14 گیاه دارویی شگفت انگیز

14 گیاه دارویی شگفت انگیز

1.شناخت گیاه دارویی ختمی و خواص آن

ختمی دارویی با نام علمی Althaea officinalis و نام لاتین Marsh mallow، گیاهی است علفی و چندساله از خانواده پنیرکسانان Malvaceae. از ریزوم آن ریشه ای ساده و یا کم و بیش منشعب خارج می شود. ساقه آن استوانه ای شکل، برگ ها ۵-۳ لوبی و به رنگ سبز تیره و برگ های قسمت فوقانی ساقه کم و بیش تخم مرغی شکل و برگ های پایینی ساقه قلبی شکل هستند.

حاشیه برگ ها دندانه دار و سطح آن ها از کرک های انبوه و فراوانی پوشیده شده است. گل ها کوچک و به رنگ سفید یا صورتی کم رنگ و گاهی در سطح گلبرگ ها لکه های زرشکی یا ارغوانی مشاهده می شود. میوه این گیاه قهوه ای رنگ، مدور، مسطح و چند لایه ای است.

ریشه ختمی دارویی حاوی مواد موسیلاژی (۳۳ درصد)، نشاسته، ترکیبات قندی، پکتین و آسپاراژین می باشد. مواد موثره برگ ها و گل های این گیاه را عمدتا ترکیبات موسیلاژی تشکیل می دهند.

خواص ختمی:

از دم کرده ریشه، برگ ها و گل های ختمی دارویی به عنوان ضدسرفه، خلط آور و نرم کننده مجاری تنفسی استفاده می شود.

1.شناخت گیاه دارویی ختمی و خواص آن

2.شناخت گیاه دارویی خاکشیر و خواص آن 

خاکشیر با نام علمی Sisymbrium spp متعلق به خانواده شب بو که مشتمل بر گونه های مهم زیر می باشد:

1.خواص خاکشیر طبی

خاکشیر طبی با نام علمی Sisymbrium officinale و نام لاتین Hedge mustard گیاهی است علفی و یکساله که به مصرف خوراکی می رسد. در طب سنتی از گل های این گیاه برای تسکین گلودرد و رفع برونشیت، بیماری های معده و مسمومیت غذایی استفاده می شود. به اعتقاد یونانیان این گیاه پادزهری برای همه بیماری هاست.

2.خواص خاکشیر تلخ: خاکشیر تلخ (خاکشیر لندنی ) با نام علمی Sisymbrium irio و نام لاتین London rocket گیاهی است علفی و یکساله که ساقه آن منشعب و باریک، میوه خورجین، باریک، استوانه ای و بلند (که در موقع رسیدن سبز باقی می ماند) و بذور آن تخم مرغی شکل، کوچک و قرمز است. از این گیاه برای رفع سرفه و گرفتگی سینه، تسکین روماتیسم، سم زدایی کبد و طحال و کاهش تورم استفاده می شود. برخی از اقوام از برگ های آن به جای تنباکو استفاده می کنند.

3.خواص خاکشیر حلبی: خاکشیر حلبی با نام علمی Sisymbrium sophia Desctrainia sophia , Sophi Sophia و نام لاتین Flixweed، گیاهی است علفی و یکساله که ساقه آن مستقیم و منشعب، برگ ها دارای بریدگی های بسیار و نخی شکل، میوه ها خورجین و باریک به(صورت تقریبأ قائم روی ساقه) و بذرها زرد پررنگ یا قهوه ای می باشد.

بذرهای آن دارای روغن های ثابت ( لینولئیک اسید و پالمیتیک اسید) و روغن های فرار( بانسیل و ایزوتیوسیانات) است. به عنوان مسهل، تب بر و رافع کرم و التهاب کلیه کاربرد دارند. گل ها و برگ های آن نیز قابض است و برای رفع کمبود ویتامین ث و دفع سنگ کلیه استفاده می شوند.

