل: این جوانه ها تقریبا کروی و قبل از شکوفا شدن کرکدار و در هنگام باز شدن به رنگ صورتی می باشند. معمولا همه آنها یک شکل بوده و در روی شاخه های یک ساله ظاهر می شوند.
هرس باردهی هلو
- کلاسیک
- آمریکایی
هرس کلاسیک چگونه هرسی است؟
میوه های هلو درون شاخه های یک ساله تشکیل می گردند بنابراین در روی هر کورسون یک یا دو شاخه جایگزین بایستی تشکیل گردد. معمولا این شاخه کاملا بایستی نزدیک شاخه های اصلی و یا روی شاخه های فرعی پدید آیند. در این حال شیره نباتی که در حرکت است بایستی در روی یک یا دو جوانه چوبی متمرکز شود.
برای این منظور در روی هر کورسون ۳ تا ۵ جفت گل حفظ می گردد و در هنگامی که عمل جوانه گیری به منظور تعادل انجام می شود، دو میوه باقی بماند.
به طور کلی در درختان کم رشد جوانه های میوه دهنده به حالت مجزا و مجاور جوانه برگ رشد می نمایند و از آنجایی که جوانه های میوه دهنده در درختان هلو زیاد می باشد، اگر هرس در فصل زمستان صورت پذیرد در روی کاهش تعداد میوه شدیدا موثر واقع می شود.
گاهی هرس زمستانه که به منظور جوان کردن شاخه های میوه دهنده می باشد، موجب می شود که شاخه های پایینی و میانی که حالت انبوهی یافته اند. ظرفیت باردهی خود را پایین آورده و درخت سریعا به طرف پیری حرکت نکند.
مراحل هرس کورسونی که حامل یک شاخه چوبی
کورسونی که حامل یک شاخه چوبی است و دارای تعدادی جوانه می باشد، برای تشکیل شاخه جایگزین که تبدیل به شاخه بارده گردد لازم است از بالای دو جوانه پایین شاخه را قطع نماییم.
کورسونی که به صورت یک شاخه مرکب است در روی این شاخه دو جوانه پایین را به عنوان شاخه های جایگزین برای باردهی در سال بعد نگه داشته و در این سال ۴ یا ۵ جفت جوانه های گل را در روی همین شاخه مرکب حفظ می نماییم و بقیه را از بالای آخرین جوانه چوبی قطع می کنیم.
شاخه های باریک یا شیفون را کمتر دست کاری می کنند و جوانه انتهایی آن را به صورت آزاد باقی می گذارند تا احتمالا جوانه چوب شیفون جدیدی را تشکیل دهد.
هرس کورسونی که حامل دو شاخه مرکب
کورسونی که حامل دو شاخه مرکب است عمل هرس بدین ترتیب صورت می گیرد که دو جوانه چوب را در روی یکی از شاخه ها نگه داشته و بقیه را از بالای دو جوانه مشخص شده قطع می کنند. در روی شاخه مرکب دیگر تعداد ۴ تا ۵ جفت جوانه گل را حفظ کرده و بقیه را سربرداری می کنند.
در حالتی که یک کورسون حامل چند شیفون و تعدادی جوانه گل در روی شاخه کوتاه باشد در این حالت یکی از شیفون ها را از بالای دو جوانه پایین قطع می نماییم تا دو جوانه باقی بماند. در سال بعد دو شاخه بارده را تشکیل دهد. جوانه های گل باقیمانده در روی شاخه دیگر را بدون عملیات هرس همچنان نگهداری می نماییم.
نرک چه فوایدی دارد؟
نرک، این اندام بیشتر در روی درختان مسن می تواند مفید باشد و با عمل هرس جوانه های موجود در روی آن را فعال می کنند. بنابراین شاخه های نرک را به طور یک دوم یا یک سوم از طول قطع می کنند. در درختانی که نسبتا قوی هستند تعداد ۳ تا ۴ جوانه در روی آن باقی گذاشته و بقیه را سربرداری می کنند.
