در این مقاله، قصد داریم به بررسی یکی از چالش‌های بزرگ باغداران پسته یعنی آفت نماتد پسته بپردازیم. این آفت که در اثر نماتدها به ریشه‌های درختان حمله می‌کند، می‌تواند تأثیرات مخربی بر روی محصول داشته باشد. ما در این نوشتار، علاوه بر اشاره به علائم نماتد پسته، به بررسی روش‌های مختلف درمان نماتد پسته و اقدامات پیشگیرانه مورد نیاز برای مقابله با این آفت می‌پردازیم. هدف ما ارائه دانش و راهکارهای عملی برای کمک به شما در حفظ و بهبود وضعیت باغاتتان است. با ما همراه باشید تا با اطلاعات جامع و به‌روز، در مبارزه با نماتد پسته موفق‌تر عمل کنید.
نماتد چیست؟
نماتدها موجودات میکروسکوپی کرم‌شکل هستند که در خاک زندگی می‌کنند و می‌توانند به ریشه‌های گیاهان حمله کرده، آن‌ها را آلوده کنند. این آفات به طور خاص می‌توانند به ریشه‌های گیاهان کشاورزی مانند پسته آسیب رسانده و باعث بیماری‌های ریشه و کاهش محصول شوند. مبارزه با نماتدها اغلب نیازمند استفاده از روش‌های پیشگیرانه و درمانی موثر است.
نماتد پسته چیست؟
همان‌طور که گفته شد نماتد پسته نوعی کرم بسیار ریز است که به خانواده جانوران بی‌مهره و کرم‌شکل تعلق دارد. این موجودات که شکلی شبیه به نخ دارند. نماتدها تنفسی متفاوت با بسیاری از جانداران دارند؛ آن‌ها اکسیژن را مستقیماً از طریق پوست خود جذب می‌کنند و دستگاه گردش خون ندارند. وقتی این کرم‌ها به ریشه‌های درختان پسته حمله کنند، با استفاده از اجزای دهانی خود که شکل سوزن دارند، به ریشه‌ها ضربه زده و مواد داخل سلول‌ها را می‌مکند. این فرآیند باعث ایجاد تورم‌هایی روی ریشه می‌شود که به درخت آسیب می‌رساند و آن را ضعیف می‌کند. این کرم‌ها درون این تورم‌ها زندگی کرده و از مواد غذایی موجود در آن تغذیه می‌کنند.
حالا از کجا متوجه این موضوع شویم که درختان پسته ما نماتد دارند؟ علائم نماتد پسته چیست و راه‌های پیشگیری و درمان نماتد کدم‌اند؟ در ادامه خواهیم گفت.
آشنایی با انواع نماتد
محققی به نام وستردال کودیرا در کالیفرنیا در سال 2000 چهار گونه نماتد در باغات پسته جمع‌آوری کرد. در بین این چهار گونه یکی از آن‌ها یعنی نماتد مولد غده ریشه برای اولین بار در سال 1345 در شهرستان رفسنجان گزارش شد. انواع مختلف نماتد عبارت‌اند از:
- نماتد سنجاقی (Paratylenchus hamatus)
- نماتد مولد زخم ریشه (Paratylenchus neglectus)
- نماتد خنجری (Xiphinema americanum)
- نماتد مولد غده ریشه (Meloidogyne spp)
علائم نماتد پسته
کشاورزان از ما می‌پرسند که از کجا بفهمیم درختانمان نماتد دارند؟ باید بگوییم که نشانه‌های موجود در روی زمین و اندام‌های هوایی درخت برای تشخیص نماتد کافی نیست. برای تشخیص دقیق نماتد باید نمونه‌های ریشه و خاک را در آزمایشگاه موردبررسی قرار داد.