2.شناخت گیاه دارویی خاکشیر و خواص آن 

3.شناخت گیاه دارویی آویشن و خواص آن

گیاه آویشن باغی(آویشن اروپایی)

آویشن باغی با نام علمی Thymus vulgaris و نام لاتین Garden thyme Common thyme، گیاهی است خشبی و چندساله از خانواده نعناع که قسمت های پایین ساقه آن چوبی و قسمت های فوقانی آن علفی، سبز رنگ و منشعب است. ساقه مستقیم و چهارگوش، برگ ها کوچک، متقابل و بدون نوک، بدون دمبرگ و پوشیده از کرک های خاکستری رنگ، گل ها کوچک، نرماده و به رنگ سفید، صورتی یا ارغوانی و میوه فندقه به رنگ قهوه ای تیره است.

اسانس پیکر رویشی آویشن در کرک های غده ای ساخته و ذخیره می شوند. این اسانس مشتمل بر تیمول، کارواکرول، پاراسیمول و لینالول است. مواد موثره آویشن باغی خلط آور بوده و از آن برای معالجه سرفه و گلو درد استفاده می شود. گونه فوق در فلور گیاهی ایران وجود ندارد و از کشورهای اروپایی به ایران وارد و کشت گردیده است.

نکته: از این جنس در ایران ۱۴ گونه گیاه معطر و چندساله وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از: آویشن، آویشن کرمانی، آویشن دنایی، آویشن ایرانی، آویشن خراسانی آویشن (آبشم، گهلیک اوتی) گیاهی پایاست با نام علمی Thymus kotschyanus که به صورت بوته های کوچک کوسنی شکل و وحشی در نواحی مرتفع کوهستان های ایران وجود دارد.

گیاه آویشن شیرازی (صعتر)

آویشن شیرازی با نام علمی Zataria multiflora گیاهی است خشبی (درختچه کوچک یا بوته ای) و چندساله از خانواده نعناع که بومزاد ایران بوده و در مناطق مرکزی و جنوب ایران یافت می شود. ساقه آن منشعب با پوست سفید رنگ یا نقره ای، قسمت های پایینی ساقه بدون کرک، قسمت بالایی و شاخه ها پوشیده از کرک های سیاه و سفید رنگ برگشته به طرف پایین، در انتهای شاخه ها کرک های گسترده، برگ ها گرد یا کمی بیضوی شکل هستند.

تقریبا بدون دمبرگ یا با دمبرگ هایی به طول ۴ تا ۵ میلیمتر، در محل گره ها و برگ های جوان پوشیده از غده های ترشحی قرمز- طلایی رنگ، گل ها کرم رنگ، میوه از نوع فندقه و تخم مرغی شکل پهن تا گرد و زمان گلدهی آن اواخر زمستان تا اوایل بهار است. شبیه آویشن باغی مونوترپن های فنلی شامل تیمول و کارواکرول از ترکیبات شاخص اسانس در آویشن شیرازی می باشند.

خواص آویشن: آویشن برای کمک به هضم غذا، رفع ناراحتی های معده و افزایش اشتها استفاده می شود.

گیاه آویشن شیرازی (صعتر)

4.شناخت گیاه دارویی چای کوهی و خواص آن

چای کوهی با نام علمی Stachys lavandulifolia و نام علمی Betony، گیاهی است علفی از خانواده نعناع با ساقه کرکدار و خزی که به گل آذین پشم گونه و الیافی دراز و خوشبو منتهی می شود. مهمترین ترکیبات اسانس موجود در این گیاه شامل ژرماکرن-D بتا- فیلاندرن و بتا۔ پینن است.یکی دیگر از گونه های این جنس، گیاه سنبل های نقره ای (گوش بره، زبان بره) با نام علمی Sbyzanthina و نام لاتین Lamb ‘ s ear که بوم زاد ایران است.

خواص چای کوهی:

این گیاه در طب سنتی به عنوان بادشکن، مسکن دردهای احشایی و سردردهای عصبی، معرق، اشتهاآور، تب بر و در موارد اضطراب به عنوان آرام بخش مورد استفاده قرار می گیرد. و از خواص حشره کشی، ضدالتهاب، ضد تومور، ضد سرطان و ضداسپاسم برخوردار است.

