شپشک نرم تن پسته و روش های مبارزه با آن

شپشک ها حشرات مکنده و ریزی هستند که بسته به گونه و رفتار می‌توانند بر روی اندام‌های مختلف گیاهان زندگی کرده و از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. به‌طورکلی این آفات را می‌توان به دو گونه شپشک های سپردار و شپشک های نرم تن تقسیم نمود. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان، به بررسی آفت شپشک نرم تن و شکل شناسی و زیست‌شناسی آن می‌پردازیم. انواع آن را نام می‌بریم و روش‌های مبارزه با آن را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

شپشک های نرم تن پسته

گونه‌های متنوعی از شپشک ها از درختان پسته گزارش‌شده‌اند ولی بسیاری از این گونه‌ها از اهمیت اقتصادی زیادی برخوردار نیستند و به‌طور اتفاقی بر روی پسته و دیگر درختان میوه مستقرشده‌اند.

از گروه سپرداران دو گونه به نام های شپشک سرشاخه و میوه پسته و شپشک تنه‌ای اهمیت اقتصادی دارند. از شپشک های نرم تن هم دو گونه شامل شپشک نخودی پسته و بالشتک پسته به‌طور اقتصادی مطرح هستند و گاه‌گاهی در باغ‌ها خسارت آن‌ها مشاهده می‌شود.

چنانچه میزان خسارت و اهمیت اقتصادی این دو دسته از شپشک ها در باغ‌های پسته با یکدیگر مقایسه شود به این نتیجه خواهیم رسید که در مناطق مختلف کشور پراکندگی، جمعیت و شدت خسارت شپشک های سپردار بیشتر از شپشک های نرم تن است.

برخلاف سپرداران معمولاً خسارت شپشک های نرم تن به‌صورت مقطعی و لکه‌ای و فقط در بعضی مناطق مشاهده می‌شود.

بالشتک پسته

این آفت از گروه شپشک های نرم تن است که به‌صورت حشرات پولک مانند بدون سپری بر روی سرشاخه‌های جوان زندگی می‌کنند.

بالشتک پسته همانند دیگر شپشک ها از شیره گیاهی تغذیه کرده و تغذیه آن همراه با ترشح عسلک می‌باشد. این حشرات باعث ضعف درخت و اختلال در تنفس و فتوسنتز گیاه و کاهش کیفیت میوه می‌شوند.

تخم‌گذاری و تشکیل توده مومی اغلب روی برگ‌ها و گاهی روی خوشه‌ها و سرشاخه‌های جوان صورت می‌گیرد. این آفت یک نسل در سال دارد.

شپشک نخودی

شپشک ماده بالغ نخودی، بدنی نیم کروی به‌اندازه 3 تا 4 میلی‌متر دارد که بر روی سطح سرشاخه‌های پسته چسبیده است. این آفت به‌صورت لکه‌ای در بعضی از باغات پسته در استان کرمان با جمعیت زیاد دیده‌شده است.

درمجموع اما گسترش آن در باغ‌های پسته کم است. این آفت نیز مانند سایر شپشک ها با تغذیه از شیره نباتی، خسارت می‌زند. به طریق غیرمستقیم با ایجاد ضعف در درخت موجب نقصان رشد رویشی و کاهش مرغوبیت میوه‌ها می‌شود.

توصیف و رشد و نمو در فصل بهار و تابستان

هر دو گونه فقط یک نسل در سال دارند. شپشک های نرم تن دارای بیولوژی نسبتاً ساده‌ای هستند. افراد ماده به روش بکرزایی روی شاخه‌های میوه دهنده سال گذشته تولیدمثل می‌کند.

ماده‌ها در نیمه فروردین تا نیمه اردیبهشت، 2000 تخم در زیر پوشش پوسته مانند خود می‌گذارند و سپس بدن آن‌ها چروکیده شده و می‌میرند.

پس از تفریخ تخم‌ها در اوایل تا نیمه اردیبهشت، پوره‌های سن اول که به دلیل متحرک بودن پوره خزنده نامیده می‌شوند، از ماده‌های مرده جدا شده و به‌سوی برگ‌ها می‌روند و در نیمه خرداد تا نیمه تیر ثابت می‌شوند و در طول فصل رشد ازآنجا تغذیه می‌کنند.

دمای نزدیک به 34 درجه سانتی‌گراد در فصل بهار سبب تلفات معنی‌داری در آن‌ها شده و به کنترل آن‌ها کمک می‌کند.

پوره‌های خزنده تولید عسلک می‌کنند. عسلک ماده‌ای شیرین و محیطی مناسب برای رشد کپک‌های دوده روی برگ‌ها و میوه می‌باشد. پوره‌های خزنده با توجه به زمان خروج از تخم و ثابت شدن، در نیمه خرداد به پوره سن دوم تغییر جلد می‌دهند.

توصیف و رشد و نمو در فصل پاییز و زمستان

شپشک های نابالغ براق، پهن و به رنگ قهوه‌ای روشن تا نیمه شفاف هستند. در نیمه شهریور پوره‌های سن دوم به روی سرشاخه‌های آن فصل می‌روند.

تحقیقات نشان می‌دهد که این پوره‌ها سپس به‌صورت گروهی به تنه درختان مهاجرت نموده و تا دهه اول دی در آنجا باقی می‌مانند.

