مهمترین بیماری های ذرت و راه مبارزه آن ها
ذرت یا جواری یکی از مهمترین غلات است. محل انتشار آن قاره آمریکا بوده‌است و پس ازجو و گندم بیشترین سطح زیر کشت کشاورزی جهان را به ذرت اختصاص دارد.
ذرت سرشار از موادضروری مورد نیاز برای بدن بوده و دارای سطح خوبی از فیبر محسوب میشود و سرشار ازکالری است.
بیماری سیاهک معمولی یا سیاهک جوشان یا سیاهک تاول ذرت
(Common Smut/ Blister Smut/ Boil Smut) Ustilago maydisBasidiomycota Phyllum:Ustilaginomycotina Subphylum:Ustilaginomycetes Cllass:Ustilaginales Order:
Ustilago Genus:
ویژگی های بیماری سیاهک معمولی یا سیاهک جوشان یا سیاهک تاول ذرت
۱- این سیاهک جزء بیماری های موازاد محسوب می شود. پدر زاد نیست و سیستمیک نمیشود.
۲- زمستان گذرانی به صورت تلبوسپور در خاک یا بقایای گیاهی، عموما در نواحی گرم و خشک.
٣- دوام تلپوسپورها ۵-۷ سال است اسپور بدها بی رنگ و کشیده هستند. بیماری پلی سیکل است.
۴-cuitlacoche or huitlacoche به گال های این قارچ گفته می شود که مصرف غذاییدارد.
۵- در فصل بهار نوعی شته روی در علائمی مانندایجاد چند شاخه ی کوچیکه روی ساقه و قرمز شدن بوته را به وجود می آورد که همین علائم را این بیمارگر در پاییز روی ساقه های که دارای گال می باشند به وجود می آورد که باید اشتباه گرفته نشود.
روش مبارزه با بیماری سیاهک معمولی یا سیاهک جوشان یا سیاهک تاول ذرت
– استفاده از ارقام مقاوم و جلوگیری از زخمی شدن گیاه حین عملیات داشت (سم پاشی، کولتیواسیون…). تگرگ و برخورد ذرات خاک یا شن نیز می تواند باعث زخمی شدن گیاه می شود.
– خودداری از مصرف زیاد کود ازته. سم پاشی معمولا کاربردی ندارد.
بیماری لکه قهوه ای ذرت یا بلایت جنوبی برگ ذرت (Southern Leaf El)
Bipolarismaydis (Tel: Cochliobolsheterostrophus)Ascomycot Phyllum: Subphylum: PezizomycotinaDotidiomycetes Class:Pleosporomycetidae Subclass:Pleosporales Order:Pleosporaceae Fam:Cochliobolus Genus:
ویژگی بیماری لکه قهوه ای ذرت یا بلایت جنوبی برگ ذرت (Southern Leaf El)
١- زمستان را به صورت میسیلیوم و کنیدیوم در بقایای ذرت، سپری می کند
۲- عامل بیماری دارای سه نژاد T ، C و O است. نژاد ، تولید T توکسین می کند.
٣- نژادهای C و T روی ذرتهای سیتوپلاسم نر استریل، بیماری زا هستند.
۴- دانه ها، عامل اصلی پخش و زمستان گذرانی نژاد T هستند.
۵- Pseudothesium که در طبیعت به ندرت تشکیل می شود در صورت تشکیل به صورت نقطه های خرمایی رنگ روی بافتهای ذرت وجود دارد.
روش مبارزه با بیماری لکه قهوه ای ذرت یا بلایت جنوبی برگ ذرت (Southern Leaf El)
– ارقام مقاوم (هیبریدهای دارای سیتوپلاسم طبیعی، مقاوم به نژاد T هستند).
– برگرداندن بقایای گیاهی، مقدار اینوکلوم اولیه را کاهش می دهد به دلیل اینکه کنیدیوم ها به وسیله ی باد یا واپاشی قطرات باران به مزارع مجاور منتقل می شوند، تمام بیماری مربوط به اینوکلوم اولیه داخل مزرعه نمی باشد.