4.شناخت گیاه دارویی چای کوهی و خواص آن

5.شناخت گیاه دارویی ترخون و خواص آن

ترخون با نام علمی Artemisia dracunculus و نام لاتین Tarragon Silky Wormwood، گیاهی است علفی، ریزوم دار و چندساله از خانواده آفتابگردان که دارای دو واریته به نام ترخون فرانسوی ( آلمانی) و ترخون روسی است. واریته فرانسوی عقیم است و بذر تولید نمی کند و همچنین از اسانس بیشتری برخوردار است.

ساقه در قسمت های فوقانی سبز رنگ و در بخش پایینی چوبی، محکم و به رنگ قهوه ای تیره، برگ ها بلند و باریک، در کناره ها صاف و بدون دندانه، فاقد کرک و به رنگ سبز روشن و براق و گل ها زرد یا قهوه ای تیره اند. اندام های هوایی ترخون حاوی اسانس (استراگول، آلفا- پینن، بتا۔ پینن و کامفن) است که بوی آن کم و بیش شبیه به آنیسون و طعم آن کمی تند است.

خواص ترخون: مواد موثره این گیاه سبب کاهش فشار خون و افزایش اسید معده می شود.

5.شناخت گیاه دارویی ترخون و خواص آن

6.شناخت گیاه دارویی گل محمدی و خواص آن

گل محمدی با نام علمی Rosa damascena و نام لاتین Persian rose Damask rose، درختچه ای است از خانواده رزها، بسیار منشعب، خزان دار و به ارتفاع ۲ تا 2/5 متر که سطح ساقه آن به وسیله خارهای ریز زبر و سفت پوشانده شده است. ارزش اقتصادی گل محمدی به دلیل اسانس با ارزش آن است که در گلبرگ های آن ساخته و ذخیره می شود. از هر ۳ تن گلبرگ تازه گل محمدی، ۱ کیلوگرم اسانس به دست می آید. محصول عمده گل محمدی، گلاب، اسانس (ترکیب عمده آن ژرانیول است) و گلبرگ خشک است.

که از آن ها در صنایع دارویی، عطرسازی، فرآورده های بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده می شود. هر سال از گلاب گل محمدی( گلاب قمصر کاشان) برای شستشوی خانه خدا در مکه مکرمه استفاده می شود. در ایران بیشتر در دهستان لاله زار کرمان، قمصر و نیاسر کاشان و بخش هایی از استان خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و اصفهان کشت و کار می شود.

خواص گل محمدی: مصارف دارویی گلبرگ های آن بیشتر در درمان دردهای رماتیسمی، قلبی، تقویت اعصاب و معده، رفع یبوست (به همراه ماست کم چرب) و رفع بعضی از سردردهاست و به علاوه به علت وجود ترکیبات فلاونوئیدی مانند کامفرول و کوئرستین در گلبرگ های آن، علیه ویروس ایدز و سلول های سرطانی کاربرد دارد. 

6.شناخت گیاه دارویی گل محمدی و خواص آن

7.شناخت گیاه دارویی قهوه و خواص آن

قهوه با نام علمی Coffea Arabica و نام لاتین Arabian coffee tree درخی کوچک و همیشه سبز از خانواده روناس که دارای ساقه استوانه ای شکل با شاخه های میتا و برگ های متقابل، ساده، بیضوی، نوک تیز با کناره های موج دار و به رنگ سبز تیره و شفاف در سطح فوقانی پهنک است. در این گیاه گل ها سفید، معطر و مجتمع و میوه شفت مانند است که میوه های آن در ابتدا سبز رنگ است و به تدریج زرد و قرمز رنگ می شوند. در داخل میوه دو عدد بذر با غشاء سخت جای دارد.

بذر قهوه از یک غشاء نازک و بسیار ظریف ابریشمی به رنگ سفید شفاف پوشیده شده است. بذر قهوه بر حسب نوع به دست آوردن از درون میوه، رنگ مایل به سبز یا مایل به زرد دارد. بوی آن مخصوص و طعمش در ابتدا ملایم است ولی به تدریج گس می شود. بر اثر بو دادن، بوی قوی و مطبوع پیدا می کند. در بازار تجارت، دو نوع قهوه سبز(حاوی کافئین) و قهوه بوداده (حاوی کافئین و کافئون) وجود دارد.