شپشک های نابالغ بسته به دما و شرایط جوی سرتاسر زمستان را متحرک باقی می‌مانند. آن‌ها در نیمه دی تا نیمه بهمن به پوره سن سوم تغییر جلد داده و به روی چوب‌های یک‌ساله برمی‌گردند و تا دهه اول اسفند سریعاً رشد کرده و کائوچو مانند می‌شوند.

این حالت نشان‌دهنده مرحله پیش تولیدمثلی است. آن‌ها به‌زودی یک پوشش خارجی پوسته مانند بدون تغییر جلد تولید کرده و در این مرحله است که حشره بالغ شده و تخم‌هایش را می‌گذارد و سیکل یک نسل آن‌ها در هرسال، دوباره شروع می‌شود.

خسارت شپشک های نرم تن پسته

تحقیقات نشان می‌دهد که تراکم زیاد وجود 30-10 پوره سن سوم شپشک نرم تن در هر 2.5 سانتی‌متر در نیمه بهمن رشد سرشاخه‌ها و روی‌هم‌رفته قدرت رویشی و اندازه دانه پسته را به‌طور معنی‌داری کاهش می‌دهد.

شپشک های نرم تن، خندانی پوسته استخوانی و سایر پدیده‌های فیزیولوژیکی بسیار حساس را در پسته کاهش می‌دهند.

میوه نشینی و پر شدن مغز پسته به دلیل حساسیت کمتر، تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. این داده‌ها نشان داد که جمعیت زیاد شپشک با کاهش رشد سرشاخه‌های بارده جدید و کاهش کیفیت پسته سبب خسارت اقتصادی می‌شود.

راهنمای مدیریت شپشک های نرم تن پسته

زنبورهای پارازیتوئید بسته به نوع گونه و فراوانی، قادرند شپشک های نرم تن را کنترل کنند، البته اگر توسط ترکیبات حشره‌کش کشته نشوند.

شپشک های بالغ پارازیته شده دارای یک سوراخ سنجاق مانند کوچک بر روی پوشش پوسته مانند خود هستند که محل خروج زنبورها می‌باشد. روی پوره‌های پارازیته شده نیز یک سوراخ خروجی دیده می‌شود.

تعدادی از پارازیتوئیدها فقط به مراحل رشدی خاصی از زندگی شپشک ها حمله می‌کنند؛ بنابراین برای یک مبارزه بیولوژیکی موفق حضور چندگونه زنبور پارازیتوئید لازم است.

شروع فعالیت این پارازیتوئید در نیمه دی تا نیمه بهمن است که سن سوم پورگی و حشرات کامل نابالغ شپشک را پارازیته می‌کند و این پارازیته کردن تا دهه اول اردیبهشت یعنی زمان خروج پوره‌های سن اول افزایش می‌یابد.

علاوه بر سنک های Phytocoris، لارو بالتوری ها و کفشدوزک‌ها حریصانه از مراحل پورگی شپشک های نرم تن تغذیه می‌کنند.

باغ‌هایی که درختان قوی، سایه‌انداز انبوه و دمای خنک‌تری به علت آبیاری دبی کم دارند، برای ظهور و شیوع شپشک نرم تن مستعدتر هستند.

زمستان‌های ملایم باعث بقاء بیشتر شپشک های زمستان گذران می‌شود اما زمستان‌های خیلی سرد همراه با ریزش سنگین باران و وزش باد باعث کاهش قابل‌توجه جمعیت شپشک نرم تن می‌شود که در چنین شرایطی سم‌پاشی علیه آن‌ها ضروری نیست.

گزارش‌شده است که دمای بهاره بالای ۳۴ درجه سانتی‌گراد باعث تلفات معنی‌دار پوره‌های تازه تفریخ شده می‌شود. چندین شکارگر در باغ‌های پسته از شپشک های نرم تن تغذیه می‌کنند.

مبارزه شیمیایی با شپشک نرم تن پسته

ردیابی شپشک با بازدید شاخه‌های بارده یک‌ساله در نیمه دی انجام می‌پذیرد. سرشاخه‌های 30 سانتی‌متری در حال خواب را به‌طور تصادفی و دقیق برای شمارش شپشک های زنده و پارازیته شده انتخاب کنید.

به‌طور متوسط وجود 1 تا 5 عدد پوره خزنده زنده در هر 2.5 سانتی‌متر در نیمه بهمن نمایانگر جمعیت کم آفت می‌باشد و وجود 10 تا 30 عدد پوره در هر 2.5 سانتی‌متر بیانگر جمعیت زیاد آفت می‌باشد.

برای سم‌پاشی علیه این شپشک ها باید سن درخت، قدرت رویشی آن، شاخه‌های بارده و درصد خندانی میوه را در نظر گرفت.

سم‌پاشی با سموم دیازینون(1/5 لیتر در 1000) و اتیون(2 لیتر در 1000)  به‌اضافه 3 تا 5 لیتر روغن ولک علیه شپشک نرم تن مؤثر است.

جمعیت متوسط شپشک‌های نرم تن به‌خوبی با روغن ولک در زمستان کنترل می‌شوند. برای کنترل بهینه باید سم‌پاشی قبل از گسترش پوشش مومی آن صورت گیرد.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه