پسته کوهی، یکی از گنجینه‌های طبیعی و معجزه‌آسای طبیعت است که در کوه‌ها و مناطق کم آب ایران رشد می‌کند.
این میوه با نام‌های مختلفی همچون بنه و پسته وحشی نیز شناخته می‌شود.
در طول قرون متمادی، این میوه به دلیل خواص غذایی و درمانی فراوانی که دارد، جایگاه ویژه‌ای در میان مردم داشته است.
از روغن آن تا مغز میوه، هر بخش از این درخت دارای خواص متعددی است که می‌تواند به سلامتی انسان‌ها کمک کند.
در این مقاله، قصد داریم تا با پسته کوهی و خواص شگفت‌انگیز آن بیشتر آشنا شویم و نگاهی عمیق به موارد استفاده و فواید آن بیندازیم.
پسته وحشی (بنه) از تیره درختان پسته است.
در زبان انگلیسی به آن «درخت کندر اطلس» می‌گویند. در کشورهای دیگر این درخت را با نام «درخت سقز ایرانی» نیز می‌شناسند و دلیل آن استخراج سقز (صمغ) این درخت است که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
شناخت درخت پسته کوهی
این درخت ارتفاعی بین 2 تا 7 متر دارد و خاستگاه اصلی این درخت مناطق کوهستانی است و در بعضی از منابع ارتفاع آن 10 تا 12 متر نیز ذکر شده است.
برگ‌ها در پاییز به رنگ نارنجی روشن درمی‌آید. اگرچه در گونه‌های مختلف شکل‌های متفاوتی دارند.
این گیاه پسته دارای یک پایه نر ( دارای گل نر) و ماده (دارای گل ماده) جدا بوده و به اصطلاح دوپایه است.
در گل‌آذین نر، خوشه مرکب و میوه شفت است.
پسته وحشی درختی دو پایه، مقاوم به تنشهای محیطی و دارای تنه نسبتا قوی، تاج کروی، برگهای خزان کننده شانه‌ای فرد است. مکانیسم تعیین جنسیت آن نامشخص بوده و تا زمان گلدهی تعیین جنس پایه‌ها ممکن نیست و توسط باد گرده‌افشانی می‌شود.
بذر آن پس از گذراندن چندین سال در محیط، در بهار جوانه می‌زند و پوسته آن در یخبندان فرسوده می‌شود یا ترک می‌خورد.
شاخه‌های این درخت سفید رنگ و کمی مایل به خاکستری است. میوه آن دارای مغزهای روغنی است. دانه‌ها معمولاً در پاییز سبز رنگ می‌شوند و به رنگ سبز تیره هستند.
درخت بنه سازگار با آب و هوای خشک بوده، مناسب زمین‌های سبک و سنگلاخی و به شدت نورپسند است که به همین دلیل بیشتر در شیب‌های جنوبی دیده می‌شود.
عمر درخت پسته کوهی
عمر این درخت بسیار زیاد می‌باشد و جزو درختان با عمر طولانی است.
قدیمی‌ترین درخت پسته وحشی 1500 سال قدمت دارد وحدود 11 متر طول دارد.
این درخت دارای گل قرمزی است که بصورت سنتی در صنعت رنگرزی مورد کاربرد است و در رنگرزی به‌ویژه در صنعت فرش دستباف استفاده می‌شود.
پسته کوهی در کدام ناحیه است؟
همانطور که گفته شد زیستگاه اصلی این درخت مناطق کوهستانی است و بیشتر در کوهستان می‌روید، اما علاقه بیشتری به رشد در قله‌های مرتفع، پرتگاه‌ها و مناطق دورافتاده کوهستانی نشان داده است.
این درخت بیشتر در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و کردستان کشت می‌شود.
در سایر مناطق ایران ازجمله جنگل‌های خشک فارس، کرمان، بلوچستان، یزد، سمنان، لرستان و ارتفاعات الموت نیز یافت می‌شود.
به‌عنوان‌مثال، از 600 هزار هکتار جنگل‌های استان ایلام، تقریباً 200 هزار هکتار آن را درختان پسته وحشی تشکیل می‌دهند.
