گوجه فرنگی با نام علمی “Solanum lycopersicum” یکی از محصولات کشاورزی مهم و پرمصرف در سراسر جهان است که هم به عنوان یک ماده غذایی ارزشمند و هم به عنوان یک اجزاء اصلی در تهیه‌ی غذاها و آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دربارهٔ کاشت، پرورش و بهره‌برداری از گوجه فرنگی تحقیقات و مقالات زیادی نوشته شده است؛ اما چگونگی کاشت این محصول به‌گونه‌ای که بتوان بیشترین بهره‌برداری را از آن داشت، همواره یکی از مسائل مطرح در این زمینه محسوب می‌شود.
در این مقاله قصد داریم تا با معرفی اصول پایه و روش‌های کاشت مؤثر، شما را با فرآیند بهینه‌سازی کاشت گوجه فرنگی آشنا کنیم.
ما در این مقاله به شما نحوه کاشت گوجه فرنگی و بهره‌برداری از آن را آموزش می‌دهیم، با ما همراه باشید.
نحوه کاشت گوجه فرنگی
گوجه فرنگی (Tomato) یکی از محبوب‌ترین محصولات کشاورزی است که دو الگوی رشد دارد: محدود و نامحدود.
در رشد محدود، گوجه فرنگی به اندازه معینی رشد می‌کند و پس از رسیدن به آن اندازه، رشد آن متوقف می‌شود.
این الگو برای تولید سریع محصول در یک دوره کوتاه مناسب است و معمولاً در فضاهای کوچک به این منظور استفاده می‌شود.
از طرفی در الگوی رشد نامحدود گوجه فرنگی بدون محدودیت رشد خود را ادامه می‌دهد تا زمانی که شرایط محیطی مانند سرما گیاه را متوقف کند.
این نوع گوجه‌ها نیاز به فضای بیشتری دارند و مراقبت‌های خاصی نیاز دارند تا از پراکنده شدن آن‌ها جلوگیری شود.
برای کاشت گوجه فرنگی چندین روش وجود دارد.
می‌توان از بذرهای خشک شده، دانه‌های تازه جداشده از گوجه‌ها یا حتی نشاء‌های آماده استفاده کرد.
اگر قصد دارید خودتان دانه‌ها را جمع‌آوری کنید، توجه داشته باشید که بذر گوجه‌هایی را بکارید که قابلیت رشد و تکثیر را داشته باشند؛ زیرا بذر گوجه‌های پیوندی ممکن است نتایج دلخواهی ندهند.
کاشت گوجه فرنگی
بذر گیری از گوجه فرنگی یکی از روش‌هایی است که به باغداران امکان می‌دهد تا نژاد‌های موردعلاقه خود را برای فصل‌های آینده ذخیره کنند.
برای بذر گیری از گوجه فرنگی ابتدا باید یک یا چند گوجه از نوع موردنظر که به‌طور کامل رسیده باشد را انتخاب کنید.
پس از انتخاب گوجه آن را برش دهید و بذرهای داخل آن را به‌آرامی بیرون بیاورید.
بذرهای جداشده را روی یک دستمال کاغذی یا صفحه‌ای مسطح قرار دهید تا خشک شوند.
خشک‌کردن بذرها ممکن است چند روز طول بکشد؛ ازاین‌رو به آن‌ها فرصت دهید تا به‌طور کامل خشک شوند؛ پس از خشک شدن بذرها را در یک پاکت یا ظرف با درپوش و تا زمان کاشت در فصل بعد، در محل خنک و خشک نگهداری کنید.
روش کاشت گوجه فرنگی در باغچه و زمین
نحوه کاشت گوجه فرنگی در زمین و باغچه به روش اصولی یکی از مراحل مهم برای دستیابی به محصول باکیفیت است.