کورسونی که حامل دو شاخه و جوانه گل مجتمع می باشد. لازم است یکی از شاخه ها که مسن تر می باشد حذف کرده و جوانه گل مجتمع را بدون دستکاری باقی می گذاریم. شاخه موجود در بالای جوانه گل را سربرداری می کنند تا شاخه جایگزین در سال بعد پدید آید.
کورسونی که حامل جوانه کناری گل مجتمع است، در این حال از بالای دسته گل مجتمع کورسون را سربرداری می کنیم تا باردهی به نحو مناسب صورت گیرد. در پاره ای از حالات روی شاخه های چوبی دو دسته گل مجتمع مجاور یکدیگر تشکیل می شوند.
هرس پس از کاشت نهال
پس از کاشت نهال را از ۹۰ سانتی متری و جوانه ای که به طرف بیرون یا به عبارت دیگر به طرف شمال واقع شده است سربرداری می کنیم. در درختانی که دارای شاخه های متعدد جانبی می باشند لازم است عملیات هرس از دو جوانه پایینی و بیرونی انجام شود.در طول تابستان همان سال معمولا از نیمه خرداد به بعد عملیات شکل دهی شاخه ها صورت می گیرد.
بدین ترتیب که شاخه ها را به عنوان شاخه های اصلی بایستی حفظ نمود و بقیه را یا کلا حذف می نمایند و یا برای حفظ تعادل نهال در آن سال سربرداری می کنند. معمولا فواصل بین شاخه های اصلی را بدین ترتیب حفظ می کنند. اولین شاخه اصلی تا زمین حدود ۳۰ سانتی متر و شاخه دوم ۹۰ سانتی متر و شاخه سوم با همین مشخصات حفظ می شود.
هرس در زمستان سال دوم
در زمستان سال دوم کلا شاخه های باقی مانده و در فواصل سه شاخه اصلی واقع شده را حذف کرده و شاخه های اصلی را سربرداری می نماییم. در طول تابستان سال سوم شاخه های ثانویه که بایستی شکل عمومی درخت را تشکیل دهند انتخاب می کنند. معمولا این ها شاخه های جانبی و کناری می باشند و اصطلاحا به آن ها کورسون گفته می شود که در فواصل بین ۳۰ تا ۴۰ سانتی متری از یکدیگر واقع شده اند.
در قسمت انتهای شاخه های اصلی این فاصله را برابر با ۲۰ سانتی متر در نظر می گیرند. زمستان سال سوم عملیات هرس محدود به حذف شاخه ای فرعی و کاری می باشد و معمولا به طول ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر انجام می گیرد. شاخک ها و شاخه های اضافی را نیز در این سال حذف می نمایند.
زمستان سال سوم
اصولا بهترین شاخه مرکبی را که نگاه می دارند به طول ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد و در روی این شاخه ها، میوه های خوب و مناسب باقی می ماند.در درختانی که پس از سال سوم شکل واقعی و باردهی خود را یافته اند عملیات هرس باردهی همراه با جوان کردن شاخه های فرعی صورت می گیرد و دو نمونه از آن به شرح زیر ارائه می گردد:
شاخه مادری که حامل دو شاخه فرعی و تعدادی شاخه های کناری می باشد عملیات هرس بدین ترتیب است که شاخه هایی به طرف داخل واقع شده اند آن ها را کلا حذف می نمایند و دو شاخه بیرونی را در پاره ای موارد سربرداری می کنند.
عملا این نوع هرس بیشتر برای روشن کردن داخل درخت و فعال نگاه داشتن شاخه های بارده همان سال می باشد در حالتی که پاره ای از شاخه های فرعی درختان و شاخه اصلی به طور طبیعی دارای خمیدگی و انحنا می باشند.
هرس سبز در درختان هلو
معمولا عملیات هرس سبز در روی درختان هلو می تواند شامل قسمت های مختلف باشد که نهایتا در درختانی که کورسون ها به طور غیر طبیعی و قبل از رسیدن از بین می روند انجام می شود. در عمل تمام جوانه های چوبی که مفید نیستند حذف می شوند.
