پسته یک میان وعده محبوب در سراسر جهان است و تقاضا برای این آجیل خوشمزه همچنان در حال افزایش است. برای پاسخگویی به این تقاضا، بسیاری از کشاورزان به پیوند درخت پسته به‌عنوان راهی برای بهبود تولید پسته روی آورده‌اند. درواقع می‌توان گفت پیوند درخت پسته یکی از عملیات‌های مهم و ضروری کشاورزی پسته است که نیاز به کسب آگاهی و آموزش و توجه بیشتر دارد. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان، به معرفی روش‌های پیوند درخت پسته، بررسی زمان مناسب برای انجام این عملیات و نکات لازم برای اجرا در قبل و بعد از پیوند پرداخته‌ایم. با ما همراه بوده تا یک مقاله جامع از نحوه پیوند زدن پسته را در اختیار داشته باشید.
پیوند درخت پسته چیست؟
نحوه پیوند زدن پسته تکنیکی است که برای ترکیب یک درخت (پایه) با شاخه‌های درخت دیگر (پیوندک) برای ایجاد یک درخت جدید و قوی‌تر استفاده می‌شود.
پایه یک سیستم ریشه قوی برای درخت ایجاد می‌کند، درحالی‌که پیوندک ویژگی‌های میوه مطلوب را فراهم می‌کند.
نحوه پیوند زدن پسته چگونه است؟
پیوند درخت پسته با ایجاد برش در پایه و قرار دادن پیوندک در محل برش عمل می‌کند. سپس دو قطعه با استفاده از نوار پیوند یا مواد مشابه دیگر به هم محکم می‌شوند.
با گذشت زمان، پیوندک و پایه باهم ترکیب‌شده و درخت جدیدی با ویژگی‌های مطلوب پیوندک و سیستم ریشه قوی پایه ایجاد می‌شود.
چرا درختان را پیوند می‌زنیم؟
استفاده از پیوند درخت پسته در کشاورزی پسته مزایای متعددی دارد، ازجمله:
- بهبود تولید: نحوه پیوند زدن پسته به طور صحیح می‌تواند با ایجاد درختی که در برابر تنش‌های محیطی مانند خشک‌سالی، بیماری و آفات مقاوم‌تر باشد، به بهبود تولید پسته کمک کند.
- کیفیت بهتر: کشاورزان با پیوند زدن پیوندک‌های مطلوب به پایه‌های قوی، می‌توانند درختانی تولید کنند که میوه باکیفیت‌تری دارند که منجر به سود بیشتر می‌شود.
- افزایش تنوع: پیوند درخت پسته به کشاورزان این امکان را می‌دهد که با پیوندک‌های مختلف آزمایش کنند تا گونه‌های جدیدی از درختان پسته ایجاد کنند.
- مقرون‌به‌صرفه بودن: پیوند می‌تواند یک روش مقرون‌به‌صرفه برای بهبود تولید پسته باشد. زیرا به کشاورزان اجازه می‌دهد تا درختان بیشتری با ویژگی‌های مطلوب بدون نیاز به کاشت باغات جدید تولید کنند.
انواع پیوند پسته
نحوه پیوند زدن پسته به شیوه های متعددی صورت می گیرد. در ادامه به بررسی انواع روش‌های پیوند زدن پسته خواهیم پرداخت.
- پیوند لوله‌ای
- پیوند شکمی
- پیوند اسکنه‌ای
نحوه پیوند زدن پسته به روش لوله‌ای
به علت ساده بودن و درصد بالای جوش خوردن آن برای پایه‌های معمولی پسته بیشتر استفاده می‌شود.
پیوند درخت پسته یعنی جداکردن قسمتی از بافت زاینده یک گیاه و اتصال آن به قسمتی از اندام روینده گیاه دیگر به صورتی که از ترکیب این اتصال، رقم مورد نظر به دست آید.
هنگام برداشتن پوست از نهال پایه باید به‌گونه‌ای پوست آوند برداشته شود که آسیب یا خراشی و تماسی با سطح آوند ایجاد نکند.
هرگونه اثر نوک چاقوی پیوند زنی بر روی آوند چوبی باعث آسیب می‌شود و درصد موفقیت کاهش می‌یابد.
