گل محمدی؛ گیاه دارویی با رایحه ای بسیار معطر و مفید برای سلامتی
گیاهان دارویی از دیرباز نقش مهمی در درمان بسیاری از بیماری ها داشته اند و امروزه با پژوهش های بالینی اثر بخشی ترکیبات گیاهی در بسیاری از بیماری ها گزارش شده است. گل محمدی (Rosa damascene Mill) از گیاهان دارویی نام آشنا و دوست داشتنی است که در مناطق مختلف ایران نظیر کاشان، قمصر و مناطقی از استان های فارس، کرمان، آذربایجان و قزوین کشت میشود. گل محمدی از نظر گیاهشناسی درختچه های کوچک و خاردار به ارتفاع 1 تا 2 متر و یکی از گونه های گل سرخ است. بیشترین میزان محصول گل محمدی مربوط به سال 3 و 4 است.
مصرف گل محمدی به صورت های مختلف همچون پودر گل خشک، گلاب و دمنوش برای درمان بیماری های مختلف توصیه شده است. گزارش شده بوییدن گل محمدی برای درمان سر درد، تقویت حافظه و همچنین به هوش آوردن افراد از حال رفته مناسب است. کاربرد پورد گل خشک نیز برای درمان خون ریزی لثه و همچنین بهبود آفت دهان کمک میکند. آشامیدن گلاب نیز موجب درمان درد معده، دلپیچه، سردرد، تهوع و استفراغ میشود.
خصوصیات گیاه گل محمدی و فرایند خشک کردن آن ها
گل محمدی با نام علمی Rosa damascene درختچهای متعلق به خانواده Rosacea با شاخه های گل دهنده زیاد همراه با تیغهای ریز، پهن و قلابی شکل و گاهی سرخ رنگ است. گل ها در اوائل فصل اردیبهشت تا اوائل تیر ماه با گلبرگهایی به رنگ صورتی در هنگام صبح باز میشوند. دوام گلها حداکثر یک روز است و بعد از آن رنگ گلها از صورتی به سفید میگراید و با نسیم ملایم گلبرگها پرپر شده و میریزند. بنابراین لازم است در اوائل صبح و حتی قبل از طلوع آفتاب برداشت گل ها برای جلوگیری از پرپر شدن و همچنین حفظ ماده موثره انجام گیرد. بهتر است زمان برداشت گل از دستکش استفاده شود تا آسیب کمتری به گل ها وارد شده و گل ها در کیسه هایی که قبلا حاوی مواد غذایی یا کود بوده اند جمع آوری نشوند.
یکی از روش های نگهداری طولانی مدت گل محمدی خشک کردن آن میباشد. میزان رطوبت در گل محمدی خشک شده باید 6 الی 12 درصد باشد. رطوبت بالا باعث کپک زدن گل و رطوبت کم باعث خرد شدن گل میشود. گلهایی که زیر نور مستقیم خشک میشوند کیفیت مناسبی ندارند. حداکثر دما برای خشک کردن گلها 38 درجه سانتیگراد است. امکان تغییر کیفیت و غلظت عطر گلها در فرایند خشک کردن وجود دارد و یکی از مهمترین مشکلات در فرایند خشک کردن گل محمدی است.
بهبود سلامتی بدن و خواص آن برای پوست، مو و درمان ناراحتی ها و بیماری ها
گل محمدی سرشار از آنتی اکسیدانها و به ویژه پلی فنولهای موسوم به کاتچین است. توان آنتی اکسیدانی و از بین بردن رادیکالهای آزاد توسط عصاره این گیاه ثابت شده است. در واقع این گل باعث بهبود سلامت بدن و افزایش قدرت ماندگاری سلولی میشود. بنابراکل ن با توجه به توان آنتی اکسیدانی این گیاه، به نظر میرسد قادر به مقابله با تأثیرات مخرب اکسیدکنندگی ناشی از تابش اشعه یونیزان باشد. بررسی های انجام شده نشان داد قابلیت حفاظت سلولی در برابر آسیبهای ناشی از تابش اشعه یونیزان در افرادی که دم کرده گل محمدی مصرف کردند در مقایسه با افرادی که قرص ویتامین E مصرف کردند مشابه بوده است.
افزایش آبرسانی و در نتیجه پوستی صاف
دمنوش گل محمدی حاوی مقدار زیادی ویتامین A و E است که با آبرسانی و سفت شدن پوست موجب کاهش خطوط و تیرگی پوست میگردد. به دلیل همین خاصیت، گلبرگها و همچنین کاسبرگ گل محمدی در بسیاری از محصولات آرایشی مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین گل محمدی منبع خوبی از ویتامین C است که برای مقابله با آنتی اکسیدانها مفید است. تحقیقات نشان داده ویتامین هایی که از طریق مصرف مواد غذایی مصرف میشوند نسبت به مکمل ها بهتر جذب میشوند. همچنین چای گل محمدی با تولید کلاژن در سلامت مو و پوست نقش مهمی دارد.
