کامکوات چیست؟
گیاه شناسان منشاء پیدایش اولیه‌ی کامکوات را جنوب شرق چین می دانند، با این حال امروزه این گیاه به عنوان درختچه ای زینتی در کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران پرورش داده می شود. کامکوات یک درخت میوه دار کوچک با ظاهری فوق العاده است، که هم در باغچه و هم در گلدان قابل نگهداری است. کامکوات یا پرتقال زینتی، درختچه ای شگفت انگیز است، که دارای میوه ای به اندازه ای یک دانه خرما است. این میوه جادویی می تواند دهان شما را در یک لحظه از انبوه طعم های مرکبات شیرین و ترش آکنده کند. در ادامه این مطلب به راه های نگهداری کامکوات در منزل به روشی ساده و حرفه ای می پردازیم.
نگاه کلی به گیاه کامکوات
جالب است بدانید که چینی ها به کامکوات پرتقال طلایی می گویند. کامکوات که قبلا در جنس Fortunella طبقه بندی می شد، اکنون به عنوان Citrus japonica طبقه بندی می شود و به همان نژاد پرتقال ، لیمو و درختان مشابه میوه دهنده تعلق دارد.
| نام گیاهی شناسی | سیتروس ژاپنیکا |
| نام عمومی | کامکوات |
| نوع گیاه | گیاهان پهن برگ، گل دار |
| اندازه گیاه | ارتفاع بین 50 تا 80 سانتی متر |
| نور مورد نیاز | آفتاب کامل |
| نوع خاک | خاک لومی، مرطوب و دارای زهکش مناسب |
| pH خاک | کمی اسیدی تا خنثی (6 تا 7) |
| زمان گلدهی | اواخر بهار تا اوایل تابستان |
| رنگ گل | سفید |
| بومی منطقه | چین |
| مسمومیت | غیر سمی |
ویژگی های ظاهری کامکوات
کامکوات این درخت همیشه سبز استوایی دارای رشد کمی است، که به راحتی می توان آن را داخل گلدان در فضای داخلی خانه نگهداری کرد.
برگ های زیبای کامکوات
این گیاه دارای برگ هایی پهن به رنگ سبز براق است که به صورت متناوب رشد کرده و برگ ها آن دارای حاشیه ای دندانه دار است. سطح بالایی برگ به رنگ سبز تیره و سطح زیرین آن به رنگ سبز روشن است.
گل های معطر کامکوات
این گیاه دارای گل هایی خوش بو، که به صورت تکی یا چهار تایی رشد می کنند. چرخه گلدهی کامکوات معمولا دیرتر از اکثر مرکبات است. این گیاه از اواخر بهار تا اوایل تابستان گل می دهد.
میوه خوشمزه کامکوات
کامکوات دارای میوه زمستانه – بهاره است، که به خرما شباهت دارد و نارنجی رنگ است. می توان گفت میوه کامکوات از نظر اندازه و رنگ شبیه به نارنگی مینیاتوری است. کامکوات این میوه خوشمزه دارای پوسته خوردنی و شیرین همراه با مرکز گوشتی کمی ترش مزه است که باعث به وجود آوردن ترکیب مزه ای شگفت انگیز در کام شما می شود.
نحوه کاشت و نگهداری کامکوات در منزل
درخت کامکوات یک درخت مستقل است، که به تنهایی می تواند گرده افشانی و تولید میوه کند. در شرایط ایده آل گیاهانی که در فضای باز نگهداری می شوند می توانند به ارتفاع 4/5 متر (15 فوت) و عرض 3/5 متر (12 فوت) برسند. اما برای نگهداری کامکوات در منزل به طور معمول گیاهانی کوچک تر در حدود 1/5 متر ارتفاع دارند، استفاده می شود.
برای نگهداری کامکوات در فضای باز مثل باغچه به یک پوشش محافظتی در برابر سرما زدگی نیاز است. به خصوص مناطقی که دما به 9 الی 11 درجه سانتی گراد می رسد.