انواع بنه در کشورهای مختلف
بنه از جنس و نوع پسته بوده و دارای گونه‌های مختلفی است که به بررسی آن ها می پردازیم.
درخت بنه کابلی یا کسور
این نوع پسته در کشور های مختلفی رشد و پرورش می یابد . از جمله افغانستان،ایران پاکستان و استرالیا. این نوع از درخت در ایران و در استان های سیستان و بلوچستان،کرمان،فارس و کهگیلویه و بویراحمد یافت می شود.
درخت بنه کُلخنک یا کردستانی یا سقز
این نوع در خت نیز در کشورهای مختلفی از جمله سوریه، ایران،ارمنستان و عراق رشد می‌کند و به بار می نشیند.
این نوع از بنه در ایران در استان های کردستان،لرستان،ایران و چند استان دیگر یافت می شود.
درخت بنه چاتلانقوش
این نوع در خت در جهان در کشور های مختلفی از جمله ترکیه،قفقاز و ایران می‌روید.
قدیمی‌ترین درخت بنه در کجا قرار دارد
در واقع قدیمی ترین این درخت در جهان در ایران و در شهرستان رفسنجان و در روستای گردشگری و تاریخی اودرج قرار دارد.
شهر رفسنجان از دیرباز دارای شهرت فراوانی در زمینه تولید پسته با کیفیت و خوش طعم دارد و به جرات میتوان گفت بهترین نمونه پسته در شهرستان رفسنجان یافت می شود.
اگر دوست دارید در این رابطه بیشتر بدانید پیشنهاد می کنم مطلب پیر ترین درخت پسته در کجا قرار دارد؟ را مطالعه کنید.
میوه درخت بنه
مغز میوه درخت همانطور که انتظار می‌رود بسیار شبیه به پسته است.
این پسته، یکی از میوه‌های خوشمزه و معطر است. این دانه کوچک با پوسته‌ای سبز و قرمز، نه‌تنها به دلیل طعم و مزه‌ی خاص خود، بلکه به دلیل خواص درمانی فراوانی که دارد، مورد توجه قرارگرفته است.
طبع این میوه گرم و خشک است و باعث می‌شود که در درمان برخی از بیماری‌ها مفید باشد.
از قدیم‌الایام، مردم مناطق مختلف از این پسته به‌عنوان یک ماده غذایی و همچنین یک داروی طبیعی استفاده می‌کرده‌اند.
این میوه، علاوه بر مصرف خوراکی، در تهیه بسیاری از محصولات محلی نیز کاربرد دارد.
طریقه مصرف پسته کوهی
پسته کوهی، یکی از میوه‌هایی است که طبیعت با فضل و برکت خود به ما هدیه داده است.
این میوه با خواص فراوانی که دارد، می‌تواند به بهبود و تقویت سلامتی انسان‌ها کمک کند؛ اما چگونه میتوان از خواص این میوه استفاده کرد؟
راه‌ها و روش‌های متعددی وجود دارد که میتوان با استفاده از آن‌ها از این پسته بهره‌برداری بهینه کرد.
در این میان، برخی روش‌ها به دلیل سادگی و کارآمدی خود، بیشتر موردتوجه و استفاده قرارگرفته‌اند.
در ادامه مقاله، قصد داریم تا به بررسی دقیق‌تر و عمیق‌تر این روش‌های مصرف پرداخته و نحوه استفاده صحیح از آن‌ها را شرح دهیم تا شما نیز بتوانید به بهترین شکل از خواص شگفت‌انگیز این میوه بهره‌برداری کنید.
غذا با پسته کوهی
این پسته، به دلیل طعم و مزه خاص خود، در تهیه بسیاری از غذاهای محلی ایران استفاده می‌شود. در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
یکی از این غذاها، قاتق بنه یا همان آب بنه است که درواقع یکی از غذاهای سنتی مردم استان کرمان محسوب می‌شود.
طرز تهیه قاتق بنه کرمانی:
مواد لازم:
- بنه: 200 گرم
- پیاز: 1 عدد
- آب جوش: 2 پیمانه
- نمک: 2 قاشق چای‌خوری
- زردچوبه: 1 قاشق چای‌خوری
- نعنا خشک: 1 قاشق چای‌خوری
- فلفل سیاه: 1 قاشق چای‌خوری
روش تهیه:
- پسته‌ها را داخل هاون بریزید و خوب بکوبید. می‌توانید از آسیاب نیز استفاده کنید. سپس چند قاشق آب جوش به بنه اضافه کنید تا روغن آن خارج شود.
