عوامل موثر بر آفتاب سوختگی و گرمازدگی پسته

عارضه آفتاب سوختگی و گرمازدگی پسته امروزه خسارت زیادی به محصول پسته وارد می کند. باید اقدامات لازم برای جلوگیری از این عارضه انجام شود. عارضه آفتاب سوختگی حاصل از یکسری عوامل مهم می باشد که در اینجا قصد داریم شما را با این عوامل آشنا سازیم.

شدت و طول مدت تابش نور خورشید

شدت تابش نورخورشید هرچه به سمت استوا نزدیکتر شویم بیشتر است، از طرف دیگر با افزایش ارتفاع از سطح دریا و کاهش فشار هوا نیز شدت نور خورشید افزایش می یابد بنابر این احتمال آفتاب سوختگی و تاثیرات منفی گرما در درخت پسته در نواحی مرتفع و گرم بسیار بیشتر است.

رطوبت نسبی و پوشش گیاهی

زمانی که شدت نور آفتاب با افزایش طول روز بیشتر می شود، شاهد بادهای گرم و خشک هستیم، در نتیجه رطوبت هوا کاهش یافته و تعرق گیاه افزایش یافته و عوارض آفتاب سوختگی و گرما زدگی پدیدار می شوند، وجود علف های هرز کوتاه قامت در باغات می تواند باعث افزایش رطوبت هوای اطراف درخت پسته شود این رطوبت بیشتر عوارض آفتاب سوختگی را به شدت کاهش می دهد.

ضخامت پوست سبز و پوست استخوانی پسته

هرچه تغذیه نامناسبتر باشد (و در موارد صفات ژنتیکی گیاه) میزان خسارت آفتاب سوختگی و گرمازدگی در درخت پسته بیشتر خواهد شد، اگر در فصل گرما ضخامت پوسته پسته و برگ ها بیشتر باشد عملا تبخیر کمتر خواهد بود به علاوه ضخامت بیشتر برگ ها و پوسته سبز و استخوانی پسته مثل یک عایق عمل کرده مانع نفوذ گرمای زیاد به درون بافت های گیاهی می شوند، در این میان ضخامت پوسته استخوانی اهمیت بیشتری نسبت به پوسته سبز رویی دارد و تغذیه کلسیم در فصل مناسب می تواند عوارض آفتاب سوختگی را به شدت کاهش دهد.

فرم و جهت کاشت درختان

تجربه نشان داده است، جهت کاشت درختان اگر به شکلی باشد که در فصل گرما سایه آن ها بروی یکدیگر افتاده شود (نه در فاصله بین ردیف ها) عوارض آفتاب سوختگی به شدت کاهش می یابد در این حالت درختان قد بلند می توانند ناجی درختان کوتاه تر باشند از طرف دیگر هرس صحیح و فرم دهی درخت باعث می شود، در اثر تنش های گرمایی درخت آسیب کمتری ببیند.

هرس صحیح درخت پسته باید به گونه ای باشد که شاخه ها به سمت زمین متمایل باشند هرچه ارتفاع درخت پسته زیادتر شود خسارت آفتاب سوختگی بیشتر خواهد شد. بنابراین بایستی در هنگام هرس دقت داشته باشیم که پسته یک درختچه است و هرچه به سمت زمین متمایلتر باشد هم محصول بهتری می دهد و هم خساراتی مانند آفتاب سوختگی را کمتر خواهد داشت.

با هرس صحیح درخت پسته خوشه ها با سنگین شدن شاخه ها را به سمت پایین کشیده و در لابه لای برگ ها و چوب درخت قرار می گیرند و آفتاب مستقیم به خوشه ها خسارت نخواهد زد.

موضوع جالبت این است که میوه هایی که به شکل ناگهانی در معرض آفتاب شدید قرار می گیرند خسارت بیشتری نسبت به میوه هایی که از ابتدا در معرض آفتاب بوده اند خواهند دید، بنابراین فرم هرس باید به شکلی باشد که خوشه ها در ابتدای پیداش در فصل بهار که آفتاب سوختگی نداریم در معرض نور باشند و کم کم با سنگین شدن در لابه لای شاخه ها پنهان شوند.

عدم رعایت فاصله مناسب بین ردیف ها و درخت ها

این موضوع سبب می شود که درختان بر روی هم سایه ای نداشته باشند در نتیجه عارضه آفتاب سوختگی و گرمازدگی برای این درختان شدید تر خواهد بود، در هنگام کاشت درختان علاوه بر رعایت این موضوع و جهت کاشت که بهتر است به شکل شمالی جنوبی باشد نه شرقی – غربی باشد، باید جهت باد غالب منطقه را نیز در نظر بگیریم، که در فصول گرم درختان اطراف باغ سپری باشند برای محافظت سایر درختان در برابر بادهای گرم و خشک.

وجود آفات در خسارت گرمازدگی گیاهان و درختان

آفاتی مانند سن و سنک هم باعث می شوند، پوسته سبز دانه ها آسیب دیده و خسارت گرما بیشتر شود.

