درخت پسته هیبریدی به‌عنوان یک نوع خاص از درخت پسته، در برخی مناطق به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردش مورداستفاده قرار می‌گیرد. اما در فرآیند کاشت این درختان، فاصله‌ی مناسبی بین درختان باید مدنظر قرار گیرد. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان، به فاصله کاشت درخت پسته هیبریدی ( ucb1 ) و تأثیر آن بر رشد و عملکرد آن‌ها پرداخته خواهد شد. با ما همراه باشید تا از حداکثر عملکرد ممکن درختان پسته هیبریدی برخوردار شوند.
خوب است درباره پسته هیبریدی بدانید!
در قدم اول بهتر است بدانید با تلاقی گیاهان با یکدیگر محصولات هیبریدی به وجود می‌آیند. به‌عنوان‌مثال نهال‌های هیبریدی (USB1) حاصل تلاقی دو گونه پسته ایرانی (آتلانتیکا) و پسته چینی (اینتگریما) است.
در این تلاقی گونه پسته ایرانی را به‌عنوان والد مادری و گونه پسته چینی را به‌عنوان والد پدری در نظر گرفته‌اند. ترکیب این دو گونه باعث ایجاد پسته هیبریدی شده است.
پسته معمولی یک درخت سازگار با آب‌وهوای گرم و خشک همراه با زمستان‌های نسبتاً سرد است. به‌طوری‌که این نوع پسته‌ها در صورت وجود رطوبت زیاد از بین می‌رود.
اما پسته‌های USB1 یک سری از درختان مقاوم و دارای رشد بالایی هستند که در صورت رعایت فاصله كاشت درختان هیبریدی باعث به وجود آمدن یک باغ یکدست و یکنواخت می‌شوید.
این نوع پسته در سال 1965 توسط دانشمندان آمریکایی تولیدشده و به نام های مختلفی مانند پسته هیبریدی، پسته آمریکایی و پسته UCB_1 که برگرفته از نام دانشگاه (University of California Berkeley) است،
شناخته‌شده است. در ایران این نوع پسته در کیفیت و قیمتی مناسب توسط شرکت آریا نهال رفسنجان به روش کشت بافت توسط افرادی متخصص درزمینهٔ بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات در شهرستان رفسنجان تولید و در فروشگاه اینترنتی پسته رفسنجان به فروش می‌رسد.
فاصله كاشت درختان هیبریدی
در بسیاری از باغات پسته به دليل عدم آگاهی باغداران، فواصل كاشت در درختان هیبریدی به‌صورت اصولی رعایت نمی‌شود؛ بنابراین باغات پسته با اشکالی نامنظم و متراكم رشد می‌کنند.
ازآنجایی‌که پسته هیبرید نسبت به پسته معمولی از رشد و تراکم بالایی برخوردار است در صورت عدم رعایت فاصله کاشت استاندارد و اصولی، با مشکل روبرو می‌شوند.
به‌عنوان‌مثال با در هم رفتن شاخه‌های درختان در یکدیگر، مشکلاتی مانند عدم انجام عمليات داشت و برداشت پسته به شیوه صنعتی از بین می‌رود.
به‌منظور جلوگيري از بروز اين مشكل، توصیه می‌شود فاصله مناسب بين دو رديف 7 الی 6 متر و فاصله بین درختان 4 متر در نظر گرفته شود.
مضرات کاشت نزدیک به هم درختان پسته
اگر فاصله كاشت درختان هیبریدی ( ucb1 ) کم باشد موجب در هم گره خوردن شاخ و برگ‌های درختان می‌شوند. درنتیجه، منجر به ایجاد سایه بر روی یکدیگر می‌شوند؛
بنابراین، نور به‌اندازه کافی به تاج درختان نمی‌رسد و درنهایت کیفیت محصول پسته کاهش می‌یابد.
در صورت وجود فاصله زیاد در بین درختان هیبریدی، تعداد درخت در هکتار کاهش پیداکرده و درنتیجه عملکرد در واحد سطح کم شده و ازلحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.
ازآنجایی‌که فاصله بین درختان توسط قطر یا شعاع سایه‌انداز تعیین می‌شود؛ بنابراین، فاصله کاشت درختان هیبریدی ( ucb1 ) باید به نحوی انتخاب‌شده باشند که وقتی درخت پسته بزرگ می‌شود با شاخه و برگ درخت کناری تداخل ایجاد نکند.
درصورتی‌که فاصله درختان به هم خیلی نزدیک باشد در مرحله اول بحث رقابت نوری و سایه‌اندازی اجازه رشد مطلوب به درختان را نمی‌دهد. در مرحله دوم اثر منفی در کمیت و کیفیت محصول در آینده تأثیرگذار خواهد بود.
در هر هکتار چند درخت پسته می‌توان کاشت؟
درختان پسته هیبریدی نسبت به درختان پسته معمولی از سرعت رشدی بسیار بالایی برخوردار هستند. به همین دلیل است که بعد از گذشت 1 الی 2 سال به رشد خوبی می‌رسند و آماده پیوند زدن می‌شوند.
درختان پسته هیبریدی درختانی بسیار قوی و تنومندی می‌شوند که معمولاً کاشت 400 نهال در یک هکتار کافی است. این نوع درخت، پسته به‌صورت تک تنه رشد کرده و دارای تاجی با تراکم مناسبی است که ارتفاع آن از سطح زمین به 1 الی 2 متر می‌رسد.