- باقی آب جوش را به بنه‌ها اضافه کرده و هم بزنید. سپس با استفاده از یک صافی، پوست بنه‌ها را جدا کنید.
- پیاز را خردکرده و در تابه تفت دهید. به آن زردچوبه، نمک، فلفل سیاه و نعنا اضافه کنید. سپس مایع صاف شده بنه را اضافه کرده و منتظر بمانید تا به جوش بیاید. وقتی به جوش آمد، قاتق بنه آماده است.
نکات مهم:
- برای سرو قاتق بنه، می‌توانید از رب انار یا آب‌لیمو به همراه نان استفاده کنید.
- همچنین، می‌توانید کمی آب انار ترش به قاتق بنه اضافه کنید.
این غذا با توجه به موادی که در آن استفاده شده، مقوی و مغذی است و می‌تواند یک وعده غذایی کامل باشد.
یکی دیگر از غذاهایی که میتوان با این میوه تهیه کرد خورشت بنه است که در زیر طرز تهیه آن را توضیح داده‌ایم.
طرز تهیه خورشت پسته کوهی به شرح زیر است:
مواد لازم:
- پسته کوهی سبز دانه شده: 1/2 پیمانه
- سینه مرغ خردشده: ۱۰۰ گرم
- گوجه‌فرنگی: ۱ عدد
- پیاز: ۱ عدد
- روغن‌زیتون: ۱ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل، زردچوبه: به میزان لازم
- زعفران دم‌کرده: ۲ قاشق غذاخوری
- رب گوجه: ۱ قاشق غذاخوری
- آب جوش: 1.5 پیمانه
روش تهیه:
- پسته‌ها را تمیز کرده و از ساقه جدا کنید.
- پیاز را پوست گرفته، نگینی خردکرده و در روغن‌زیتون سرخ کنید.
- مرغ را اضافه کرده و تفت دهید.
- زردچوبه و رب گوجه را اضافه کنید و تفت دهید.
- پس از پخت مرغ، آب جوش و پسته کوهی را اضافه کنید و ۲۰ دقیقه بپزد.
- گوجه‌ها را پوست گرفته، نگینی خردکرده و به خورش اضافه کنید.
- نمک، زعفران و سایر ادویه‌ها را اضافه کرده و ۱۵ دقیقه دیگر بپزد.
- خورش را با پسته کوهی تزیین کنید و سرو کنید.
این خورشت یکی از غذاهای محلی کرمانشاه است که با این میوه تهیه می‌شود.
این غذا به دلیل داشتن پسته کوهی، خواص زیادی دارد و برای سلامتی بسیار مفید است.
امیدوارم این توضیحات برای شما مفید باشد و بتوانید با استفاده از آن یک خورشت خوشمزه تهیه کنید.
روش تهیه ترشی پسته کوهی
ترشی پسته کوهی با طعم خوشمزه‌اش طرفداران زیادی دارد و تهیه آن نیز بسیار ساده است.
زمان استفاده از این پسته برای تهیه ترشی، زمانی است که هنوز میوه‌ها کامل نرسیده‌اند.
مراحل طرز تهیه ترشی بنه
مواد لازم:
- پسته کوهی (بنه): 1 کیلوگرم
- نمک به میزان لازم
- سرکه به میزان لازم
- سبزی‌ها (نعناع و ترخون) به میزان لازم
- سیاه‌دانه، زیره و فلفل سیاه به میزان لازم
روش تهیه:
- پسته‌ها را خوب شسته و در یک آبکش قرار دهید تا آب اضافی آن خارج شود.
- پسته را دانه کنید و در یک شیشه قرار دهید.
- سبزی‌های خشک نعناع و ترخون را به شیشه اضافه کنید.
- فلفل سیاه، زیره و سیاه دانه را نیز به شیشه اضافه کرده و سپس با سرکه پر کنید.