در روش پیوند لوله‌ای دمای هوا باید بین (13- 32 درجه) باشد. در دماهای بالاتر از 35 درجه سانتی گراد قبل از تشکیل شدن و تولید لایه زاینده در اثر تبخیر و گرمای هوا پیوندک خشک می‌شود. در دماهای پایین نیز به علت سردی هوا، لایه زاینده تشکیل نشده و یا خیلی به کندی تشکیل می شود که باعث خشک شدن پیوندک می شود.
به همین دلیل پیوند شکمی در مناطقی با گرمای بیشتر به دلیل وجود مواد ذخیره بیشتر موفق‌تر از پیوند لوله‌ای خواهد بود. همچنین رشد پیوند به روش شکمی بیشتر از روش لوله‌ای می‌باشد.
نحوه پیوند زدن پسته به روش شکمی
در پیوند شکمی درخت پسته فقط یک جوانه از درخت مادری جداشده و به بدنه پایه متصل می‌شود.
پیوند شکمی در اوایل مرداد یعنی هنگامی زده می‌شود که جوانه رسیده و خواب باشد اما پایه فعال و لغزنده و به‌اصطلاح پوست دهنده باشد.
معمولاً هنگام احداث باغ اعم از جدید تا قدیم، پایه‌های نرک را ابتدا در اسفندماه می‌کارند و در تیرماه سرجا پیوند می‌زنند.
چنانچه نگرفت همان پایه را در شهریورماه مجدداً پیوند می‌زنند. بعضی‌ها پایه را در خزانه پیوند می‌زنند و در اسفند سال بعد یا در آذرماه همان سال به محل اصلی منتقل می‌سازند.
پیوند شکمی معمولی‌ترین پیوندی است که به شکل T به‌طور تجارتی تا 99 درصد در پسته‌کاری‌های جدید عمل می‌شود (درصورتی‌که در ایران معمولی‌ترین نحوه پیوند زدن پسته پیوند لوله‌ای است).
جهت موفقیت پیوند شکمی یا وصله‌ای باید از چاقوهای تیز و برنده مخصوصی استفاده کرد. دقت شود تا لایه‌های روینده پایه و پیوندک هر چه بیشتر و محکم‌تر به هم چسبیده و متصل شوند.
چنانکه اشاره‌شده است بهترین فصل پیوند هنگامی است که پایه لغزنده و جوانه رسیده باشد.
نحوه پیوند زدن پسته به روش اسکنه‌ای
پیوند اسکنه‌ای که کمتر برای درخت پسته مورداستفاده قرار می‌گیرد معمولاً جهت احیا باغات فرسوده و تجدید حیات درختان بکار گرفته می‌شود. شرط موفقیت در این نوع پیوند وجود پایه سالم و انتخاب قطر مطلوب ساقه یا تنه است.
برای انتخاب پیوندک در این پیوند باید از قسمت های بالغ تاج درخت استفاده کرد.
چون جوانه‌های خواب در درختان بالغ معمولاً جوانه‌های گل دهنده هستند. لذا بهتر است که از جوانه‌های رویشی برحسب اندازه و محل رویش آن‌ها استفاده شود.
در پیوند اسکنه ای پیوندک از شاخه یکساله مناسب به طول 10 تا 20 سانتی متر انتخاب می شود. در ابتدا تنه اصلی برش داده می شود و بسته به قطر تنه درخت پسته، یک یا دوشکاف در قطر پایه ایجاد می کنید و پیوندک آماه شده (انتهای پیوندک باید برش مورب داده شود) را داخل شکاف و مماس با پایه قرار داده و سپس دور شکاف را بسته و برش را با چسب باغبانی می پوشانید. این نحوه پیوند زدن پسته با هدف جوانسازی درختان پیر انجام می شود.
بستن پیوندک به پایه پس از انجام عمل پیوند در هر نوع پیوندی شرط موفقیت است. بااینکه از هر نوع نخی می‌توان استفاده کرد اما استفاده از نوارهای پلاستیکی رنگ روشن نتیجه بهتری می‌دهد.
همچنین از چسب‌های پیوند بخصوصی برای پیوند اسکنه‌ای به‌منظور جلوگیری از خشک شدن شیره نباتی در لایه‌های روینده نیز توصیه می‌شود.