بیماری پوسیدگی فوزاریومی بلال ذرت (Fusarium Ear Rot)
Fusariumverticillioides FusariumproliferatumAscomycot Phyllum: Subphylum: PezizomycotinaSordariomycetes Class:Hypocreomycetidae Subclass:Hypocreales Order:Gibberella Genus:
ویژگی بیماری پوسیدگی فوزاریومی بلال ذرت (Fusarium Ear Rot)
١- هوای خشک، در اوایل فصل که موجب تنش به گیاهان جوان می شود و هوای مرطوب نزدیک یا بعد از مرحله کاکل دهی بلال، برای توسعه ی بیماری مناسب است.
۲- تراکم کاشت، نیتروژن زیاد، پتاسیم کم در گیاه و زودرسی ذرتهای هیبریدی، باعث افزایش حساسیت می شود.
۳- در پوسیدگی ساقه، بخش داخلی آن، صورتی مایل به قرمز می شود. در پوسیدگی بلال نیز روی بلال ها، لایه ای کپک مانند سفید، از قسمت نوک ایجاد می شود.
۴- این بیمارگر ممکن است زمستان را در بقایای ذرت و ندرتا در بذر انجام دهد. ممکن است گندم، جو و سایر غلات را آلوده نماید که سبب سوختگی گیاهچه شود در ضمن باعث بیماری فوزاریومی سنبله گندم هم می گردد.
روش مبارزه بیماری پوسیدگی فوزاریومی بلال ذرت (Fusarium Ear Rot)
– به عنوان یک اصل کلی در بیماریهای فوزاریومی، تنش آبی باعث افزایش بیماری میشود.
– ارقام مقاوم برداشت زودرس
– مصرف متعادل کودهای N و K توجه به تراکم گیاه
بیماری سیاهک پنهان ذرت خوشه ای (Covered Kernel Smut)
Sporisorium sorghiBasidiomycota Phyllum:Pucciniomycotina Subphylum:Ustilaginomycetes Claas:Ustilaginales Order:
ویژگی های بیماری سیاهک پنهان ذرت خوشه ای (Covered Kernel Smut)
١- گونه های جنس Sporisorium در بعضی از منابع قدیمی با نام جنس Sphancelotheca آورده شده است که این جنس در رده بندی جدید به راسته ی Microbotryales انتقال یافته است و به گونه هایی محدود می شود که روی تیرهی علف هفت بند هستند.
۲- در موقع برداشت محصول، غشای احاطه کننده تلیوسپورها پاره می شود و تلیوسپورها، روی بذر سالم قرار می گیرند.
۳- اسپورهای بذرزاد باعث ایجاد آلودگی در فصل بعدی می شوند.
۴- زمان جوانه زنی تلیوسپورها مقارن است با جوانه زنی بذرها، بنابراین آلودگی؛ در مرحله گیاهچه صورت می گیرد و بیمارگر در مریستم اولیه جا می گیرد.
۵- بیماری، سیستمیک می شود.
روش مبارزه با بیماری سیاهک پنهان ذرت خوشه ای (Covered Kernel Smut)
– ضدعفونی بذر با کاربوکسین تیرام (ویتاواکس تیرام) می تواند موثر باشد.
بیماری سیاهک شاخی ذرت خوشه ای (Long Smut)
Sporisorium ehrenberghii
ویژگی بیماری سیاهک شاخی ذرت خوشه ای (Long Smut)
١- تلیوسپورها به صورت ۲۰ و گاهی ۴۰ تایی به هم می چسبند و توپ اسپوری را تشکیل می دهند.
۲- توپ اسپوری، روی خاک متلاشی شده سپس جوانه می زند و اسپوریدهای را تولید می کنند که به عنوان منبع اولیه ی آلودگی از فصل به فصل دیگر به شمار می رود.