نقش آبیاری نامنظم درختان در خسارت گرمازدگی

افزایش دوره آبیاری و البته آبیاری نامنظم باغات پسته در فصل گرما باعث می شود جذب مواد غذایی توسط ریشه کاهش یابد در نتیجه گیاه تنش گرمایی را نمی تواند به خوبی تحمل کند، تنش آبی در درخت پسته در فصل گرم باعث می شود آب درون مغز از دست برود برخلاف برگ ها که اگر آب درونشان کم شود با آبیاری مجدد آب به داخل آوندها نفوذ می کند و مجدد شاداب می شوند مغز پسته در صورتی که آب خود را از دست بدهد با آبیار مجدد آبی به دست نمی آورد و در نتیجه مغز از بین می رود.

وجود بیماری های گیاهان در خسارت گرمازدگی

بیماری گموز آوندهای آبکش درخت در محل طوقه را تخریب می کند با تخریب این آوندها آب به خوبی به نوک سرشاخه ها نمی رسد بنابر این گیاهی که به این بیماری دچار شده است تحمل گرمای شدید تابستان را نخواهد داشت.

نقش نمک و سنگ های براق در خسارت آفتاب سوختگی درختان

نمک جمع شده روی خاک و همچنین وجود سنگ های زیاد براق و منعکس کننده نور باعث بازتاب تشعشعات خورشیدی می شوند، و این تشعشعات عارضه آفتاب سوختگی را تشدید می کند بنابر این بهتر است در صورتی که روی سطح زمین نمک جمع شده است یا سنگ های فراوانی در باغ یا اطراف آن داریم نسبت به جمع آوری و حذف آن ها اقدام نماییم.

مسمومیت سدیم و قلیایی بودن خاک درختان

با این که درخت پسته قلیایی بودن و میزان بالای نمک را تحمل می کند اما هرچه این دو در خاک بیشتر باشند (یعنی شوری و پی اچ) جذب کلسیم کاهش می یابد در اثر کاهش جذب کلسیم عارضه آفتاب سوختگی تشدید می شود، اگر گاهی در باغتان می بینید که آفتاب سوختگی به صورت نامنظم (لکه ای) وجود دارد احتمال زیاد خاک اطراف آن درختان از سایر درختان قلیایی تر است که می توانید با کمک اسید سولفوریک یا سایر موادی که باعث تعدیل پی اچ خاک می شوند این مشکل را حل کنید.

سمپاشی یا محلول پاشی در هنگام تابش شدید نور آفتاب

یک سمپاشی در ظهر یا حتی یک محلول پاشی با آب خالی در زمانی که آفتاب مستقیم و عمود بر روی درختان پسته می تابد باعث می شود که عارضه آفتاب سوختگی پدید آید، قطره های آب روی برگ به مانند ذره بین عمل کرده تشعشعات نور را بر روی یک نقطه روی برگ متمرکز می کنند.

این عارضه دقیقا به شکل نقطه نقطه سوختگی روی برگ و خوشه ها خود را نشان خواهد داد، بنابراین تحت هیچ شرایطی محلول پاشی را در ساعات گرم انجام ندهید بهترین زمان محلول پاشی صبح زود هنگام سحر تا طلوع آفتاب است، اگر در این زمان نتوانستید محلول پاشی کنید کار را به نزدیکی غروب و بعد از آن موکول کنید.

نقش صدمات فیزیکی در خسارت آفتاب سوختگی گیاهان

صدمات فیزیکی در اثر، باد، تگرگ، تراکتور و عامل انسانی نیز خسارت آفتاب سوختگی را افزایش می دهند.

کمبود عنصر کلسیم در گیاهان و درختان

کلسیم مهمترین عنصری است که اگر به میزان کافی در شیره گیاهی نباشد عارضه آفتاب سوختگی تشدید می شود، درخت پسته کمبود کلسیم را در برگ به خوبی نشان نمی دهد و کارشناسان برای تشخیص این کمبود یا باید خوشه را بررسی کنند و یا نیاز به آزمایش برگ دارند، در بسیاری از باغات به خاطر افزایش منیزیم در خاک کلسیم کمتر جذب می شود و کمبود کلسیم در گیاه پدید می آید، بنابراین بهتر است کلسیم را از طریق محلول پاشی در اختیار گیاه به خصوص در شهریور بعد از برداشت محصول قرار دهیم.

تاثیر گذاری بافت خاک در خسارت آفتاب سوختگی درختان

هرچه بافت خاک سبکتر باشد ذخیره رطوبتی کمتری دارد به علاوه خاک های سبک چون ذرات شن و سنگ بیشتری دارند نور را بیشتر منعکس می کنند و در نتیجه خسارت آفتاب سوختگی افزایش می یابد.

نکته پایانی: اگر بیش از حد کودهای نیتراته به درخت پسته بدهید (مثل زیاد دادن کود مرغی، اوره،سولفات آمونیوم و ..) از نوک برخی دانه ها صمغ یا شیره گیاهی بیرون می زند و چیزی شبیه به آفتاب سوختگی روی دانه ها ملاحضه خواهید کرد که بسیاری از کارشناسان این موضوع را به آفتاب سوختگی مربوط می دانند که در اصل به خاطر مسمومیت ازت است.