پیوندک پسته
در پیوند، پیوندک بخشی از شاخه رقم دلخواه است که دارای جوانه بوده و به پایه درخت دیگری متصل می‌شود. در مورد پیوند درخت پسته، پیوندک قسمتی از درخت است که دارای ویژگی‌های میوه مطلوب است، مانند میوه بزرگ‌تر یا خوشمزه‌تر، مقاومت در برابر بیماری یا عملکرد بهتر.
پیوندک‌های درخت پسته توسط کشاورزان بر اساس ویژگی‌های خاصی که می‌خواهند به باغ‌های خود معرفی کنند، با دقت انتخاب می‌شوند. برای اطمینان از پیوند موفقیت‌آمیز، مهم است که پیوندک‌های سالمی را انتخاب کنید که عاری از بیماری و آفات باشند.
هنگامی‌که پیوندک به پایه متصل می‌شود، درنهایت به درخت جدیدی تبدیل می‌شود که ویژگی‌های مطلوب پیوندک را با سیستم ریشه قوی پایه ترکیب می‌کند و درنتیجه تولید پسته بهبود می‌یابد.
بهترین زمان پیوند درخت پسته
تنها انتخاب نحوه پیوند زدن پسته برای مشاهده نتایج مثبت کافی نیست. زمان پیوند پسته که عامل مهمی است، به عوامل مختلفی مانند دمای هوا، میزان رطوبت خاک، نوع پیوند و … دارد.
به‌طورکلی بهترین زمان برای این عملیات را می‌توان از اواخر اردیبهشت‌ماه تا اواخر مرداد بسته به شرایط منطقه پسته‌کاری در نظر گرفت.
به یاد داشته باشید که پیوند پسته در زمستان و دماهای بسیار پایین انجام نمی‌گیرد.
بهترین پیشنهاد برای تعیین زمان پیوند درخت پسته طبق شرایط باغات شما، مشورت با کارشناسان و متخصصان حرفه‌ای در این زمینه است. مجموعه پسته رفسنجان این افراد باتجربه را در اختیار شما قرار خواهد داد.
پیوند پسته اکبری
پیوند درخت پسته اکبری به کشاورزان این امکان را می‌دهد که درختانی را تکثیر کنند که دارای ویژگی‌های مطلوب رقم اکبری مانند آجیل بزرگ و خوش‌طعم، عملکرد بالا و مقاومت در برابر بیماری باشد.
نوع اکبری به خاطر آجیل‌های بلند و درشت با طعمی منحصربه‌فرد و لذیذ معروف است که آن را به انتخابی محبوب در بین کشاورزان و مصرف‌کنندگان تبدیل کرده است.
بااین‌حال، رشد درختان اکبری از بذر ممکن است همان ویژگی‌های مطلوب درخت مادر را ایجاد نکند، زیرا فرزندان ممکن است همان صفات را حفظ نکنند.
پیوند به کشاورزان این امکان را می‌دهد که از رشد درختانی با همان ویژگی‌های درخت اکبری اطمینان حاصل کنند که درنتیجه تولید ثابت و باکیفیت است.
علاوه بر این، پیوند به کشاورزان این امکان را می‌دهد که گونه اکبری را به‌طور مؤثرتری تکثیر کنند.
پیوند پسته هیبریدی
نحوه پیوند زدن پسته هیبریدی نیز مانند دیگر پایه‌ها انجام می‌گیرد و تفاوت چندانی ندارد. برای این نوع پایه، پیوند شکمی توصیه می‌شود اما انواع دیگر نیز می‌توانند انجام شوند.
نهال‌های هیبریدی به دلیل رشد خوبی که دارند، زودتر از دیگر پایه‌ها آماده پیوند زدن می‌شوند. نهال‌های پسته هیبریدی را در یک سالگی می‌توان پیوند زد. این در حالی است که پایه‌های دیگر تا 3 سالگی آماده پیوند نمی‌شوند.
پیوند پسته را از کجا تهیه کنیم؟
برای هر نحوه پیوند زدن درخت پسته نیاز است که پیوندک مورد نیاز را تهیه کنید.
