همه ما با احساسات ناخوشایند سرماخوردگی آشنا هستیم، گلودرد، آبریزش بینی، سرفه و خستگی و اغلب وقتی سرما می‌خوریم، به دنبال یک راه ساده و طبیعی برای بهبود حال خود هستیم.
از قدیم مردم از جوشانده‌های گیاهی برای درمان سرماخوردگی و یا پیشگیری از آن استفاده می‌کردند.
آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که کدام جوشانده به‌خوبی علائم سرماخوردگی را تسکین می‌دهد؟
در این مقاله با یک نگاه ساده و جذاب به دنیای انواع جوشانده سرماخوردگی می‌پردازیم تا شما نیز بتوانید به‌راحتی از این دانسته‌های قدیمی بهره‌مند شوید.
سرماخوردگی
سرماخوردگی یک بیماری عفونی ویروسی در دستگاه تنفسی فوقانی است که در درجه اول بینی و سپس گلو، سینوس‌ها و حنجره را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علائم و نشانه‌ها ممکن است کمتر از دو روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر شوند.
این علائم ممکن است شامل سرفه، گلودرد، آبریزش بینی، عطسه، سردرد، تب و… باشند.
یک جوشانده سرماخوردگی می‌تواند به شما در کاهش و یا بهبود علائم کمک زیادی کند.
افراد معمولاً طی هفت تا ده روز بهبود می‌یابند؛ اما برخی از علائم ممکن است تا سه هفته ادامه داشته باشد.
گاهی اوقات کسانی که سایر مشکلات سلامتی را دارند ممکن است به ذات‌الریه نیز مبتلا شوند.
بیش از 200 نوع ویروس در ایجاد سرماخوردگی نقش دارند و ویروس‌های رینو شایع‌ترین آن‌ها هستند.
آن‌ها از طریق هوا درهنگام تماس نزدیک با افراد آلوده یا غیرمستقیم از طریق تماس با اشیاء در محیط پخش می‌شوند و به دنبال آن به دهان یا بینی منتقل می‌شوند.
در ادامه به معرفی انواع جوشانده و دمنوش سرماخوردگی می‌پردازیم.
جوشانده چیست و چطور درست می‌شود؟
جوشانده یک داروی گیاهی است که از جوشاندن گیاهان در یک مایع (معمولاً آب) برای استخراج مواد مغذی مفید از گیاهان درست می‌شود؛ بنابراین جوشانده سرماخوردگی نوشیدنی غلیظی است که از قسمت‌های مختلف گیاهان مانند ریشه، برگ و ساقه‌های چوبی (تازه یا خشک) تهیه می‌شود.
فرض کنید یک مقدار از یک گیاهی مثل زنجبیل یا مریم‌گلی را در آب قرار دهید و آن را روی شعله ملایم آن‌قدر بجوشانید تا آب تغییررنگ داده و تیره‌رنگ شود؛ این آب که حالا طعم و خواص گیاه را دارد، جوشانده نام دارد.
تفاوت جوشانده با دمنوش در چیست؟
دمنوش معمولاً از قسمت‌های ظریف گیاهان مانند میوه، برگ یا گل گیاهان درست می‌شود.
گیاه موردنظر را به‌صورت خشک‌شده و یا تازه در یک ظرف آبجوش ریخته و روی حرارت ملایم قرار می‌دهیم؛ اما برای تهیه جوشانده از قسمت‌های سخت گیاه مانند ریشه یا پوست و یا ساقه استفاده می‌شود.
دمنوش تقریباً شبیه به جوشانده است و تفاوت اصلی در طرز تهیه آن است.
دمنوش را نباید روی حرارت مستقیم قرار دهید و برای تهیه‌ی آن ابتدا باید مقداری گیاه مثل برگ‌های نعناع را در آب جوش ریخته و بگذارید روی حرارت غیرمستقیم و بسیارملایم مانند چای دم بکشد.
برای این کار می‌توانید از قوری و کتری استفاده کنید تا دمنوش شما به‌خوبی دم بکشد.
گیاهان موجود در جوشانده سرماخوردگی عبارتند از:
- پرسیاوشان
- ناخنک
- تاج خروس
- تخم گشنیز
- عناب
- ختمی
- سپستان
- آلاله
- گل زوفا
- مرزنگوش
- پنیرک
- بابونه
- گل گاوزبان
- مخلصه
- چای کوهی
- پونه کوهی
- دانه مورد (موردانه)
- بنفشه فرنگی
شما می‌توانید با فراهم کردن گیاهان فوق، یک جوشانده سرماخوردگی درست کنید و یا به‌صورت آماده از فروشگاه تهیه کنید.