به‌طورکلی علائم آن شبیه به علائم ناشی از کمبود مواد غذایی است، اما روی ریشه باعث تشکیل غده می‌شود. اگر علائم زیر را مشاهده کردید به وجود نماتد شک کنید:
- بروز نشانه‌های کمبود عناصر غذایی در برگ
- گره گره و غده‌ای شدن ریشه درخت (به گفته عام ساچمه‌ای شدن)
- کوتاه‌تر شدن ریشه‌های آلوده نسبت به ریشه‌های سالم
- عدم جذب آب و مواد غذایی توسط ریشه‌های آلوده
- کاهش رشد درخت نسبت به حالت طبیعی (کوتاه شدن رشد رویشی شاخه‌ها)
- تغییر رنگ برگ‌های جوان به سبز روشن و زرد
- کاهش باردهی و محصول
- خشک شدن درخت یا به عبارتی حاشیه خشکی در برگ (ضعف شدید و خشک شدن تدریجی درخت)
پیشگیری از نماتد پسته
همیشه نباید منتظر مشکل باشیم تا بعد به دنبال درمان آن بگردیم. باغداران لازم است که قبل از ایجاد مشکل، به پیشگیری و مراقبت از درختان خود بپردازند. برای پیشگیری از نماتد پسته و مدیریت این آفت در باغات، می‌توانید رویکردهای زیر را به کار ببرید:
- استفاده از کودهای شیمیایی: مصرف کودهای حیوانی پوسیده همراه با پتاس یا فسفات، مانند سولفات پتاسیم (سولوپتاس)، کود اوره فسفات، سوپر فسفات و اسید فسفریک، می‌تواند به کنترل نماتدها کمک کند. این کودها باید به صورت چالکود عمیق در خاک اطراف ریشه‌ها قرار داده شوند تا به تقویت و گسترش ریشه‌ها کمک کنند.
- بهبود بافت خاک: بافت خاک می‌تواند تأثیر بسزایی در فعالیت و تکثیر نماتدها داشته باشد. خاک‌های سبک و شنی آسان‌تر می‌توانند نماتدها را در خود جای دهند، بنابراین افزایش سنگینی بافت خاک، مانند اضافه کردن خاک رس یا مواد آلی، می‌تواند در کاهش فعالیت نماتدها مؤثر باشد.
- استفاده از ارقام مقاوم: برخی از ارقام پسته مانند بنه کوهی و پسته بادامی زرندی نشان داده‌اند که در برابر نماتد مقاوم‌تر هستند. انتخاب این ارقام می‌تواند به کاهش خسارات ناشی از نماتدها کمک کند.
- رعایت بهداشت باغ: اطمینان از سلامت نهال‌ها قبل از کاشت و استفاده از ادوات و ابزارهای پاک و ضدعفونی شده می‌تواند در جلوگیری از ورود و گسترش نماتدها به باغات مؤثر باشد.
- آبیاری مناسب: مدیریت آبیاری و جلوگیری از استفاده آب آلوده به نماتد می‌تواند از انتقال نماتدها به بخش‌های سالم باغ جلوگیری کند.
با اجرای این راهکارها، می‌توانید برای مدت طولانی از باغ پسته خود در برابر آسیب‌های ناشی از نماتدها محافظت کنید.
درمان نماتد پسته
اگر درختان پسته شما به نماتد پسته دچار شده‌اند، باید هرچه سریع‌تر به فکر راه مبارزه با نماتد ریشه باشید. درمان نماتد پسته به دلیل تأثیرات طولانی‌مدت و پنهان این آفت، نیازمند صبر و استفاده از روش‌های مؤثر است. در ادامه، چندین روش درمانی برای کنترل و کاهش اثرات نماتد پسته معرفی می‌شود که می‌توانید برای مقابله با این آفت به کار گیرید.
بهترین نماتد کش پسته
یکی از روش‌های رایج برای مبارزه با نماتد پسته، استفاده از سم نماتد کش پسته است. یکی از این سم‌ها، “راگبی” نام دارد. این سم سیستماتیک نیست و به جای جذب توسط ریشه و انتقال به اندام‌های هوایی، اثر خود را از طریق تماس مستقیم با ریشه‌های آلوده در خاک می‌گذارد. راگبی با مهار آنزیم استیل کولین استراز در سیستم عصبی نماتدها باعث اختلال در عملکرد آن‌ها و در نهایت نابودی‌شان می‌شود.
مشکل اساسی در سم نماتد کش پسته
- نماتدکش‌های بسیاری برای کنترل و مبارزه با نماتد مورداستفاده کشاورزان قرارگرفته است، استفاده از این مواد نماتدکش، مشکلات زیادی ازجمله سمی بودن آن‌ها به دنبال داشت که مناسب باغات پسته نبود. همچنین سموم این مواد برای مصرف‌کنندگان نیز خطرات جبران‌ناپذیری به همراه داشت.
- نماتدکش‌هایی که کشاورزان استفاده می‌کردند حالت سیستماتیک داشتند. به این معنی که با مصرف آن‌ها، توسط ریشه جذب‌شده و به تمام بخش‌های برگ، شاخه‌ها و حتی میوه درخت منتقل می‌شوند.
- مواد نماتدکش عمر طولانی (دوره کارنس بالا) دارند و مدت‌زمان زیادی در شاخ و برگ درختان پسته باقی خواهند ماند. آزمایشات نشان داد که بقایای مواد سمی و پرخطر نماتدکش در هنگام برداشت محصول در برگ و پسته وجود دارد.