این کار را باید با حساسیت بسیار زیاد انجام دهید. اگر قصد خرید پیوندک را دارید باید بسیار مراقب باشید.
لازم است فروشنده ای را انتخاب کنید که معتبر است و به او اطمینان دارید.
همچنین می توانید از باغی که قرار است پیوندک از درختان آن گرفته شود، بازدید کنید و در زمان جدا کردن پیوندک ها حضور داشته باشید.
پیوندک ها باید از رقم مورد نظر شما و درختان بالغ و بارده گرفته شوند.
درخت پسته با چه درختی پیوند میخورد؟
درخت پسته یکی از درختان خاص و مقاومی است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، فقط قابلیت پیوند با ارقام دیگر پسته و درخت پسته کوهی (بنه) را دارد. این یعنی فقط پسته‌های مختلف یا بنه قادر به ایجاد ارتباط زیستی پایدار و مؤثر با درخت پسته هستند.
این موضوع به دلیل تفاوت‌های ژنتیکی و فیزیولوژیکی درخت پسته با درختان دیگر است. درخت پسته دارای ساختار ژنتیکی و متابولیسمی منحصربه‌فردی است که در ارتباط با درختان میوه دیگر قابلیت سازگاری ندارد؛ بنابراین، پیوند زدن پسته با درختان دیگر مانند درختان میوه امکان ندارد یا برعکس، یعنی نمی‌توان درخت دیگری را به پسته پیوند زد.
نکاتی برای تضمین موفقیت در پیوند
برای اطمینان از پیوند موفق درخت پسته، کشاورزان باید نکات زیر را رعایت کنند:
- پایه مناسب را انتخاب کنید: پایه باید بر اساس توانایی آن برای رشد در محیط محلی و سازگاری آن با پیوندک انتخاب شود.
- پیوندک‌های سالم را انتخاب کنید: فقط باید از پیوندک‌های سالم برای پیوند استفاده کرد، زیرا پیوندک‌های بیمار می‌توانند کل درخت را آلوده کنند.
- تکنیک مناسب پیوند زدن: نحوه پیوند زدن پسته بسیار مهم است. برش با زاویه 45 درجه انجام شود. سپس پیوند باید با نوار پیوند یا مواد مشابه دیگر محکم شود.
- مراقبت مناسب: درخت باید پس از پیوند به‌درستی مراقبت شود، ازجمله آبیاری منظم و کود دهی مناسب.
- آبیاری در زمان صحیح: چنانچه هشت تا ده روز قبل از عمل پیوند باغ را آبیاری کنید به علت بالا بودن رطوبت نسبی شاخه‌ها و همچنین شادابی پایه شده و عمل پیوند زنی با موفقیت بیشتری توأم خواهد شد.
- قطع شاخه‌های کوچک جانبی: معمولاً ده تا پانزده روز بعد از عمل پیوند جوانه پیوندک شروع به فعالیت و رویش می‌کند. به‌منظور رشد بهتر باید شاخه‌های کوچک جانبی از محل جوانه‌های زیر پیوندک قطع گردد.
سخن پایانی
پیوند درخت پسته ابزاری ارزشمند برای کشاورزانی است که به دنبال بهبود تولید پسته هستند. با ترکیب ویژگی‌های مطلوب یک درخت (پیوندک) با سیستم ریشه قوی درخت دیگر (پایه)، کشاورزان می‌توانند درختانی ایجاد کنند که در برابر تنش‌های محیطی مقاوم‌تر باشند، آجیل باکیفیت‌تری تولید کنند و حتی انواع جدید پسته را کشف کنند. با انتخاب بهترین نحوه پیوند زدن پسته می‌توان راهی مقرون‌به‌صرفه و کارآمد برای بهبود تولید پسته یافت. برای انجام هر چه بهتر این عملیات طبق شرایط باغات خود می‌توانید با کارشناسان و متخصصان مجموعه پسته رفسنجان در تماس باشید.
سلام روزتان بخیر ،
من در اقلیم کوردستان عراق هستم به تعدادشاید هم بیشر (۶۵) عدد نهال پسته درجه یک پیوند شده احتیاج دارم .
باتشکر بیکران
سلام وقت بخیر
بهتره از نهال بدون پیوند استفاده کنید.