خواص قهوه: قهوه سبز کمتر به مصارف درمانی می رسد و فقط از خیسانده آن گاهی برای رفع روماتیسم استفاده می شود. از قهوه بو داده به عنوان نیرو دهنده جهت رفع ضعف قوا، رفع سردردهای پس از مصرف غذا، رفع مسمومیت های ناشی از مصرف الکل، تقویت قلب و قابض و ضدعفونی کننده استفاده می گردد.

7.شناخت گیاه دارویی قهوه و خواص آن

8.شناخت گیاه دارویی نعناع و خواص آن

نعناع  با نام علمی Mentha piperita و نام لاتین Peppermint، گیاهی است علفی و چند ساله که اندام های هوایی آن تحت تأثیر سرمای زمستان خشک می شوند ولی اندام های زیر زمینی آن زنده می ماند و فعالیت خفیفی انجام می دهند. استولون ها( ریشه رسته )، انشعابات متعدد بلند و سفید رنگی هستند که از ریزوم ها خارج می شوند.

نعناع دارای ساقه چهار گوشی است که به واسطه وجود آنتوسیانین ها به رنگ بنفش هستند. در این گیاه برگ ها بلند، بیضی شکل، پهن، در کناره ها دندانه دار و به رنگ سبز تیره، گل ها بنفش روشن و به صورت خوشه های مجتمع، میوه کپسول، کوچک و به رنگ قرمز تیره و بذرها فاقد قوه رویشی هستند. ماده موثره موجود در پیکر رویشی و گل های این گیاه اسانس است که مهمترین ترکیبات آن عبارتند از منتول، منتوفوران، منتون، پیپریتون و پولگون هستند.

خواص نعناع: در صنایع داروسازی از مواد موثره نعناع، داروهایی برای درمان دل درد، احتقان بینی، نفخ و اسپاسم، هضم غذا، دردهای گوارشی و رفع سردی تهیه می شود.

8.شناخت گیاه دارویی نعناع و خواص آن

9.شناخت گیاه دارویی بابونه و خواص آن

بابونه دشتی با نام علمی Tripleurospermum disciforme ،Chrysanthemum disciforme , Matricaria disciforme , Chamaemelum disciforme گیاهی است یکساله یا دوساله از خانواده آفتابگردان با ساقه ای از قاعده منشعب و طویل، بدون کرک و سبز تیره است. برگ ها بدون دمبرگ، ۳-۲ بار شانه ای با قطعات باریک و مویین است.

گل های زبان های در کناره و سفید رنگ و زود افت، گل های لوله ای زرد رنگ و در وسط، دارای دو ردیف براکته مساوی، سبز و رگه دار است. گلچه های حاشیه ای زبانه ای ماده دارای دو دندانه، گل های مرکزی لوله ای و منتهی به پنج دندانه غده دار مستقر بر نهنج گنبدی توپر هستند. میوه فندقه کشیده باریک، دارای سه رگه (برجستگی) و در رأس فاقد هر گونه زایده و دارای برجستگی قرمز رنگ می باشد.

خواص بابونه: از گیاه در طب سنتی به عنوان ضدخون ریزی، تقویت کننده معده، ضدعفونی کننده، ترمیم کننده و ایجاد کننده رنگ طلایی برای مو استفاده می شود.

9.شناخت گیاه دارویی بابونه و خواص آن

10.شناخت گیاه دارویی جین سنگ و خواص آن

گونه های مختلف جینسنگ با نام علمی .Panax spp و نام لاتین Ginseng، گیاهانی هستند علفی، چندساله و کند رشد از خانواده آرال یاسه که دارای ریشه گوشتی و یک ساقه و به ندرت دو یا سه ساقه اند. جین سنگ از کلمه چینی شن سنگ به معنی ریشه آدم نما مشتق شده است زیرا ریشه این گیاه شباهت زیادی به شکل انسان دارد.

مهمترین گونه های این جنس عبارتند از: جین سنگ کره ای، جین سنگ آمریکایی، جین سنگ پاکوتاه و جین سنگ سیبری به ترتیب با اسامی علمی (P . ginseng (Aralia ginseng P . trifolium P . quinquefoliumو Eleutherococus senticosts. ریشه جین سنگ از نوع منقبض شونده آبدار و کم و بیش گوشتی است که با انقباض به اعماق خاک فرو می رود. ریشه سفید رنگ یا زرد کم رنگ است و سطح آن چروکیده و شیاردار به نظر می رسد.