معمولا بر روی شاخه ای که در اوایل بهار حذف شده است اگر ۶ جوانه رشد نماید چهار جوانه آن را حفظ کرده و دو جوانه داخلی را حذف می نماییم. گاهی عمل حذف جوانه ها محدود به شاخه ها و جوانه های داخلی می گردد و عمل جوانه گیری می تواند همراه با پانسمان باشد.
زیرا عمل جوانه گیری کافی نمی باشد و لازم است قسمت هایی از شاخه ها را که در داخل واقع شده اند و شاخه های جانشین یا جایگزین را تولید نمی کنند قسمتی از آن را قطع نماییم تا شاخه های جایگزین تشکیل گردد. برای اجرای عملیات پانسمان روی دو یا سه برگ از شاخه های جوان صورت می گیرد. بدین ترتیب شیره نباتی را به طرف جوانه های باقیمانده هدایت می کنیم.
چگونگی هرس درختان زردآلو
گیاه زرد آلو از زمان های بسیار قدیم حدود چهار هزار سال پیش در چین کشت می شده است. ولی عده ای از محققین بر این باورند که زردآلو برای ارمنستان می باشد. از آنجایی که گل های زرد آلو زود باز می شوند بیشتر در معرض خطر سرمای بهاره قرار می گیرند. لذا بایستی در مناطقی که همه ساله سرمای دیررس بهاره وجود دارد از کاشت درختان زردآلو خودداری نمود.
به طور کلی درختان زردآلو طالب زمین های گرم و سبک می باشند.به طور کلی میوه زرد آلو نیز بر روی شاخه های یک ساله تشکیل می شود و گاهی میخچه هایی که در روی شاخه های یک ساله تشکیل می گردند می توانند بین دو تا سه سال بار آور باشند و بعدا خشک شوند.
حال با توجه به کیفیت باردهی در روی اندام ها در صورت عدم اجرای هرس شاخه های خشک و کم بار انبوهی در درختان ایجاد کرده و موجب نرسیدن نور به داخل تاج می شوند.هرس زردآلو تقریبا مشابه درخت هلو می باشد و هرس آن به هرس فرم و باردهی تقسیم می گردد.
هرس فرماسیون درختان زردآلو
این نوع هرس در درختان زرد آلو از تنوع خاصی برخوردار است و به صورت پابلند و نیمه پابلند پرورش می دهند. دیگر فرم هایی که برای پرورش فرمی زردآلو مرسوم می باشد فرم جامی بدون محور و با محور است. درختان زردآلو اکثرا به صورت فرم جامی با محور (شلجمی) و بدون محور تربیت می گردند و کیفیت انجام آن شبیه فرم درخت هلو می باشد.
هرس باردهی درختان زردآلو
همان طوریکه ذکر شد هدف از هرس باردهی ایجاد تعادل بین ریشه و قسمت هوایی درخت و همچنین تولید شاخه های جدید می باشد. در درختان جوان عمل هرس سبک ولی در درختان مسن تر کمی شدید می شود. به طور کلی شاخه های درختان زردآلو و نحوه هرس آن ها شباهت زیادی به هلو دارد.
طریقه ی هرس درختان گیلاس و آلبالو
به طور کلی درختان گیلاس و آلبالو را به انواع و اشکال مختلف (جامی) و پهن پرورش می دهند. درختان گیلاس را از نظر فرم شبیه به سیب هرس می کنند و عملیات سربرداری از 80- 60سانتیمتری سطح خاک انجام می گیرد. به طور کلی شاخه های اصلی را بر حسب فرم بین 4-3 شاخه در نظر می گیرند.
بنابراین هرس اولیه گیلاس و تربیت نهال به نحوی که شاخه های اصلی از نقاط مختلف تنه با فواصل حدود ۳۰ سانتیمتر و در جهات مختلف انجام می شود. از آنجائیکه شاخه های گیلاس دارای شکنندگی زیاد می باشند لازم است هنگام شکل دهی و فرم دهی شاخه های اصلی زوایای واقعی (۴۵ درجه) خود را یافته و از بسته بودن زاویه آن ها جلوگیری شود.