نور مناسب برای نگهداری کامکوات در منزل
درخت کامکوات درختی است، که به نور کامل و مستقیم خورشید نیاز دارد. این گیاه با دریافت حداقل 6 ساعت نور بهترین عملکرد را از خودش به جا می گذارد. اگر درخت کامکوات را در مکانی با نور کم نگهداری کنیم، باعث ریزش گل ها، رنگ پریدگی برگ ها و کاهش باردهی گیاه می شود.
دمای ایده آل برای نگهداری کامکوات در منزل
درخت کامکوات تا حدی به سرما مقاوم است و همچنین عاشق تابستان های گرم (نه داغ) برای برطرف کردن نیاز گرمایی خود است. بهترین منطقه برای پرورش این درخت مناطقی گرم به همراه زمستان هایی نه چندان سرد و سوزناک است.
بهترین خاک برای نگهداری کامکوات در منزل
اگر برای کامکوات از گلدان استفاده می کنید، خوب است بدانید که این گیاه در گلدان، با هر نوع PH خاک سازگاری دارد اما عملکرد این گیاه در خاک هایی که کمی اسیدی هستند بهتر است. توجه داشته باشید که درختچه زیبای خود را در خاک های رسی نکارید! زیرا احتمال پوسیدگی ریشه در این نوع خاک زیاد است. از خاک های لومی دارای زهکش مناسب استفاده کنید و همچنین برای کاهش تبخیر رطوبت خاک و خنک ماندن ریشه ها بهتر است در فصل تابستان سطح رویین خاک را با یک لایه مالچ بپوشانید.
میزان آب مورد نیاز کامکوات
آبیاری یکی از مهم ترین کلید های رشدی گیاهان مرکباتی است به خصوص گیاهانی که در گلدان پرورش پیدا می کنند. کامکوات را به اندازه ای آبیاری کنید که همواره پای گلدان مرطوب باشد، نه خیس. بهتر است در هوای گرم کمی آب بر روی برگ های کامکوات خود بپاشید، تا گیاهتان نفسی تازه کند.
میزان کود دهی برای نگهداری کامکوات در منزل
برای کود دهی کامکوات دقت داشته باشید که دو ماه اول از تغذیه گیاه خود، خودداری کنید پس از گذشت دو ماه گیاه را به طور منظم در فصل رشد تغذیه کنید. به این نکته توجه داشته باشید که قبل و بعد از کود دهی به خوبی گیاهتان را آبیاری کنید تا از سوزاندن آن جلوگیری کنید. بهتر است در طول دوره رشدی آن از کود های مایع استفاده کنید.
هرس درخت کامکوات
کامکوات به هرس کردن نیازی ندارد، ولی اگر قصد فرم دهی و یا شکل دهی به درخت خود دارید بهتر است این کار را قبل از شکوفه دادن و یا بعد از برداشت میوه در فصل بهار انجام داده و آن را هرس نمایید.
بهترین زمان تعویض گلدان کامکوات
بهترین زمان برای عوض کردن گلدان فصل بهار است، که برگ ها شروع به رشد کرده اند و هر دو الی سه سال باید گلدان کامکوات خود را عوض کنید و از گلدان بزرگ تری استفاده کنید.
می توانید از هر نوع گلدان (چوبی، پلاستیکی، سنگی) برای نگهداری از کامکوات خود استفاده کنید، در صورتی که به زهکشی گلدان توجه کرده باشید.
فصل میوه دهی کامکوات
زمان دقیق برداشت میوه کامکوات بسته به رقم آن متفاوت است. میوه برخی از انواع این گیاه از آبان تا بهمن ماه و برخی دیگر از آذر تا اردیبهشت ماه می رسد.
زمان برداشت اکثر انواع کامکوات از آبان تا اوایل آذر آغاز می شود. میوه کامکوات زمانی قابل برداشت است که کمی نرم و دارای رنگ نارنجی باشد. میوه را با استفاده از قیچی از درخت جدا کنید تا به گیاه آسیب نرسد.
در عرض یک ماه میوه کامکوات از سبز به نارنجی رسیده و درخشان تبدیل می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گلدهی کامکوات کلیک کنید.