ارتفاع جین سنگ کره ای بین ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر و ساقه آن مستقیم و کم و بیش سرخ رنگ است. در گیاهان بالغ برگ ها از ۵ برگچه تشکیل شده اند که دو برگچه خارجی کوچک و تخم مرغی شکلند و سه برگچه دیگر بزرگترند و انتهای آن ها گرد و نوک تیز است. حاشیه هر دو نوع برگ دندانه دار است.

گل ها به رنگ سفید، کرم یا زرد رنگ بوده و خودگرده افشان نیز هستند. میوه این گیاه از نوع سته است. مواد موثره در ریشه این گیاهان ساخته و ذخیره می شود. مهمترین این مواد عبارتند از: ترکیبات ساپونینی، اسانس( پاناسن)، اسیدهای آلی و انواع مواد معدنی و ویتامین ها هستند.

خواص جین سنگ: از ریشه های این گیاه به عنوان تقویت کننده، محرک و مقوی قوه باء (نیروی جنسی) و توان عمومی بدن و در کل نوشدارو استفاده می گردد.

10.شناخت گیاه دارویی جین سنگ و خواص آن

11.شناخت گیاه دارویی حنا و خواص آن

حنا با نام علمی Lawsonia inermis و نام لاتین Henna درختچه ای است علفی، دوساله و دولپه از خانواده حنا (ythraceae) به ارتفاع ۲ تا ۶ متر که بومی شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا است. شاخه های آن در مرحله جوانی سبز رنگ و خاردار و با افزایش سن به رنگ قرمز در آمده و فاقد خار می شوند. برگ های آن متقابل، ساده، کامل، به طول ۲ تا ۳سانتیمتر و عرض یک سانتیمتر، بیضوی و نوک تیز، بدون کرک و به رنگ سبز متمایل به قهوه ای تا سبز پررنگ است.

گل های آن سفید رنگ یا گلی و مجتمع و میوه آن از نوع کپسول و قهوه ای رنگ که محتوی دانه های هرمی شکل پوست سخت به رنگ قهوه ای است. قسمت مورد استفاده حنا برگ آن است که به حالت کامل و یا به صورت آسیاب شده و گرد مانند مورد استفاده قرار می گیرد. برگ های حنا به طور متوسط دارای ۸-۷ درصد تانن، ۶ درصد مواد چرب، 1/2درصد اسانس، 2/3 درصد مواد رزینی و ماده رنگی قابل تبلور به نام لاوسون است.

خواص حنا:

از برگ های حنا برای رنگ کردن موی سر و رفع برخی از مشکلات مربوط به پوست یا موی سر استفاده می شود. پماد آلفا (Alpha) نوعی داروی تهیه شده از عصاره این گیاه است که برای رفع سوختگی، تسکین درد و ترمیم التهابات پوستی (بر اثر ادرار سوختگی، ساییدگی و خراش های جلدی) استفاده می گردد.

12.شناخت گیاه دارویی زیره سیاه ایرانی و خواص آن

زیره سیاه ایرانی با نام علمی Bunium persicum و نام لاتین Black cumin، گیاهی است علفی، کوچک و چندساله از خانواده چتریان، که در ارتفاعات کوه های مرکزی، جنوب شرقی و شمال شرقی به خصوص اطراف کرمان، تهران، سمنان و خراسان می روید. این جنس در ایران ۱۴ گونه دارد که مشهورترین آن ها همین زیره کرمانی است.

برخی دیگر از گونه های آن عبارتند از زیره زیبا، زیره افغانی، زیره بدخشانی و زیره کرجی. در سال اول فقط برگ های لپه ای تولید می کند که پس از رشد به غده زیرزمینی تبدیل می گردد. برگ ها بسیار ریز، گل ها سفید یا کرم رنگ و میوه فندقه دو قسمتی است. بذرها حاوی اسانس و عمده ترین ترکیبات اسانس آن پ-سیمن، گاما-تر پینن، آلفا- پینن، بتا-پینن و آلفا-تر پینن هستند.