کمک به کاهش درد قاعدگی
مجله مامایی و بهداشت زنان گزارش کرده است که حدود 50 درصد از دختران جوان تجربه دورههای دردناک قاعدگی دارند. تحقیقات نشان داده که مصرف دمنوش گل محمدی برای کاهش دردهای ناشی از قاعدگی همچون گرفتگی و نفخ، سردرد، خستگی و نوسانات خلقی مفید است.
محققان طی یک دوره شش ماهه 109 زن نوجوان را مورد بررسی قرار دادند. دختران در یک گروه روزانه یک هفته قبل از پریودشان تا پنجمین روز از قاعدگی دو فنجان دمنوش گل محمدی می نوشیدند. افراد این گروه پس از تنها یک ماه از درمان با دمنوش گل محمدی، درد و اضطراب کمتری نسبت به گروه شاهد داشتند.
بهبود فرآیند گوارش و هضم بهتر مواد غذایی
دمنوش گل محمدی برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش مفید است در واقع این دمنوش از طریق افزایش تولید صفرا، موجب بهبود فرایند هضم میگردد. همچنین اعتقاد بر این است که مصرف دمنوش موجب افزایش باکتریهای مفید روده میگردد و به عنوان یک داروی طبیعی برای درمان یبوست مناسب است. پکتین موجود در این چای به چربی و کلسترول متصل شده و مانع از جذب آنها میگردد.
کاهش استرس و ایجاد حس آرامش به دلیل عطر آن
چای گل محمدی میتواند جایگزین مناسب، برای افرادی باشد که برای کاهش اظطراب و استرس مجبور به استفاده از داروهای شیمیایی و اعتیاد آور هستند. مصرف این چای در بلند مدت میتواند در برنامه های درمانی استفاده شود. ترکیبات معطر چای گل محمدی برای آرامش ذهن مؤثر است و نوشیدن چای قبل از خواب، موجب افزایش کیفیت خواب میگردد. در حالی که ممکن است بسته به شدت همه علائم را کاهش ندهد؛ اما چای گل محمدی به عنوان بخشی از اکثر برنامه های درمانی قابل استفاده است. بوی معطر این دمنوش و نوشیدن آن در هنگام خواب ممکن است به افزایش کیفیت خواب در شب کمک کند.
کاهش درد ناشی از عفونت ادراری
چای گل محمدی یک ادرار آور طبیعی است و با خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی در درمان عفونت ادراری موثر است. گیاهشناسان اعتقاد دارند که مصرف مداوم چای گل محمدی همچنین موجب بهبود عملکرد کلیه ها و جلوگیری از سنگ کلیه میشود.
تقویت سیستم ایمنی بدن برای افزایش مقاومت و ایمنی بدن در برابر بیماری ها
مقادیر بالای ویتامین C موجود در چای گل محمدی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود که به گفته متخصصان پزشکی برای مقاومت در برابر بیماری هایی همچون سرطان و عفونت های شایع مانند سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار حیاتی است. پزشکان اعتقاد دارند که مدیریت استرس همراه با ورزش و رژیم غذایی سالم و استفاده از مکملها غذایی و گیاهان دارویی میتواند از سیستم ایمنی سالم حمایت کند.
درمان ورم مفاصل مانند آرتروز با گل محمدی
آرتروز یکی از بیماریهای شایع است که منجر به ورم مفاصل، درد مزمن و آسیب دائمی در مفصل میشود. چای گل محمدی به عنوان یک ادرارآور طبیعی به از بین بردن آب انباشته شده در بافتهایی که باعث التهاب و افزایش درد میشود کمک میکند. توصیه شده که نوشیدن هر روز دو فنجان چای گل سرخ به کاهش التهاب و درد ناشی از آرتروز کمک میکند.
خواص ضد سرطانی گل محمدی
در یک مطالعه انجام شده در سال 2013 نتایج نشان داده که چای گل سرخ از جهش ژنتیکی، که منجر به بروز سرطان میشود جلوگیری میکند و این خاصیت به دلیل مقادیر زیاد آنتوسیانین در گل محمدی است. ترکیباتی همچون کاتچین و پلی فنول های موجود در این دمنوش بدن را برابر رادیکال های آزاد که منجر به سرطان میشود محافظت میکند.
سم زدایی بدن و کبدی سالم با گل محمدی
در محیط پیرامون ما همواره آلودگیها و سمومی وجود دارد که ما در معرض آنها قرار داریم مثل غذایی که میخوریم یا هوایی که تنفس میکنیم. این سموم در بلند مدت سلامتی ما را تحت تاثیر قرار میدهند. یکی از خواص دمنوش گل محمدی زدودن این سموم از بدن است.