انواع مختلف کامکوات
کامکوات ناگامی (ژاپونیکا)
ناگامی یکی از محبوب ترین انواع کامکوات است. ناگامی دارای میوه ای بیضی شکل به رنگ نارنجی است که در هر میوه آن حدود 2 الی 5 دانه وجود دارد.
کامکوات مارومی
مارومی دارای میوه ای گرد مانند به شکل نارنج همراه با پوستی تند و معطر و گوشتی ترش و خوشمزه است.
آیا می‌دانستید که انواعی از کامکوات وجود دارند که در باغچه (نه گلدان) پرورش می یابند که ارتفاع آن ها به 180 سانتی متر یا حتی 2/5 متر هم میرسد!
روش های تکثیر درخت کامکوات
اگر می خواهید گیاهتان رشد مناسبی داشته باشد، باید برای نگهداری آن وقت کافی بگذارید و شرایط محیطی آن را به طور کامل و دقیق بررسی کنید. همچنین از شما انتظار می رود برای آن محیطی با دمایی در محدوده‌ی 25 تا 38 درجه سانتی گراد فراهم کنید. با این وجود کامکوات ها، بازه دمایی 10- تا 38 درجه سانتی گراد را نیز تحمل می کنند. بهترین زمان برای تکثیر کامکوات اواسط بهار تا اوایل تابستان است.
روش اول: قلمه زدن
برای تکثیر به روش قلمه زدن در مرحله اول توسط قیچی باغبانی و یا سرشاخه زنی قلمه هایی را به ارتفاع 15-10 سانتی متری تهیه کرده و در مرحله بعدی برای این که گیاه زود تر ریشه تولید کند قلمه ها را در هورمون ریشه زایی فرو می بریم. و در آخر قلمه ها را در محیط کشتی که حاوی کمپوست و ماسه بادی است می کاریم.
قلمه های کشت شده را باید با پلاستیک به مدت زمان دو ماه و حتی کمی بیشتر بپوشانیم و آن ها را در دمای 21 درجه سلسیوس به دور از تابش مستقیم خورشید نگهداری کنیم، تا ریشه دهند و بعد از ریشه دهی پلاستیک را بر می داریم تا به محیط طبیعی عادت کنند و بتواند راحت تر به رشد خود ادامه دهد.
روش دوم: پیوند
بهترین زمان برای کاشت و یا پیوند زدن درخت کامکوات اواخر زمستان و یا اوایل بهار است؛ یعنی زمانی که خطر سرمازدگی برای درخت وجود نداشته باشد. مراحل انجام پیوند به شرح زیر است:
- تهیه پیوندک از کامکوات
- ایجاد شکاف t مانند در پایه
- قرار دادن پیوندک در شکاف پایه
- با استفاده از نوار به خوبی پیوندک را به پایه متصل می کنند
- رشد پیوندک
رایج ترین راه برای تکثیر کامکوات پیوند زدن روی پایه نارنج است.
روش صحیح برداشت میوه کامکوات
- برای برداشت میوه کامکوات حتما از قیچی مناسب و یا چاقوی تیز و تمیز استفاده کنید.
- زمانی که میوه به رنگ نارنجی رسید و نرم شد، زمان مناسب برای چیدن آن فرا رسیده است.
هنگام برداشت کامکوات می توانید آن را بلافاصله نوش جان کنید و یا این که به مدت 2 روز در دمای اتاق و یا به مدت 2 هفته در یخچال نگهداری کنید. اگر دارای مقدار زیادی کامکوات هستید، که نه می توانید تمامی آن را بخورید و نه می توانید آن را به کسی هدیه دهید، می توانید آن را به یک مربا فوق العاده تبدیل کنید.
خواص شگفت انگیز میوه کامکوات
- درمان آکنه و جوش صورت: از آن جایی که کامکوات دارای خواص ضد التهابی است و همچنین دارای مقدار آنتی اکسیدان ، به درمان آکنه و جوش صورت کمک شایانی می کند.
- لاغری و کاهش وزن: کامکوات میوه ای است با مقدار کالری کم و فیبر بالا. فیبر موجود در این میوه باعث ایجاد احساس سیری در انسان می شود، در نتیجه از پرخوری در افراد جلوگیری می کند و در نتیجه باعث لاغری و کاهش وزن افراد می شود.