خواص زیره سیاه:

از بذور این گیاه برای تقویت دستگاه گوارش، کمک به هضم غذا و مداوای دل پیچه نوزادان استفاده می شود.

12.شناخت گیاه دارویی زیره سیاه ایرانی و خواص آن

13.شناخت گیاه دارویی کنجد و خواص آن

کنجد با نام علمی Sesamum indicum و نام لاتین Sesame، گیاهی است علفی و یکساله از خانواده کنجد Pedaliaceae که دارای ریشه کاملا توسعه یافته، ساقه ایستاده، مستقیم، مربعی شکل، شیاردار، به رنگ سبز کم رنگ تا ارغوانی و بسته به گونه صاف، تا حدودی کرک دار و یا بسیار کرک دار است.

در این گیاه برگ های پایین تر بوته پهن و گاهی اوقات لوب دار، حاشیه برگ ها دندانه دار، برگ های وسط بوته کامل و نیزه ای شکل، برگ های بالای بوته بسیار باریک و نیزه ای شکل، سطح برگ ها صاف ( در برخی از انواع کنجد کرک دار) و برگ ها متناوب یا متقابل (یا ترکیبی از هر دو حالت) هستند.

گل دهی در محور برگ ها و بیشتر در بخش های بالایی یک بوته صورت می گیرد و گل ها نامنظم، جام گل سفید تا صورتی کم رنگ(سطح داخلی جام گل دارای نقطه های قرمز رنگ)، دارای ۵ پرچم( که فقط ۴ تا از آن ها به رنگ سفید متمایل به سبز که از نظر گلدهی فعال اند)، تخمدان فوقانی و خامه کرک دارد و دارای ۲ لوب هستند. میوه کپسول، مستطیل شکل و شیاردار و بذرها کوچک، تخم مرغی شکل و تا حدودی مسطح می باشند.

بذرهای کنجد از نظر روغن (۵۵-۴۸ درصد) و پروتئین (۳۲-۱۷ درصد) غنی است و مهمترین اسیدهای چرب تشکیل دهنده روغن بذور این گیاه را اولئیک اسید و لینولئیک اسید تشکیل می دهند.

خواص کنجد: از خواص این گیاه برای رفع گرفتگی صدا، نرم کننده معده و روده، کاهش فشار خون، رفع ناراحتی کیسه صفرا، ضد روماتیسم، رفع تنگی نفس و سرفه، رفع سوزش ادرار و تقویت نیروی جنسی می توان اشاره کرد.

13.شناخت گیاه دارویی کنجد و خواص آن

14.شناخت گیاه دارویی سماق و خواص آن

 سماق با نام علمی Rhus coriaria و نام لاتین leaved sumac سماق درخت کوچک یا درختچه ای خزان دار از خانواده پسته به ارتفاع ۱ – ۳ متر است که دارای برگ های مرکب (۱۵-۹ برگچه ای) پوشیده از کرک و دندانه دار، گل آذین پانیکول فشرده و مستقیم، گل های کوچک به رنگ سفید متمایل به سبز، میوه شفت، مخملی و کرک دار، قرمز متمایل به ارغوانی، ترش مزه، به اندازه یک نخود و محتوی یک بذر کوچک است.

بخش دارویی و ادویه ای این گیاه میوه های آن است که سرشار از ترکیباتی مانند پلی فنول ها( گالیک اسید)، آنتوسیانین ها، تانن های قابل هیدرولیز و اسیدهای چرب ( اولئیک اسید) است.

خواص سماق: از میوه های سماق به عنوان قابض، ضد اسهال و کاهنده قند خون استفاده می شود و در درمان بیماری های چشم، روده و معده، گاز گرفتگی حیوانات و دفع سموم کاربرد دارد. توصیه می شود به همراه گوشت قرمز به خصوص در حالت کبابی، سماق مصرف شود.

14.شناخت گیاه دارویی سماق و خواص آن

 

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

اینستاگرام
تلگرام
آپارات
ایتا
روبیکا
0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
0
دوست داریم نظرتونو بدونیم، لطفا دیدگاهی بنویس برامون!x