فواید گیاهان برای سرماخوردگی
- سرفه،گلو درد و سرماخوردگی را تسکین می دهند
- ضد تب
- رفع خلط سینه
- از بین بردن خلط بلغم و صفرا
- ضدعفونی کننده و ضدآلرژی
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- ضد قارچ و اسپاسمولتیک
- تسکین اختلالات قفسه سینه و تنفسی
در ادامه برخی از انواع جوشانده سرماخوردگی و دمنوش‌های گیاهی را معرفی می‌کنیم.
جوشانده سرماخوردگی بی نظیر حاوی زنجبیل و دارچین
- چند برش زنجبیل تازه
- یک تیکه چوب دارچین یا 1 قاشق چایخوری پودر دارچین
- یک برش لیموی تازه
- 1 قاشق چایخوری عسل (اختیاری)
- 1ونیم لیوان آب
دارچین و زنجبیل را داخل قوری یا کتری فلزی بریزید و سپس مقداری آب به آن اضافه کنید و به مدت 5 تا 15 دقیقه روی حرارت ملایم قرار دهید، اجازه دهید، بجوشد تا حدود یک فنجان جوشانده باقی بماند.
پس‌ازاینکه جوشانده را از روی حرارت برداشتید به آن آب لیمو اضافه کنید و جوشانده سرماخوردگی را در یک فنجان ریخته و درحالی‌که هنوز گرم است، در صورت تمایل عسل را هم اضافه کنید.
دمنوش برای سرماخوردگی و عفونت
ترکیب سیر، زنجبیل، هل، فلفل به همراه ریشه شیرین‌بیان و چند عدد میخک یک جوشانده ترکیبی است که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی بالایی دارد.
ازجمله مواد موجود در این جوشانده سیر است که دارای ترکیبات گوگردی (آلیسین) است و این ترکیبات خاصیت ضدویروسی، آنتی‌بیوتیکی و ضدعفونی‌کنندگی بالایی دارند.
زنجبیل نیز یک گیاه ضد میکروبی و ضدالتهابی عالی است که منجر به کاهش تب، درمان التهاب، احتقان، سرماخوردگی، اسهال و…می‌شود.
دیگر مواد موجود در این ترکیب نیز خواص بسیار زیادی دارند و می‌توانید آن را هم به‌صورت دمنوش و هم به‌صورت جوشانده تهیه کنید.
طرز تهیه این جوشانده
برای تهیه‌ی جوشانده سیر و زنجبیل ابتدا 2 لیوان آب را در یک ظرف بریزید و سپس تمام مواد فوق به جز عسل و لیمو را به آب اضافه کنید و سپس بگذارید مخلوط بجوشد تا مقدار آب به نصف کاهش یابد.
حرارت را خاموش کنید و بعد عسل و آب لیموترش را اضافه کنید.
دمنوش برای سرماخوردگی و آبریزش بینی
آویشن حاوی مواد طبیعی است که خواص ضد میکروبی و ضدالتهابی دارد و می‌تواند به تسکین علائم سرماخوردگی کمک کند.
برای تهیه این دمنوش حدود 1 الی 2 قاشق غذاخوری را در یک قوری ریخته و آن را از آب جوش پرکنید و روی کتری در حال جوش با حرارت ملایم قرار دهید تا دم بکشد.
پس از دم کشیدن آن را صاف کنید و با مقداری عسل و… میل کنید.
دمنوش برای سرماخوردگی و گلودرد
گیاه مریم گلی برای کاهش التهابات گلو بسیار مفید است و با نوشیدن این دمنوش می‌توانید تا حدی گلودرد خود را کاهش دهید.
برای تهیه این جوشانده سرماخوردگی فوق العاده به مواد زیر نیاز دارید:
- مقداری برگ مریم گلی تازه یا خشک
- مقداری کاین ( فلفل قرمز)
- 3 فنجان آب سرد
- کمی عسل
- 1 عدد لیموترش
مریم گلی و فلفل قرمز را با آب ترکیب کنید و اجازه دهید تا بجوشد، سپس حرارت را کم کنید و روی آن را بپوشانید تا جایی که مایع به نصف کاهش یابد.