سرشار از ویتامین C، ویتامین اصلی سلامت پوست و مو
گلبرگهای گل محمدی سرشار از ویتامین C است. ویتامین C برای دستگاه ایمنی، حفظ سلامت پوست و استخوان ها از اهمیت بالایی برخوردار است. نوشیدن دمنوش گل محمدی باعث تولید کلاژن یا پروتئین مسئول سلامت پوست و مو میگردد.
این نوشیدنی همچنین دارای خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی است که برای بهبود آکنه مفید شناخته شده است. استفاده از دم نوش خنک شده به عنوان یک تونر طبیعی، بی خطر و مناسب برای پوست نیز توصیه شده است و مصرف مداوم موجب کاهش علائم پیری و همچنین محافظت مناسب در برابر آسیب های تابش آفتاب است.
درمان گلو درد و سرفه های خشک با دمنوش گل محمدی
نوشیدن یک فنجان دمنوش گل محمدی تسکین دهنده گلو درد و علائم سرما خوردگی است. ویتامین C موجود در گل محمدی با عفونت مبارزه کرده و درد را کاهش میدهد. بررسی ها نشان داده که میزان ویتامین C موجود در گل محمدی از مرکبات بیشتر است.
کمک به راحت خواب رفتن و کلافگی ناشی از بی خوابی
نوشیدن یک لیوان چای گل محمدی قبل از خواب به کاهش استرس، آرام سازی اعصاب و تنظیم هورمون مربوط با ریتم قلبی و الگوهای خواب کمک می کند و مشکلات خواب را درمان میکند.
خواص فوق العاده دمنوش گل محمدی برای سلامت پوست و مو
استفاده از گلاب برای مو به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است اما گزارش شده که گل محمدی دارای خواص ترمیم کننده پوست، ضد خشکی و خارش پوست است. از فوائد گل محمدی برای سلامت مو و پوست سر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش چربی و شوره سر
- خاصیت ضد التهابی است که برای برخی از شرایط پوست سر، مانند پسوریازیس و اگزما مفید است.
- عطر گل محمدی آرام بخش است. رایحه عطر گلاب برای بهبود روحیه و کاهش استرس مناسب است. این رایحه حتی به تسکین سردرد و کاهش تحریک پذیری پوست کمک میکند.
- افزایش صافی و براقی مو در افرادی که موهای فر دارند.
میتوان گلاب طبیعی که فاقد مواد افزودنی باشد را به شامپوی مورد استفاده اضافه کرد یا بعد از حمام، موها را را با گلاب ماساژ داده و بعد از چند ساعت آبکشی کرد. برای کاهش مو خوره میتوان گلاب را بر روی موها اسپری کرد. ههچنین برای کاهش شوره و خارش پوست سر میتوان به طور مستقیم با پنبه آغشته به گلاب پوست سر را ماساژ داده و بعد شستشوی سر را با شامپو انجام داد.
فوائد نوشیدن دمنوش گل محمدی برای پوست
گل محمدی سرشار از ویتامینهای A و E است و میتواند به آب رسانی و سفت شدن پوست کمک کرده و با کاهش خطوط و تیرگی پوست ظاهری زیبا ایجاد کند. در بسیاری از محصولات زیبایی به دلیل همین خواص شگفت انگیز از اسانس گل محمدی استفاده میکنند.
گل محمدی سرشار از ویتامین C بوده و با تقویت سیستم ایمنی بدن و تولید کلاژن به حفظ سلامت پوست و مو کمک میکند. همچنین این دمنوش با خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی، برای بهبود آکنه مفید است. دمنوش خنک شده گل محمدی به عنوان یک تونر طبیعی میتواند به صورت روزانه مصرف شود و استفاده منظم از آن برای کاهش اثرات مضر آفتاب و درمان تحریکات پوستی مناسب است.
دمنوش گل محمدی و درمان درماتیت سبورئیک (یک نوع بیماری پوستی)
اگزما سبوره یک نوع بیماری پوستی است که نشانههای آن با التهاب پوست سر یا صورت به شکل پوسته یا فلس که در سطح پوست پخش میشوند، همراه است. یکی ازتجربیات شایع، خارش زیاد منطقه تحت تاثیر بیماری است که خود باعث التهاب ودر نتیجه قرمزشدن آن ناحیه میشود. این بیماری در نوزادان نیز شایع است و از عوامل ایجاد کننده آن میتوان به استرس و هوای خشک و سرد اشاره کرد.
