در باغبانی گیاهان آپارتمانی خود حرفه ای شوید!
امروزه گیاهان آپارتمانی نقش مهمی در زندگی افراد پیدا کرده اند. این گیاهان علاوه بر زیبایی و آرامشی که به همراه خود دارند، به تصفیه هوای محیط اطراف خود نیز کمک می کنند. نگهداری گیاهان آپارتمانی کاری لذت بخش و ساده است، به شرطی اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشید.
دانستن برخی نکات و معنای برخی از لغات مربوط به نگهداری این گیاهان، از شما باغبانی حرفه ای در این زمینه خواهد ساخت.
نکاتی در مورد خاک گیاهان آپارتمانی
در نگهداری گیاهان آپارتمانی به خاک که جز اصلی ترین و مهم ترین بخش حیاتی در رشد یک گیاه است، باید توجه داشت. هر گیاه برای رشد و نمو خود، نیاز به خاک مخصوص دارد، بنابراین انتخاب خاک مناسب یکی از اصلی ترین امور در نگهداری گیاهان است. اگر خاک به درستی انتخاب نشود، باعث توقف رشد و یا حتی مرگ گیاه می شود.
نکته اول: زهکشی خاک و گلدان در نگهداری گیاهان آپارتمانی
خاکی که برای بستر گیاهان آپارتمانی استفاده می شود، بنا به نوع گیاه متفاوت است. اما نکته مشترک در مورد خاک برای اکثر گیاهان آپارتمانی زهکشی خاک است. زهکشی خاک به این معناست، که خاک توانایی عبور دادن آب اضافی را به هنگام آبیاری داشته باشد، چرا که بسیاری از گیاهان به دلیل غرقابی شدن، شادابی خود را از دست می دهند و از بین می روند.
برای به نتیجه رسیدن عملکرد زهکشی خاک، نیاز است گلدان نیز از زهکشی مناسبی برخوردار باشد، به این معنا که در کف گلدان سوراخی برای خارج کردن آب اضافه تعبیه شده باشد. البته این سوراخ نباید آنقدر بزرگ باشد که در هر بار آبیاری مقداری خاک از دست برود.
از کجا بفهمید خاک زهکشی دارد یا نه؟ برای فهمیدن اینکه خاک زهکشی دارد، کافی است مقداری خاک درون گلدان بریزید، سپس خاک را به خوبی آب دهید. هرچقدر آب اضافه سریع تر از زیر گلدان خارج شود، یعنی زهکشی خاک بهتر است.
نکته دوم: نوع خاک برای بستر گیاه
حتما به هنگام خرید یا جست و جو برای پیدا کردن خاک مناسب گیاهتان با انواع خاک و کود برخورد کرده اید. در برخی سایت ها و یا گلفروشی ها برای تهیه خاک، فرمول ترکیب چند ماده را به شما می دهند، که اگر با آن ها آشنا باشید می توانید نگهداری گیاهان آپارتمانی خود را به بهترین شکل انجام داده و بستری مناسب برای رشد گیاهتان فراهم نمایید.
آشنایی با انواع خاک برای گیاهان
- خاک برگ: بقایا فاسد شده برگ گیاهان است، که هیچ ارزش غذایی ندارد و صرفا جهت زهکشی و سبک شدن خاک به گلدان اضافه می شوند.
- خاک کوکوپیت: الیاف پوست درخت نارگیل است، که به دلیل جذب زیاد آب در زمان تکثیر و قلمه زنی استفاده می شوند. این خاک فاقد مواد مغذی برای گیاه است.
- خاک باغچه: خاکی مغذی و سنگین است، که نباید به تنهایی به عنوان بستر برای نگهداری گیاهان آپارتمانی استفاده شود.
- خاک لومی یا لیمونی: از بهترین انواع خاک برای نگهداری گیاهان آپارتمانی، به دلیل تخلخل بالا است. این خاک از ترکیب شن، ماسه و خاک رس تهیه می شود و برای گیاهانی که نیاز متوسطی به آب دارند، استفاده می شود.
- پرلیت: یک ترکیب معدنی است، که از سنگ های آتشفشانی و از اعماق زمین به دست می آید. کاربرد آن در سبک سازی خاک و جذب کردن آب و در اختیار گذاشتن آن، به مرور، به گیاه است.
- ورمی کمپوست: این ماده خاک نیست! بلکه کودی مغذی و بی پوست، که دارای ترکیبی بسیار سبک است و می تواند آب زیادی را در خود نگه دارد. این کود دارای عناصری چون روی، مس، منگنز و آهن است.
- هوموس: ترکیبی شیمیایی است، که از بقایای گیاهان و جانوران روی خاک تشکیل می شود و از آن به تنهایی به عنوان خاک نمی توان استفاده کرد، چراکه یک نوع کود آلی و مغذی به شمار می رود.
- پیت ماس: بقایای خزه ای به نام اسفاگنوم، جلبک ها و برگ های پوسیده است، که برای گیاهان اسیدی دوست مانند پتوس، قاشقی، سرخس، برگ انجیری، اریکا و … استفاده می شود.
- لیکا: نوعی دانه رس منبسط شده است، که در اندازه های متفاوت تولید می شود. این دانه های سبک و بی وزن، می توانند به زهکشی گلدان و خاک کمک کنند. برای این امر می توانید مقداری از دانه های لیکا را در کف گلدان ریخته و روی آن را خاک بریزید.
نکاتی در مورد نور مکان مناسب در نگهداری گیاهان آپارتمانی
یکی از گزینه های مهم در انتخاب بهترین مکان برای نگهداری گیاهان آپارتمانی میزان نور آن محیط است. هر ساختمان می تواند دارای پنجره های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی باشد، اما ویژگی و تفاوت این مکان ها در چیست؟
مکان های دارای نور طبیعی
- پنجره های شرقی: این مکان دارای نور صبحگاهی، نور ملایم خورشید، تا ظهر است. این مکان یکی از مناسب ترین مکان ها برای نگهداری گیاهان سایه دوست یا مقاوم به نور کم است.
- پنجره های شمالی: این مکان دارای ضعیف ترین نور است، و مناسب برای نگهداری گیاهان سایه دوست. در تابستان ها که نور خورشید شدید و سوزان می باشد، گیاهان سایه دوست را در این مکان نگهداری می کنند، اما این مکان، مناسب برای نگهداری گیاه در فصل زمستان نیست.
- پنجره های غربی: این مکان دارای نور بعد از ظهر و عصرگاهی است، که البته در فصل تابستان شدیدتر می شود. یکی از مکان های مناسب برای نگهداری گیاهان آفتاب دوست می باشد.
- پنجره های جنوبی: پرنور ترین مکان است، که در تابستان برای نگهداری گیاه مناسب نیست. نور صبحگاهی این مکان برای نگهداری گیاه مناسب است، اما نور ظهر این مکان بسیار سوزاننده است و بهتر است با پرده فیلتر شود تا لبه های برگ گیاه را نسوزاند.
اندازه گیری شدت نور پنجره ها
در نگهداری گیاهان آپارتمانی برای اندازه گیری شدت نور و یافتن جهت پنجره، بهترین و ساده ترین کار بررسی سایه حاصل از نور است. برای این کار، یک شی بلند را در مقابل نور بگیرید. اگر سایه حاصل شده تیز و قوی بود و مرز واضحی داشته باشد، آن مکان پر نور است. اگر سایه تشکیل شده، کم رنگ و دارای مرز نا مشخصی باشد، این نور متمایل و این مکان کم نور است.
اگر سایه قوی و تیز باشد و حاصل تابش نور صبحگاهی باشد، پنجره جنوبی است، و اگر حاصل نور عصرگاهی باشد، پنجره غربی است.
اگر سایه کم رنگ و دارای مرز نامشخصی باشد، و حاصل تابش نور صبحگاهی باشد، پنجره شرقی، و اگر حاصل تابش نور عصرگاهی باشد، پنجره شمالی است.
نور مصنوعی برای گیاهان آپارتمانی
از نور مصنوعی در مکان هایی با نور کم، برای پرورش گیاهان استفاده می شود. این نور مناسب گیاهان سایه دوست (مقاوم در برابر نور کم) است. برای تامین نور مصنوعی، از لامپ های فلورسنت یا چراغ رشد گیاه استفاده می شود.
گیاه در محیط پرنور و بدون نور
اگر گیاه در محیط های بسته به اندازه کافی نور نداشته باشد، رشد شاخه های آن غالبا به صورت نازک و ضعیف خواهد بود، رنگ برگ ها کم رنگ می شود، برگ های جوان و تازه در اندازه بزرگ تر می رویند و برگ های قدیمی زرد می شوند. به طور کل، کمبود نور دارای معایب زیر است:
- کاهش سرعت فتوسنتز در گیاه
- ایجاد رقابت بین اندام های گیاهی برای دریافت نور
- تولید گیاهان ضعیف
- افزایش طول میان گره ها
- باریک شدن ساقه
- نازک شدن برگ ها
- کاهش کیفیت محصول
- افزایش شیوع بیماری
- طولانی شدن دوره رشد
در محیط های دارای نور بیش از حد، لکه هایی بر روی برگ ها به وجود می آید، برگ ها در ابتدای روز حالت پژمردگی دارند. برگ ها در ابتدا زرد و سپس قهوه ای می شوند.
اهمیت نور برای گیاه
نور از سه نظر برای گیاه اهمیت دارد:
- ابتدا از نظر میزان تابش؛ یعنی تعداد فوتونی که در واحد سطح برگ گیاه دریافت می کند.
- طول روز؛ گیاهان از نظر زمان نیاز به نور به سه دسته تقسیم می شوند: گیاهان روز کوتاه، روز بلند و بی تفاوت به طول روز(این عامل در گلدهی گیاه تاثیر دارد).
- کیفیت نور(طول موج نور)؛ که برای مثال گیاه در اثر قرار گرفتن در طول موج قرمز، افزایش برگ و کاهش تعداد شاخه ها را خواهد داشت.
که در نهایت این سه عامل(میزان نور دریافتی توسط گیاه، مدت زمان دریافت نور، کیفیت نور) باعث رشد سالم و صحیح گیاه و در نهایت سبزی و شادابی آن خواهد شد.
نکاتی در مورد تامین رطوبت در نگهداری گیاهان آپارتمانی
برخی گیاهان آپارتمانی به رطوبتی بیش از رطوبت موجود در محیط نیاز دارند. برای تامین رطوبت این گیاهان رطوبت دوست راه های بسیاری وجود دارد، که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
ساخت جزیره (سینی سنگ ریزه و شن)؛ در زیر گلدانی خود، مقداری شن بریزید و روی آن را آب بریزید. سپس گلدان را روی آن قرار دهید، با این کار رطوبت مورد نیاز ریشه را تامین کرده اید. برای زیبایی کار می توانید از سنگ ریزه های رنگی یا شیشه ای استفاده نمایید.
قیم خزه ای؛ استفاده از قیم خزه ای برای گیاهان منعطف، و خیس کردن آن باعث تامین رطوبت گیاه به خصوص در فصل تابستان خواهد شد.
غبارپاشی (مه پاشی)؛ اسپری کردن آب ولرم و بدون کلر(آب معدنی هم نباشد) برای تامین رطوبت و تمیز کردن برگ برخی از گیاهان مناسب است.
نکته: غبار پاشی باید به شکلی انجام شود که روی برگ قطرات درشت آب تشکیل نشود. وجود این قطرات مانند ذره بین عمل می کنند و نور چند برابر را به گیاه می رسانند، که سبب خشک شدن آن می شود.
دستگاه بخور یا رطوبت ساز؛ استفاده از دستگاه بخور یا رطوبت ساز در محیطی که گیاه در آن قرار دارد، با فاصله مناسب، سبب تامین رطوبت هوا می شود.
قرار دادن گیاهان در کنار هم؛ تنفس گیاهان باعث می شود رطوبت محیط افزایش یابد و هوایی شبه گلخانه به وجود آید.