در اینجا مراحل اصلی کاشت گوجه فرنگی در زمین و شرایط موردنیاز آن را شرح می‌دهیم:
- آماده‌سازی زمین: قبل از کاشت گوجه زمین موردنظر را به خوبی آماده‌سازی کنید؛ این کار به تهویه خاک و جلوگیری از تشکیل خشکی‌ها کمک می‌کند.
- انتخاب موقعیت مناسب: گوجه فرنگی به نور خورشید زیادی نیاز دارد؛ بنابراین باید آن را در یک مکانی که حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور خورشید دریافت کند، بکارید.
- فاصله‌گذاری: فواصل کاشت در گیاه گوجه فرنگی بسته به نوع کشت، شرایط محیطی و نوع گوجه فرنگی متغیر است. بذور گوجه فرنگی باید بافاصله حدود ۶۰ سانتی‌متر از هم کاشته شوند تا فضای کافی برای رشد داشته باشند.
- آبیاری: پس از کاشت زمین را به خوبی آبیاری کنید؛ گوجه فرنگی به آبیاری منظم نیاز دارد؛ اما باید از آب‌رفت خیلی زیاد خودداری کرد تا ریشه‌ها فاسد نشوند.
- آماده‌سازی بذر: برخی از باغداران ترجیح می‌دهند تا بذر گوجه فرنگی را قبل از کاشت برای چند ساعت در آب معمولی یا گرم قرار دهند تا روند جوانه زنی تسریع شود.
- حفر چاله: می‌توان از یک چوب کوچک یا ابزار خاصی که برای ایجاد سوراخ در خاک به منظور کاشت بذر طراحی شده است، استفاده کرد، چاله‌هایی به عمق حدود 1 تا 1.5 سانتی‌متر در زمین حفر کنید.
- قرار دادن بذر: هر بذر گوجه فرنگی را در یک چاله قرار دهید و اگر بذرهایی دارید که جوانه زده‌اند، مطمئن شوید که جوانه به سمت بالا است.
- پوشاندن بذر: بذر را با خاک پوشانده و خاک را کمی فشار دهید تا با خاک تماس بیشتری داشته باشد.
- آبیاری اولیه: پس از کاشت بلافاصله زمین را آبیاری کنید تا بذر در محیط مرطوب قرار گیرد.
- پوشش با پلاستیک یا پارچه: در مناطقی با شرایط سرد، زمین کاشت شده را با یک پوشش پلاستیک یا پارچه نازک پوشانده و از سرمای شب محافظت کنید.
کاشت گوجه در گلدان
کاشت گوجه فرنگی در گلدان مخصوص افرادی است که فضای محدودی دارند یا در آپارتمان زندگی می‌کنند.
در ادامه مراحل کاشت را می‌آوریم:
انتخاب گلدان مناسب
گلدانی با حداقل قطر ۳۰ سانتی‌متر و دارای سوراخ‌های زهکشی در کف آن انتخاب کنید.
ازآنجاکه گوجه فرنگی ریشه‌های قوی و عمیقی دارد، گلدان باید به اندازه کافی عمیق باشد.
پر کردن گلدان با خاک مناسب
از ترکیب خاک باغچه و کمپوست برای پر کردن گلدان استفاده کرده و اطمینان حاصل کنید که خاک زهکشی شده باشد.
کاشت بذر یا نشاء
اگر از بذر استفاده می‌کنید، ۲ تا ۳ دانه بذر را در مرکز گلدان بکارید و با ۱-۲ سانتی‌متر خاک پوشانده و فشار دهید.
نشاء گوجه فرنگی همان نهال گوجه است که پس از کاشت بذر رشد کرده است؛ برخی برای کاشت گوجه از نشاء آن استفاده می‌کنند.
اگر از نشاء استفاده می‌کنید، آن را به‌آرامی در خاک قرار دهید و اطراف آن را با خاک بپوشانید.
آبیاری اولیه
پس از کاشت گوجه فرنگی گلدان را به خوبی آبیاری کنید تا خاک گلدان خیس شود و آب به بذرها نیز برسد و سپس تا زمان جوانه زدن بذرها خاک را مرطوب نگه دارید و بعد از سبز شدن بذرها هر زمان که خاک گلدان خشک شد آن را مجدداً آبیاری کنید.
گلدان را در مکانی قرار دهید که حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور آفتاب دریافت کند.
نشاء را چگونه از گلدان به باغچه یا زمین منتقل کنیم؟
انتقال نشاء از گلدان به باغچه یا زمین مرحله‌ای حساس است که باید با دقت انجام شود.
برای این کار ابتدا اطمینان حاصل کنید که دمای هوا مناسب است و خطر یخ‌زدگی وجود نداشته باشد.
قبل از انتقال، نشاء‌ها را به مدت چند روز به شرایط خارجی واقعی عادت دهید؛ ازاین‌رو می‌توانید نشاء‌ها را هر روز به مدت چند ساعت در فضای باز قرار دهید و زمان آن را روز به روز افزایش دهید تا به‌تدریج به شرایط خارجی عادت کنند.
هنگامی که نشاء‌ها آماده شدند، یک چاله عمیق در زمین حفر کنید و نشاء را به‌آرامی از گلدان بیرون آورده و در چاله قرار دهید؛ سپس با خاک پوشانده و آبیاری کافی انجام دهید تا نشاء در محل جدید خود به راحتی جوانه‌زنی و رشد کند.
آسان‌ترین روش کاشت گوجه فرنگی کدام است؟
کاشت نشاء گوجه فرنگی به دلیل پرورش در محیط‌های کنترل‌شده، خطر کمتری از آفات و بیماری‌ها دارد و نتیجه سریع‌تر و مطمئن‌تری را در برداشت ارائه می‌دهد.
با کاشت نشاء گوجه فرنگی اطمینان بیشتری نسبت به رشد و نژاد گیاه حاصل می‌شود.
در نهایت، انتخاب بین کاشت نشا یا بذر به نیازها و شرایط شما بستگی دارد. اگر شما در یک منطقه با فصل کوتاه رشد زندگی می‌کنید، استفاده از نشا ممکن است گزینه بهتری باشد. اما اگر به دنبال تنوع بیشتری هستید و زمان کافی برای مراقبت از گیاه در مراحل اولیه دارید، کاشت بذر می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
به مقاله بهترین کود برای گوجه سر بزنید.
بهترین زمان کاشت گوجه فرنگی
بهترین زمان برای کاشت گوجه فرنگی با آغاز بهار و پس‌ازاینکه احتمال یخ‌زدگی و سرمای شدید به اتمام رسید، می‌باشد.
گوجه فرنگی به عنوان یک گیاه گرمسیری به دماهای نسبتاً گرم برای رشد نیاز دارد؛ بنابراین وقتی خاک به‌طور پایدار دمایی بالاتر از ۱۵ درجه سلسیوس داشته باشد، شرایط مساعدی برای جوانه‌زنی بذر و رشد نشاء فراهم می‌شود.
در مناطقی با آب و هوای متغیر، ممکن است لازم باشد تا نزدیک به اواسط بهار منتظر بمانید تا مطمئن شوید خطر سرما گذشته است یا نه.
در کل، همیشه بهتر است با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه‌ی خود و پیش‌بینی‌های هواشناسی، تصمیم به کاشت گوجه فرنگی بگیرید.
کلام آخر
نحوه کاشت گوجه فرنگی همانطور که در بالا اشاره کردیم؛ با دو روش کاشت بذر و کاشت نشاء گوجه فرنگی امکان پذیر است.
می‌توانید با استفاده از هر دو روش بالا گوجه را در گلدان و یا باغچه منزل خود پرورش دهید.
امیدواریم با خواندن این مقاله از مجله پسته رفسنجان کاشت این گیاه را به خوبی یاد گرفته باشید.