- یکی دیگر از مشکلات استفاده از نماتدکش برای کنترل و حذف نماتدهای مولد غده ریشه پسته، گران بودن آن‌ها می‌باشد؛ بنابراین استفاده از این روش جنبه اقتصادی ندارد و مقرون‌به‌صرفه نیست.
کود باکتولند پسته
ویژگی خاص و برجسته کود باکتولند، تأثیر آن در مبارزه با نماتد ریشه است. باکتری‌های ریزوسفری موجود در کود باکتولند با تحریک سیستم ایمنی گیاه، باعث می‌شوند که گیاهان نسبت به حملات نماتدها مقاوم‌تر شوند.
این باکتری‌ها همچنین می‌توانند با کاهش تراکم نماتدها در خاک و رقابت با آن‌ها برای مواد مغذی، از تکثیر و فعالیت نماتدها جلوگیری کنند. در نتیجه، خرید کود زیستی باکتولند پسته می‌تواند نه‌تنها به تقویت درختان پسته کمک کند، بلکه نیاز به استفاده از سموم شیمیایی برای کنترل نماتدها را نیز کاهش دهد.
با مصرف این کود، علاوه بر کاهش آسیب‌های ناشی از نماتدها، سلامت کلی خاک و گیاه بهبود یافته و ساختار ریشه‌ها تقویت می‌شود. این یک روش سازگار با محیط زیست و کم‌خطر است که به باغداران پسته کمک می‌کند تا بدون استفاده از مواد شیمیایی، با مشکلات نماتد ریشه مقابله کنند.
عوامل مؤثر بر رشد نماتد پسته
اگر شما هم مثل خیلی از کشاورزان عزیز نگران آفت نماتد پسته هستید، بهتر است بدانید که این آفت می‌تواند از راه‌های مختلف وارد باغات شما شود و به سرعت گسترش یابد. در اینجا چند عامل مهم که باعث رشد و انتشار نماتدها می‌شود، برایتان آورده‌ایم تا در حفظ سلامت باغتان بیشتر دقت کنید.
انتقال نهال آلوده: یکی از اصلی‌ترین راه‌های ورود نماتد به باغات، جابجایی نهال‌های آلوده به زمین‌های سالم است؛ بنابراین، انتخاب نهال‌های سالم و بررسی آن‌ها قبل از کاشت اهمیت زیادی دارد.
استفاده از ابزار و ادوات آلوده: ادوات کشاورزی که در مزارع آلوده استفاده می‌شوند، می‌توانند خاک آلوده را به نقاط دیگر منتقل کنند. پس تمیز کردن و ضدعفونی کردن ابزارآلات قبل از استفاده در هر باغ جدید، بسیار مهم است.
آبیاری آلوده: آبیاری از منابع آب آلوده به نماتد می‌تواند به‌راحتی این آفت را به باغات و مزارع سالم منتقل کند؛ بنابراین، باید مراقب باشید که آب آبیاری از منابع پاک و سالم تأمین شود.
بافت خاک: برخلاف تصور بسیاری از افراد، خاک‌های سنگین و رسی نه تنها محیط مناسبی برای رشد نماتدها نیستند، بلکه خاک‌های سبک و شنی به دلیل داشتن منافذ بیشتر و قابلیت نفوذ بهتر آب، برای تکثیر نماتدها مناسب‌ترند؛ بنابراین، خاک‌های شنی می‌توانند شدت آلودگی را افزایش دهند.
نوع پایه و رقم پسته: برخی از ارقام پسته مثل پسته بادامی زرندی و بنه کوهی در برابر نماتد مقاوم‌تر هستند؛ بنابراین انتخاب درست رقم می‌تواند در کاهش خسارت‌های ناشی از نماتد مؤثر باشد.
سخن پایانی
در نهایت، مبارزه با نماتد پسته فرآیندی زمان‌بر است که ممکن است ۲ تا ۳ سال طول بکشد، بنابراین نیاز به صبر و حوصله دارد. بهترین راهکار این است که قبل از درگیر شدن با این آفت، به فکر پیشگیری باشید. استفاده از کودهای مناسب مانند سولوپتاس، اوره فسفات و باکتولند و رعایت بهداشت باغ می‌تواند به طور چشمگیری از گسترش نماتدها جلوگیری کند. با دقت به این نکات، می‌توانید سلامت درختان پسته خود را حفظ کرده و از خسارت‌های ناشی از نماتد جلوگیری کنید.
برای خرید کود در انواع زیستی، شیمیایی، مایع و … به صفحه فروشگاهی پسته رفسنجان مراجعه نمایید. ما در تلاش برای حفظ کشاورزی پایدار هستیم.
_350x350.webp)
09131923700