این بیماری میتواند سالها بدن افراد را تحت تاثیر قرار داده و ظهور آن همراه با علائم شدید و ضعیف باشد و گاهی نیز ناپدید شود. نوشیدن دمنوش گل محمدی میتواند سموم را از بدن دفع کرده و با خواص ضد باکتریایی خود با عفونت منطقه آسیب دیده کمک کند. در یک تحقیق انجام شده در سال 2014 شامپوی حاوی گل محمدی را با شامپوهای حاوی مواد موثره برای درمان این بیماری، مقایسه کردند و نتایج نشان داد که گل محمدی تاثیر مشابه ای در درمان بیماری داشته است.
تسکین درد، کاهش استرس و خواب آرام با مصرف چای گل محمدی
اضطراب پدیده شایع عصر ما و در عین حال با پیشینه ای به طول تمامی تاریخ همواره مورد توجه بشر بوده است اضطراب که واکنش طبیعی به فشار روانی است دارای مولفه های رفتاری، بدنی و ذهنی است و اضطراب زیاد نیز زیان های جدی بر جسم، روان، روابط اجتماعی، حرفه و تحصیلات وارد می آورد و فرد را از دارا بودن یک سلامت کیفی قابل قبول در زندگی محروم می نماید.
تاثیر بسیار منفی اضطراب بر جسم و روحیه افراد
اضطراب و استرس به خصوص در زمان بیماری به عنوان یک عامل بازدارنده، مخرب و کاهش دهنده توانایی بدن در برابر عفونت، تمایل به استفاده بیشتر از مسکن ها و ضد دردها، تاخیر در روند بهبودی زخم و اتلاف انرژی جسمی و روانی، تاثیر منفی روی خلق بیمار میگذارد.
ادامه حالت اضطراب و استرس منجر به واکنش های جسمانی نظیر تغییراتی در علائم حیاتی بدن مانند تحریک سیستم سمپاتیک، افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، افزایش تعداد نبض و تنفس میشود که در نهایت تمامی این پیامدهای منفی میتواند منجر به خونریزی، ایجاد عوارض بعد از جراحی و به دنبال آن افزایش اقامت بیمار در بیمارستان میگردد.
افزایش و کمک به میزان خواب با گل محمدی
گل محمدی در سیستم عصبی، اثر پشتیبانی نورونی، ضد تشنج، ضد درد و خواب آوری دارد. عصاره کلروفرمی گل محمدی رشد آکسونها و دندریت های نورونی را بر میانگیزد و بازدارنده مرگ این سلولها در برابر ترکیب سمی است. اثرات محافظتی گل محمدی بر نورونها از راه اثرات آنتی اکسیدانی آن نیز ایجاد میشود. تحقیقات نشان داده که گل محمدی خواب را افزایش میدهد و این اثر خواب آوری را میتوان با میزان اثر دیازپام سنجید. کروماتوگرافی عصاره گل محمدی نشان داده که احتمالا ترکیب یا ترکیب هایی از دسته فسفوگلیکوزیدها در بروز اثر خواب آوری گل محمدی نقش دارد.
رایحه درمانی با گل محمدی برای افزایش سلامت جسم و روح
اسانس گل محمدی همچنین میتواند حالت برانگیختگی سیستم عصبی غیر ارادی را کاهش داده و سبب احساس آرامش در افراد سالم میشود. گل محمدی به دلیل دارا بودن انواع ویتامینها، اسیدهای سیتریک، مالیک، تانیس و پکتین و همچنین فلاونید و کاروتنویید با تحریک مرکز بویایی در مغز تاثیرات روانی بسیاری از خود بر جا میگذارد. همچنین بوی این گل برای بهبود افسردگی های پس از زایمان مفید است.
اسانسها با استفاده از حس بویایی میتوانند بر سلامت فکر، احساس و نیز سلامت جسم تأثیر داشته باشند. استنشاق این روغنها گیرندههای پیاز بویایی را تحریک و پیام بویایی را به سیستم لیمبیک منتقل میکنند و سبب رهاسازی اندورفین، انکفالین و سروتونین از این سیستم میشوند که نتیجه آن ایجاد حس آرامش و کاهش استرس است. این سیستم ناحیهای است که فرایندهای مرتبط با درد دارد، بهخوبی شناخته شده است. ورود اطلاعات بویایی به نواحی لیمبیک میتواند در تعدیل درد شرکت کند.
از عوامل دیگر در آثار ضددردی رایحهدرمانی، تغییر در الگوی تنفس با تحریک بویایی است. درک بو، وابسته به دم است. هر دم مولکولهای بویایی را به گیرندههای عصب بویایی منتقل و نواحی بویایی لیمبیک را فعال میکند. الگوی تنفس ناخودآگاه با تحریک سیستم لیمبیک تغییر میکند. بوهای خوشایند حجم جاری را افزایش و تعداد تنفس را کاهش میدهند؛ بنابراین تولید الگوی تنفس عمیق و آرام میتواند مکانیسمی برای کاهش حس درد باشد.
گردآوری و تنظیم: تیم نویسندگان پسته رفسنجان