۳- اسپوریدی های تولید شده توسط باد جابجا شده و در نهایت گلها را آلوده می کنند.
۴- بیماری سیستمیک نبوده و آلودگی بذر و گیاهچه اتفاق نمی افتد. هرچند امکان مخلوط شدن اسپورها با بذرها و ایجاد بیماری در منطقه ی جدید نیز وجود دارد.
روش مبارزه با بیماری سیاهک شاخی ذرت خوشه ای (Long Smut)
– به دلیل هوازاد بودن، کنترل بیماری مشکل است. و ارقام مقاوم، از بین بردن خوشه های تازه آلوده شده، تنظیم تاریخ کاشت برای جلوگیری از بیماری مفید است.
ویروس کوتولگی زبر ذرت
Maize rough dwarf virus (Fijivirus)
ویژگی ویروس کوتولگی زبر ذرت
1- ایجاد خسارت شدید، بدین صورت که گیاه یا می میرد یا محصولی تولید نمی کند.
۲- ایجاد کوتولگی شدید، ساقه قطورتر به نظر می رسد، برگها راست می ایستند و گالهای ریزی در پشت برگها دیده می شود (گاهی برای دیدن گال ها، باید از ذره بین استفاده کرد).
۳- به وسیله ی زنجرک و به صورت پایا و تکثیری قابل انتقال است. انتقال مکانیکی ندارد.
۴- پایداری ویروس به وسیلهی پورهای سن آخر زنجرک است که در علفهای هرز حاشیه ی مزرعه قرار دارند.
روش مبارزه با ویروس کوتولگی زبر ذرت
– دیر کشت کردن (کاهش طول دوره ی حساسیت به دلیل گرمای هوا).
– سم پاشی حاشیه ی مزرعه، به تنهایی کافی نسیت؛ ولی برای مبارزهی با ناقل، ابتدا حاشیه ی مزرعه را باید سم پاشی کرد.
ویروس موزائیک کوتولگی ذرت
Maize dwarf mosaic virus (Potyvirus)
ویژگی ویروس موزائیک کوتولگی ذرت
١- به وسیله ی شته و به صورت ناپایا و مقدار کمی نیز توسط بذر انتقال داده می شود. انتقال مکانیکی دارد.
۲- قیاق، به دلیل دائمی بودن (دارای ریزوم می باشد) باعث پایداری ویروس از سالی به سال دیگر می شود.
روش مبارزه با ویروس موزائیک کوتولگی ذرت
– ارقام مقاوم و حذف قیاق، در مهار بیماری موثر است.
بیماری رابدو ویروس موزائیک ایرانی ذرت
Iranian maize mosaic rhabdovirus (Nucleorhabdovirus)
ویژگی ویروس موزائیک کوتولگی ذرت
۱- به وسیله ی زنجرک و به صورت پایا و تکثیری انتقال داده میشود.
۲- میزان خسارت، به زمان آلودگی بستگی دارد به هرقدر گیاه، جوانتر باشد خسارت بیشتر است.
۳- این ویروس، در مناطق خنک بیشتر است به در هوای گرم، ذرت سریع رشد می کند.
۴- ویروس ممکن است درون بدن زنجرک، گندم یا میزبان های زمستانه، زمستان گذرانی کند.
روش مبارزه ویروس موزائیک کوتولگی ذرت
– عقب انداختن تاریخ کشت (گریه)، بهترین روش کنترل است.
– از بین بردن زنجرکها، در مکان های زمستان گذران (علف های هرز گندمیان کنار جوی آب).
منبع:
بیماری های زراعی ایران و راهنمای تشخیص در مزرعه (محسن امانی مهر)
برای مشاهده اخبار روز صنعت پسته و مطالب مفید کشاورزی و پسته به کانال پسته رفسنجان بپیوندید
برای عضویت در کانال بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