- شیشه را در یخچال قرار دهید و به مدت دو هفته بگذارید تا ترشی آماده شود.
نکات مهم:
- می‌توانید این میوه را با شاخه‌اش ترشی کنید یا دانه کنید.
- این ترشی ممکن است سرکه را جذب کند، پس هرچند روز یک‌بار به آن سر بزنید و در صورت نیاز سرکه اضافه کنید.
تهیه روغن بنه
روغن استخراج شده از این میوه ، یکی از روغن‌های گیاهی باارزش است که در آشپزی و همچنین در طب سنتی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
این روغن به دلیل داشتن اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین‌ها و مواد معدنی، خواص آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد.
استفاده از این روغن در پخت‌وپز، نه‌تنها به غذاها طعم و عطر خاصی می‌دهد، بلکه خواص غذایی آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
برخلاف بسیاری از روغن‌های گیاهی دیگر، این روغن تحت حرارت بالا تغییر نمی‌کند و ازاین‌جهت برای سرخ کردن مناسب است.
همچنین، این روغن به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدمیکروبی خود، در درمان برخی از بیماری‌های پوستی و مفصلی نیز مؤثر است.
شیره درخت بنه
از قدیم‌الایام در ایران با ایجاد برش به پوست درخت سقز یا صمغ از پوست آن استخراج می‌شد که خواص فراوانی دارد.
این کار با استفاده از یک برش یا شکاف مناسب بر روی پوست تنه درخت و قرار دادن یک‌کاسه در زیر هر شکاف انجام می‌شود تا سقز درخت بنه در آن بریزد.
به‌عنوان‌مثال سقز درخت بنه مصارف دارویی و صنعتی فراوانی دارد به‌عنوان یک دارو شناخته‌شده.
صمغ‌های استخراج‌شده از درخت مصارف دارویی فراوانی دارند.
در پایان لازم به ذکر است که آدامس درختی که به سقز نیز معروف است اساس بسیاری از آدامس‌ها است.
خواص پسته کوهی
پسته کوهی یکی از میوه‌های خشک است. این میوه به دلیل داشتن مواد مغذی مختلف، بسیار مفید برای سلامت است.
در اینجا به برخی از خواص آن اشاره می‌کنیم.
تقویت سیستم ایمنی
این پسته حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی است که می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها را افزایش دهد.
کاهش‌دهنده کلسترول و جلوگیری از بیماری‌های قلبی عروقی
مصرف منظم این میوه می‌تواند به کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب در خون کمک کند و درنتیجه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد.
آنتی‌اکسیدان و کاهش قند خون
این میوه حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که به مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند. همچنین، می‌تواند به تنظیم سطح قند خون کمک کرده و از افزایش ناگهانی آن جلوگیری کند.
مفید برای درمان زخم پا در بیماران دیابتی
این پسته دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند در تسریع فرآیند بهبود زخم‌های پای بیماران مبتلا به دیابت مفید باشد.
تأثیرات ضد میکروبی
این میوه دارای ترکیباتی است که می‌تواند علیه برخی از میکروب‌ها و باکتری‌ها اثرگذار باشد. این خاصیت می‌تواند به پیشگیری از برخی عفونت‌ها کمک کند.
بهبود کم‌خونی و فقر آهن
پسته کوهی حاوی آهن است که می‌تواند به جلوگیری از کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک کرده و به بهبود وضعیت سلامت خون کمک کند.
پسته کوهی در بارداری
بارداری یکی از مراحل حساس زندگی زنان است و در این دوره، تغذیه مناسب بسیار مهم است.
پسته کوهی به دلیل داشتن مواد مغذی مختلف می‌تواند یک گزینه خوب برای مصرف در این دوره باشد. ویژگی‌های مهم این پسته در بارداری عبارت‌اند از:
- آهن: این میوه حاوی آهن است که می‌تواند به جلوگیری از کم‌خونی در بارداری کمک کند.
- پروتئین: این میوه خشک حاوی پروتئین است که برای رشد جنین ضروری است.
- فیبر: این پسته حاوی فیبر است که می‌تواند به پیشگیری از مشکل یبوست در بارداری، کمک کند.