و همچنین این درختان گیاهانی با سیستم ریشه‌ای عمیق است. مناسب‌ترین فاصله بین ردیف‌ها 7 الی 6 متر و فاصله بین درختان 4 الی 5 متر است. پس بهتر است تعداد نهال‌ها در هر هکتار بین ۳۳۴ تا ۴۰۰ متغیر باشد.
زمانی که فاصله کاشت بین ردیف‌ها از ۶ متر کمتر شود با توجه به رشد رویشی درخت پسته، کارکرد ماشین‌آلات در باغ بسیار مشکل می‌شود.
در ضمن در رابطه با درختان پسته معمولی کاشت 700 الی 800 درخت و در بعضی از مواقع به 2000 درخت در هکتار می‌رسد.
زمان کاشت نهال پسته آمریکایی
بهترین زمان کاشت نهال پسته هیبریدی ( ucb1 ) در دو بازه زمانی در طول سال است. بازه زمانی اول: از 15 اسفندماه تا 15 خردادماه، بازه زمانی دوم از 15 شهریورماه تا 15 مهرماه است.
همان‌طور که گفته‌شده در بازه زمانی نام برده شده بهترین زمان‌های کاشت محسوب می‌شود. زیرا در این زمان آب‌وهوا از تعادلی مناسبی برخوردار بوده و منجر به سازگاری بهتر درختان هیبریدی با محیط خود می‌شوند.
توجه داشته باشید که پسته‌های هیبریدی را می‌توانید در طول سال نیز بکارید به شرط اینکه هنگام کاشت موارد زیر را رعایت کنید.
- کاشت نهال در هنگام غروب آفتاب
- انجام به موقع و بلافاصله آبیاری اول (منظور آبیاری بعد از کاشت است)
- انجام آبیاری به‌صورت یک درمیان تا یک هفته و سپس انجام آبیاری هر 4 روز یک‌بار
- ایجاد سایبانی مناسب برای نهال‌ها
شرایط لازم برای نگهداری نهال‌های پسته هیبریدی
نهال‌های هیبریدی جزو آن دسته پسته‌هایی هستند که درعین‌حال که از رشد بالایی برخوردارند، نیازمند تغذیه و نگهداری آبی، خاکی و کودی بیشتری نیز هستند.
در ادامه به بررسی هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم. بنابراین علاوه بر رعایت فاصله کاشت درخت پسته هیبریدی ( ucb1 ) به نکات زیر نیز توجه نمایید.
آبیاری درختان هیبریدی
- آبیاری به میزان لازم انجام شود.
- در یک سال اول کاشت از آب آبیاری شیرین استفاده شود.
- فاصله بین آبیاری‌ها کوتاه باشد.
- میزان شوری آب از 6000 دسی بیل بیشتر نشود.
کود دهی مناسب نهال‌های هیبریدی
استفاده از کودهای دامی از نوع گاوی، بهترین انتخاب برای کود دهی درختان پسته هیبریدی است.
به این صورت که چاله‌ای را به عمق و ارتفاع 50 سانتی‌متری ایجاد کرده و سپس کودهای دامی پوسیده‌شده را به همراه ماسه بادی داخل چاله‌ها می ریزند. در آخر نهال هیبریدی را داخل چاله گذاشته و با خاک اطراف آن پر شود.
شرایط آب‌وهوایی و خاک
- این نوع درختان نیازمند دریافت 700 الی 1000 ساعت سرما برای برطرف شدن نیاز سرمایی خود هستند.
- برای عدم ایجاد اختلال در گرده‌افشانی، فصل بهار باید از میزان کمی بارندگی و رطوبت برخوردار باشد.
- عدم وجود سرمازدگی ناگهانی در فصل بهار که باعث از بین رفتن جوانه‌های رویشی می‌شوند.
- از ترکیب خاکی شن و ماسه برای کاشت نهال‌های هیبریدی استفاده شود.
تفاوت‌های میان نهال‌های پسته معمولی و نهال‌های هیبریدی
- این نهال‌ها دارای رشد 3 الی 2 برابر نسبت به نهال‌های پسته معمولی هستند.
- به دلیل یکنواختی در درختان و رشد درختانی تک تنه‌ای امکان برداشت مکانیزه و صنعتی را برای کشاورزان مهیا می‌کنند.
- در پسته‌های هیبریدی از سال اول امکان پیوند زنی وجود دارد. درصورتی‌که در پسته‌های معمولی بعد از گذشت 3 الی 4 سال این امکان به وجود می‌آید.
سخن آخر
بسیاری از افراد وجود دارند که بر این باورند، درختان پسته هیبریدی جزو گیاهان تراریخته هستند که ژن‌های آن‌ها مورد دست‌کاری قرارگرفته‌اند که یک باور کاملاً اشتباه است. درصورتی‌که برای پرورش این درختان از یک نوع روش تکثیر به نام کشت بافت استفاده می‌شود. از گیاهانی که دارای ژن‌های برتر و با سازگاری بیشتر هستند استفاده می‌کنند. آن‌ها را داخل یک محیط کوچک شیشه‌ای در مکانی استریل پرورش داده و درنهایت وارد بازار فروش می‌کنند.