گذاشتن ظرف آب؛ می توانید یک ظرف آب در بین گیاهان قرار دهید. اگر جنبه زیبایی برایتان مطرح باشد می توانید از حوضچه های زینتی و یا آبنما استفاده نمایید.
جزیره(سینی سنگ ریزه و شن)
کمبود رطوبت در گیاهان
کمبود رطوبت در گیاهان زینتی سبب قهوه ای شدن حاشیه برگ ها، ریزش آن ها و پژمردگی گیاه می شود. در گیاهان گلدار، کمبود رطوبت باعث کوچک ماندن شکوفه ها و ریزش آن ها قبل شکوفا شدن و یا چروکیده شدن پس از شکوفا شدن و خشکی آن ها می شود.
نکاتی در مورد هرس کردن در نگهداری گیاهان آپارتمانی
هرس به معنای حذف شاخ و برگ اضافه یا مریض، به منظور بخشیدن شکل و فرمی زیبا به گیاه و یا حفظ سلامت گیاه، است. این فرایند بهتر است در فصل رشد گیاه انجام شود، تا امکان بازگردانی و رشد فراهم باشد. برای هرس استفاده از دستکش و ابزاری با تیغ تیز و تمیز (ضد عفونی شده با الکل) توصیه می شود.
چه زمانی نباید گیاه را هرس کرد؟
- قبل از شکوفه دادن؛ باعث از بین رفتن جوانه ها می شود.
- قبل از اتمام فصل گلدهی گیاه
- زمانی گیاه کوچک است.
انواع هرس در نگهداری گیاهان آپارتمانی
در نگهداری گیاهان آپارتمانی هرس هر گیاهی می تواند به اشکال متفاوت و در زمان های مختلف انجام شود. اما به طور کل سه نوع دسته بندی برای هرس گیاهان وجود دارد:
- گیاهانی که ساقه ضخیم و مستقل ندارند و دارای شاخه های بسیار نازکی هستند. در این حالت فقط کافیست برک های اضافی و خراب را از گیاه جدا نمایید. البته می توانید شاخه های دراز و بد شکل را نیز کوتاه کرده و مطابق سلیقه خودتان شکل دهید.
- هرس گیاهان گلدار، که سالی یک بار انجام می شوند. بهترین زمان برای این دسته از گیاهان، زمستان است.
- دسته آخر گیاهانی هستند که زمان خاصی برای هرس ندارند و هر زمان که احساس کردید، گیاه نیاز به هرس دارد اقدام نمایید.
نکته: در هربار هرس بیش از یک سوم گیاه را هرس نکنید.
البته ناگفته نماند گیاهانی هستند که نیاز به در هرس ندارند و در صورت هرس می میرند.
مشاهده تمامی محصولات فروشگاه
نکاتی در مورد آبیاری در نگهداری گیاهان آپارتمانی
آبیاری یکی از حیاتی ترین کارها در نگهداری گیاهان آپارتمانی است، که بنا به شرایط و محیط و نوع گیاه متفاوت است. آبیاری بیش از حد و کم به یک اندازه دردسر آفرین هستند. بعد از شناخت نوع گیاه و میزان نیاز آن به آب، بهتر است نکات زیر را بدانید و انجام دهید:
عمق آبیاری در نگهداری گیاهان آپارتمانی
برای هر گیاه عمق آبیاری متفاوت است، اما به عنوان یک قانون کلی بهتر است آبیاری به شکلی انجام شود که مازاد آب از کف گلدان خارج شود. با این کار املاح اضافه خاک نیز دفع می شوند و گیاه بستر رشد بهتری را تجربه خواهد کرد.
برای استفاده بهتر گیاه از آب، بهتر است آب را به آرامی در گلدان بریزید، تا ریشه گیاه فرصت جذب آن را پیدا کند. به یک باره آب را پای گلدان ریختن باعث می شود که حجم زیادی از آن همراه با املاح و مواد معدنی خاک از کف گلدان خارج شود.
سنجش رطوبت خاک قبل از آبیاری
وجود آب زیاد در خاک و یا خیس ماندن خاک به صورت طولانی سبب پوسیدن ریشه ها و در نهایت نابودی گیاه می شود. به همین دلیل بهتر است که میزان خیس و یا خشک بودن خاک قبل از آبیاری سنجیده شود.