در گیلاس بیشتر جوانه های گل به صورت مجتمع بر روی شاخه های دوساله قرار دارند و در حدفاصل بین شاخه های دوساله و یک ساله مقدار کمی گل های منفرد تشکیل می شود. اصولا میوه گیلاس بر روی زائده های بارده کوتاه (کورسون) تشکیل می گردد. در درختان آلبالو چوب های یک ساله حامل جوانه های گل بوده و بیشتر محصول روی آن ها تشکیل می گردد.
هرس باردهی در درختان گیلاس
معمولا درختان گیلاس دارای رشد عمودی زیادی می باشند و ارتفاع آن ها گاهی تا ۲۰ متر هم می رسد. در حالی که درختان آلبالو دارای رشد ضعیف تر بوده و ارتفاع آن ها به ۵ تا ۸ متر می رسد. به طور کلی در روی درختان گیلاس و آلبالو دو نوع جوانه یکی جوانه برگ و دیگری جوانه گل را می توان تمیز داد.
جوانه های انتهایی همیشه جوانه برگی بوده و جوانه های گل بر روی شاخه های مختلف در قسمت های جانبی ظاهر می شوند. در هر حال نحوه استقرار جوانه های گل و برگ بر روی شاخه های درختان گیلاس و آلبالو کم و بیش متفاوت می باشد.
در گیلاس بیشتر جوانه های گل به صورت مجتمع بر روی شاخه های دو ساله قرار دارند و در حد فاصل بین شاخه های دو ساله و یک ساله مقدار کمی گل های منفرد تشکیل می شود. اصولا میوه گیلاس بر روی زائده های بارده کوتاه تشکیل می گردد.
هرس درختان آلو و گوجه سبز
اکثر درختان آلو و گوجه به شکل جامی تو خالی تربیت می شوند و تقریبا مشابه هلو، هرس می شوند و تعداد شاخه های اصلی 5 – 3 شاخه در نظر می گیرند. معمولا در ایران درختان آلو و گوجه را هرس نمی کنند. فقط به حذف شاخه های اضافی در میان تاج و شاخه های خشکیده اکتفا می نمایند.در پاره ای از ارقام آلو، مخصوصا آن هایی که دارای شاخه های گسترده ای می باشند بیشتر به صورت جامی توخالی شکل پرورش می دهند.
تربیت و انتخاب شاخه های اصلی روی این ارقام را تقریبا شبیه درختان سیب یا هلو توصیه می کنند و اصولا تعداد شاخه های اصلی را بین 3 تا 5 شاخه در نظر می گیرند. با توجه به اینکه باردهی درختان آلو و گوجه روی شاخه های یک ساله و سیخک ها انجام می گیرد. اصولا هرس باردهی در روی این درختان به منظور تولید شاخه های یک ساله و شاخه های حامل گل های مجتمع صورت می گیرد.
09131923700
سلام خانم طاهر خانی
از مطالب ارزشمندی که به اشتراک گذاشتید بسیار سپاسگزارم پیروز باشید.
با سلام خدمت خانم مهندس
در قسمت هرس باردهی گیلاس مطلبی هست که من متوجه نمیشوم و شاید چند کلمه جا افتاده در کل جمله برای من نا مفهوم است لطفا مرا راهنمایی فرمائید.
قسمتی که مورد نظرم هست:
اگر کورسون های مسن حامل گل مجنمع و شاخه چوبی را قطع می کنند تا گل های مجتمع رشد و نمو کافی برای تولید بار داشته باشند، در حالت خاصی که روی پاره ای از درختان گیلاس می توان مشاهده نمود، وجود کورسون مسن همراه با مقدار زیادی توده گل مجتمع است.
در این شرایط ۲ تا ۳ دسته از گل های مجتمع را نزدیک شاخه های چوبی نگاه داشته و بقیه را حذف می کند
خواهش میکنم پاسخ دهید ممنونم
با سلام
کورسون همان شاخک گیاه هست در واقع شاخه های فرعی کوچک که میوه روی آنها تشکیل شده است کلمه اگر اشتباهی اینجا اضافه نوشته شده است اگر که حذف شود متن صحیح می شود
پست هم ویرایش شد
ممنون از پیگیری و پاسخ شما