- تقویت دندان و لثه: میوه کامکوات دارای مقادیر بالای پتاسیم، کلسیم و ویتامین c است که منجر به تقویت دندان ها و لثه شده و از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند.
ارزش غذایی کامکوات در هر 100 گرم
| کالری | 71 کالری |
| فیبر | 7 گرم |
| کربوهیدرات | 16 گرم |
| چربی | 0/9 گرم |
| پروتئین | 1/9 گرم |
| قند | 9 گرم |
آفات و بیماری های کامکوات و راه های مقابله با آن ها
لوله شدن برگ ها: دلیل لوله شدن برگ های کامکوات وجود حشره بسیار ریزی به نام کنه تریپس است، که از برگ ها و میوه کامکوات تغذیه می کند و بیشتر در اواخر فصل زمستان تا اوایل فصل بهار ظاهر می شود.
برای حل این مشکل، یک شاخه را روی یک ورق کاغذ سفید رنگ نگه دارید و به آن ضربه بزنید و یا تکان دهید. در این حالت به گیاه حشره کش ها را اسپری نکنید! زیرا باعث از بین رفتن حشرات گرده افشان می شود. معمولا آسیب ناشی از تریپس بعد از مدت ها از بین می رود بنابراین تلاش برای کنترل آن فایده چندانی ندارد.
پوسیدگی ریشه و شپشک آردی: برای مقابله با این نوع بیماری ها استفاده از زهکشی مناسب توصیه می شود و همچنین از ایجاد رطوبت پیش از حد خودداری کنید .
ذکر چند نکته مهم
- اگر در فصل سرما با تیرگی برگ های کامکوات مواجه شدید این امر به دلیل سرما زدگی برگ ها است و روشنی برگ ها هم می تواند به دلیل کمبود کود (مواد مغذی) باشد.
- کامکوات درختی مقاوم نسبت به سرما است به طوری که می تواند تا دمای منفی 10 درجه سانتی گراد را تا حدودی تحمل کند. اما این نکته تا زمانی صحت دارد که درخت فاقد میوه باشد زیرا میوه های کامکوات مقاومت چندانی در برابر سرما ندارند و از بین می روند.
عوارض ناشی از مصرف کامکوات
ایجاد آلرژی:از آن جایی که کامکوات با پوست خورده می شود احتمال این امر وجود دارد که باعث ایجاد آلرژی در انسان شود که به صورت خارش، قرمزی و تورم پوست ظاهر می شود.
نفخ شکم:به دلیل وجود مقدار فیبر بالا در میوه کامکوات، زیاده روی در مصرف آن باعث ایجاد نفخ شکم می شود.
برگرفته شده از:
ضمن سپاس از گردآوری ابن مطالب مفید یه سوال داشتم .ممنون میشم پاسخ بدید
نزدیک به چهارماه است یک درختچه کامکوات تهیه کردم.شرایط نگهداری مناسب است.هفته پیش تعداد خیلی کمی هم شکوفه داد.اما طی این مدت حتی یک برگ تازه هم نداده.چکار کنم برگ تازه بده؟
سلام
ممکن هست به خاطر جابجا شدن به مکان جدید و تغییر شرایط محیطی مثل نور و آبیاری و حتی تغذیه، گیاه دچار استرس شده باشد.
برای رشد مجدد رویشی از کودهای مناسبی که دارای ازت هستند و کیفیت خوبی دارند مثل کود سه بیست استفاده کنید.
درود.استاد در هوای خوزستان و تابش آفتاب بادمای بالای50درجه،بازهم شرایط نگهداری روزی6تا 8ساعت با نور مستقیم هست؟
سلام
دریافت روزانه 6 تا 8 ساعت نور یکی از شرایط رشد و نمو برای این گیاه می باشد.
باید بقیه عوامل موثر هم بررسی کنید مثل:
رطوبت ایده آل محیط
خاک با بافت مناسب
pH کمی اسیدی تا خنثی خاک و …