بااین‌حال، مصرف میزان زیادی از این نوع پسته یا هر میوه یا ماده غذایی دیگری ممکن است دارای اثرات جانبی باشد.
بنابراین، پیشنهاد می‌شود قبل از مصرف هرگونه ماده غذایی یا مکمل در دوره بارداری، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
خواص روغن بنه یا پسته کوهی
روغن این پسته به دلیل داشتن ترکیبات مغذی و مواد فعال گیاهی، در مراقبت از سلامت پوست، مو و حتی درمان برخی مشکلات بهداشتی استفاده می‌شود.
در اینجا به برخی از خواص آن اشاره می‌کنیم.
مرهم طبیعی برای درد مفاصل
این روغن به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی، می‌تواند به‌عنوان یک مرهم طبیعی برای کاهش دردهای مفصلی استفاده شود. ماساژ با این روغن می‌تواند به کاهش التهاب و درد در مفاصل کمک کند.
مفید برای سلامت مو
روغن بنه حاوی اسیدهای چرب ضروری است که می‌تواند به تقویت فولیکول‌های مو و جلوگیری از ریزش مو کمک کند. استفاده منظم از این روغن می‌تواند باعث درخشندگی و سلامت مو شود.
راهکاری برای لکه‌های پوستی
روغن بنه به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی، می‌تواند به کاهش و حذف لکه‌های پوستی کمک کند. استفاده منظم از این روغن می‌تواند باعث یکنواخت شدن رنگ پوست و کاهش لکه‌ها و کک‌ومک‌ها شود.
خواص برگ درخت پسته کوهی
برگهای این درخت از دیرباز در طب سنتی به دلیل داشتن خواص متعدد مورداستفاده قرارگرفته‌اند. این برگ‌ها حاوی ترکیبات طبیعی هستند که می‌توانند برای سلامت پوست مفید باشند.
در این قسمت خاصیتی که برگ این درخت دارد را برای شما توضیح داده‌ایم.
کمک به درمان جوش‌های پوستی
برگهای این درخت به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی و آنتی‌باکتریال، می‌توانند در درمان و کاهش جوش‌های پوستی مؤثر باشند. استفاده از عصاره برگهای این درخت می‌تواند به تسکین التهاب‌های پوستی و کاهش جوش‌ها کمک کند.
سخن پایانی
در پایان این مقاله، میتوان گفت که این میوه نه‌تنها یک میوه با خواص غذایی است، بلکه یک گنجینه درمانی است که طبیعت به ما هدیه داده است.
استفاده بهینه از این میوه معجزه‌آسا می‌تواند به بهبود سلامتی و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها کمک کند.
امیدواریم که با آگاهی بیشتر از خواص و استفاده‌های پسته کوهی، همگان بتوانند از فواید این میوه استفاده کنند و به زندگی سالم‌تری برسند.
به یاد داشته باشید، طبیعت همواره رازهایی دارد که می‌تواند به ما در زندگی روزمره کمک کند و پسته کوهی یکی از این رازها است.
سلام اطلاعات سایت مفید بود
سلام ممنون از نظر شما
با سلام
در پراکنش جغرافیایی بنه، باید گفت این درخت را باید به نام درخت ملی ایران یاد کرد چون کمتر جایی است از این وطن که با این درخت و خواص بی نظیر آن بی خبر باشد.
در خراسان جنوبی، بویژه شهرستان نهبندان و سربیشه جنگل های طبیعی از این درختان داریم.
موفق باشید.
سلام دوست گرامی
ممنون از اینکه اطلاعات خود در این زمینه را با ما و سایر کاربران در اشتراک گذاشتید.
یکی از موارد ارزشمند این مروارید سبز کویر همانطور که ذکر کردید صمغ آن است در میان بعضی از نهبندانی ها در ایام کرونا استفاده از روش تدخین یا دود حاصل از سوختن صمغ نقش بسیار خوبی در خروج مواد زاید درون ریه به صورت سرفه دارد و شخص مشکوک به ابتلای کرونا پس از دفع ضایعات ریوی از دهان و بینی به صورت سرفه و عطسه، بهبودیش تسریع می شود، ولی این روش نیاز به تحقیق دارد.