بگذارید به اندازه کافی خنک شود و سپس جوشانده را صاف کرده و به آن آبلیمو و عسل را اضافه کنید و در یخچال نگهداری کنید و هر زمان که گلودرد شدید و یا دستگاه تنفسی‌تان عفونت کرد، 1 قاشق غذاخوری یا بیشتر در صورت نیاز مصرف کنید.
دمنوش برای سرماخوردگی و سرفه
دمنوش‌هایی مانند زنجبیل و نعناع می‌توانند در درمان و کاهش علائم سرفه خشک یا سرفه‌های دیگر مفید باشند.
زنجبیل خاصیت ضدالتهابی و گرم‌کننده‌ای دارد که در رفع علائم سرفه مفید هستند.
برگ نعناع نیز دارای موادی است که می‌تواند سبب آرام بخشی و خنک کردن گلو و مسیر تنفسی شود.
تهیه دمنوش زنجبیل و نعناع
مقداری پودر زنجبیل چند برگ نعناع تازه و چند تیکه زنجبیل تازه و یا یک قاشق چایخوری نعناع و زنجبیل خشک را آماده کنید.
زنجبیل و نعناع را در یک قوری یا فنجان بریزید و روی آن را با آبجوش پرکنید و سپس با مقداری عسل طعم دمنوش را بهبود ببخشید.
استفاده روزانه از این دمنوش می‌تواند به تسکین سرفه‌های شما کمک کند؛ بااین‌حال درصورتی‌که سرفه شما مدت طولانی ادامه یافت یا وضعیت شما بدتر شد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
پیاز و عسل نابودگر سرفه‌های سرماخوردگی
طب سنتی دستورالعمل‌های بسیاری برای درمان سرفه و سرماخوردگی در خانه ارائه می‌دهد.
پیاز یک ماده رایج در بسیاری از دستورالعمل‌ها است و خواص آن مدت‌هاست که برای مردم شناخته‌شده است.
پیاز هم خواص معجزه‌آسای خود را به‌صورت مستقل و هم در ترکیب با سایر اجزا نشان می‌دهد.
ترکیبی از پیاز و عسل یک جوشانده سرماخوردگی بسیار مفید برای درمان سرفه در بزرگسالان و کودکان است.
طرز تهیه این جوشانده
در ابتدا چند عدد پیاز را خرد کنید، سپس شکر یا عسل را به آن اضافه کنید (به ازای 1 عدد پیاز، 100 گرم شکر) بعد از آن یک لیتر آب اضافه کرده و به مدت 1 ساعت روی حرارت گذاشته تا بپزد جوشانده را صاف کرده میل کنید.
جوشانده سرماخوردگی در بارداری
دوران بارداری زمانی حساس و مهم برای هر مادری است، در این دوران بسیاری از زنان به دنبال راه‌حل‌های طبیعی برای مقابله با مشکلات مختلفی مانند سرماخوردگی هستند.
جوشانده سرماخوردگی عناب یکی از این راه‌حل‌ها است که می‌تواند به خاطر خواص آرام‌بخشی و تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن مورداستفاده قرار گیرد.
عناب با طبع خنک و مرطوب خود سبب کاهش برخی از علائم مرتبط با سرماخوردگی است؛ اما داروهای گیاهی نیز مانند داروهای شیمیایی می‌توانند تأثیرات جانبی داشته باشند.
بهتر است قبل از مصرف هرگونه جوشانده یا دمنوش در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که استفاده از آن برای شما و فرزندتان مشکلی ایجاد نکند.
جوشانده سرماخوردگی برای نوزاد
زمانی که نوزاد یا کودکی زیر دو سال دچار سرماخوردگی می‌شود، بهترین راهکار مراجعه به پزشک متخصص است و بهتر است، هرگونه جوشانده سرماخوردگی را به‌صورت سرخود به نوزاد خود ندهید.
شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزاد است؛ زیرا حاوی آنتی‌بادی‌هایی است و نوزاد را در مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها مقاوم‌تر می‌کند.
پس از اطمینان از کافی بودن میزان مایعاتی که نوزاد مصرف می‌کند، استفاده از دستگاه‌های بخور برای رطوبت‌زدایی محیط می‌تواند به تسکین تنگی نفس و خشکی بینی نوزاد کمک کند.