برای این کار، می توانید به اندازه یک بند انگشت (یک تا دو سانتی متر) انگشتتان را در خاک فرو کرده و میزان خشک یا خیس بودن خاک را بسنجید. اگر احساس خشکی کردید، گیاه را آبیاری نمایید.
بهترین زمان آبیاری گیاهان
ریشه گیاه در ابتدای صبح و شب، بیشترین جذب آب را انجام می دهد. به همین دلیل بهترین زمان برای آبیاری گیاه صبح ها قبل رسیدن اشعه های نور خورشید به گیاه، است.
در شب بهتر است گیاه آبیاری نشود، چرا که بخشی از آب تبخیر می شود و در نبود نور خورشید رو برگ ها و ساقه گیاه می نشیند. این امر سبب دچار شدن گیاه به انواع بیماری های قارچی از جمله کپک پودری می شود.
آب مناسب برای آبیاری گیاهان
از دادن آب سرد یا داغ، و دارای کلر به گیاه جدا خودداری نمایید. برای آبیاری گیاه بهتر است آب را یک ساعت قبل از آبیاری در محیط قرار دهید، تا هم کلر آب از بین برود، و هم اینکه با محیط هم دما شود. یکی دیگر از مزایای این کار این است که آب هم دما با محیط می شود، و گیاه را دچار شوک نمی کند.
پس از آبیاری، حتما مقدار آب اضافه که از کف گلدان خارج می شود و در زیر گلدانی می ریزد را دور بریزید. چرا که این آب دوباره جذب گیاه شده و ریشه را می پوساند. یادتان باشد که آبیاری را از یک طرف گلدان انجام ندهید و دور تا دور گیاه را آب بریزید که تمام قسمت های ریشه به آب دسترسی داشته باشند.
هشدار: برای آبیاری از آب معدنی استفاده ننمایید.
تغییر روند آبیاری با تغییر فصل
در فصل پاییز که هوا رو به سردی می رود و در زمستان، اکثر گیاهان به خواب می روند. در این زمان گیاه به کمترین میزان آبیاری نیاز دارد، چرا که میزان تبخیر نیز کمتر است.
در فصل تابستان و بهار که تبخیر آب زیاد است، بهتر است آبیاری به تعداد دفعات بیشتری انجام شود. البته این افزایش به معنای خیس کردن خاک گیاه نیست.
کدام قسم گیاه آبیاری شود؟
در نگهداری گیاهان آپارتمانی برای آبیاری بهتر است سطح خاک و ساقه آبیاری شوند. ماندن قطرات در روی برگ های گیاه مانند ذره بین عمل کرده و نور خورشید را با شدت چند برابر بیشتر به گیاه می رساند، که ممکن است باعث سوختن برگ گیاه شود.
برای تمیز کردن برگ ها نیز، بهتر است از اسفنج یا پنبه ای خیس استفاده شود تا اینکه برگ را با آب خیس نمایید.
آبیاری گیاه در زمان مسافرت
در زمان مسافرت می توانید بدون این که نگران آبیاری گیاهان خود باشید، به سفر بروید و لذت ببرید. برای آبیاری گیاهان در این زمان می توانید از بطری نوشابه استفاده نمایید. به این شکل که بطری را پر از آب کرده و بادست خود در آن را گرفته و در خاک فرو کنید، به طوری که به ساقه و ریشه گیاه آسیب وارد نشود.( این کار برای گلدان هایی با خاک شنی اصلا مناسب نیست)
می توانید در ظرفی آب ریخته و آن را در ارتفاعی بالاتر از سطح گیاه قرار داده و توسط نخ های کاموایی یا هر نخی که آب را منتقل کند، آب را به خاک برسانید.
البته برای راحتی کار گلدان هایی که آبیار خودکار دارند و یک سری ابزار برای آبیاری در زمان سفر، مانند کیت های آبیاری وجود دارند که می توانید از آن ها استفاده نمایید.
برای مطالعه بیشتر، در زمینه نگهداری گیاهان آپارتمانی کلیک کنید.