این اقدامات ساده ولی مؤثر به بهبود حال نوزاد کمک می‌کنند؛ اما همچنان توصیه می‌شود در صورت شدت گرفتن علائم یا وقوع هرگونه نگرانی، فوراً به پزشک مراجعه شود.
گیاهان مفید دیگر برای سرماخوردگی
- گون
- چیچوری
- دارچین
- شاه توت
- بیدمشک
- زالزالک
- ریشه قاصدک
- ریشه اکیناسه
- سوزن کاج
- ریشه زنجبیل
- گلهای رز
- پوست بید
نکات
در زیر برخی از نکات مربوطه به تهیه‌ی دمنوش و جوشانده سرماخوردگی را باهم بررسی می‌کنیم:
با آب سرد شروع کنید
مهم است که جوشانده سرماخوردگی خود را با آب سرد درست کنید؛ زیرا قرار دادن مستقیم گیاهان در آب در حال جوش ممکن است، باعث اتصال آلبومین درون سلول‌های گیاهی شود و این مسئله باعث می‌شود که سایر مواد تشکیل دهنده گیاه در آب آزاد نشوند.
هنگام تازه بودن گیاهان از گیاهان بیشتری استفاده کنید
محتوای آب گیاهان تازه بیشتر از گیاهان خشک است و این مقدار آب می‌تواند جوشانده شما را رقیق کند؛ بنابراین اگر از گیاهان تازه استفاده می‌کنید، مقدار گیاهان را دو برابر کنید.
قبل از دم کردن گیاهان خود را آسیاب کنید
برای اینکه خاصیت جوشانده و دمنوش خود را بالا ببرید؛ بهتر است قبل از جوشاندن گیاه مورد نظر را آسیاب و یا حتی پودر کنید.
جوشانده سرماخوردگی هرچه غلیظ‌تر باشد؛ تاثیر بیشتری نیز در درمان سرماخوردگی دارد.
دم کردن جوشانده
می‌توانید گیاهانی را که به عنوان جوشانده تهیه می‌شوند را با گیاهانی که به عنوان دم کرده استفاده می‌کنید، ترکیب کنید.
ابتدا گیاهانی که سخت‌تر هستند و به عنوان جوشانده استفاده می‌کنید را داخل کتری یا قوری ریخته و روی حرارت بجوشانید و بعد حرارت را خاموش کرده و باقی گیاهان را بریزید.
آیا می‌توان جوشانده گیاهی را به مدت طولانی نگهداری کرد؟
- در حالت ایده آل، جوشانده های گیاهی باید بلافاصله پس از تهیه یا حداقل در 24 ساعت اول برای حداکثر اثرگذاری استفاده شوند؛ با این وجود می‌توانید آن‌ها را تا سه روز در یخچال در یک ظرف دربسته نگهداری کنید؛ اما خاصیت آن‌ها نسبت به روز اول کاهش می‌یابد.
- همچنین می‌توانید جوشانده‌های خود را منجمد کنید؛ آن‌ها را پس از سرد شدن داخل قالب یخ ریخته و سپس در صورت تمایل می‌توانید یک مکعب یخ را در چای ذوب کنید.
مقدار مصرف مجاز جوشانده های گیاهی
خاصیت و قدرت جوشانده سرماخوردگی 4 برابر دمنوش آن است و به طور کلی بیشتر افراد می‌توانند 1 فنجان جوشانده را سه بار در روز مصرف کنند.
البته دوز مصرفی به سن و بدن هر شخصی که آن‌ها را مصرف می‌کند، بستگی دارد.
کلام آخر
سرماخوردگی از آن دست بیماری‌هایی است که پیر و جوان را درگیرمی‌کند و دمنوش‌ها و انواع جوشانده سرماخوردگی در درمان و تسکین علائم سرماخوردگی بسیار مؤثر هستند.
ازجمله مواد طبیعی و گیاهان دارویی که در تهیه‌ی این دمنوش‌ها و جوشانده‌ها به کار می‌روند، می‌توان به عناب، آویشن، زنجبیل، دارچین، لیمو و موارد دیگر اشاره کرد.
به خاطر داشته باشید که اگرچه داروهای گیاهی و راه‌حل‌های خانگی در درمان سرماخوردگی مؤثر هستند؛ اما اگر شدت بیماری شما بالا است، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید.
امیدواریم با خواندن این مقاله از مجله پسته رفسنجان سرماخوردگی شما هرچه سریع‌تر درمان شود.
مشاهده تمامی محصولات فروشگاه
