یکی دیگر از آفاتی که در گذشته‌های نه‌چندان دور از مهم‌ترین آفات درخت پسته محسوب می‌شد، زنجره پسته یا همان زنجرک و شیره تر پسته است. در شرایط کنونی این آفت در باغ‌های قدیمی و مسن، به‌خصوص درختان بلند و تنومند که مدیریت ضعیفی دارند، بیشتر مشاهده می‌شود. در باغ‌های تازه تأسیس که با مدیریت مبارزه آفات متوسط و یا خوب اداره می‌شوند، اغلب تحت کنترل است و خسارت زیادی ایجاد نمی‌کند. طبق این اطلاعات متوجه خواهید شد که آگاهی و آموزش در ارتباط با مقابله با آفات و بیماری‌های درختان پسته بهترین راه مبارزه با آن‌ها را به ما نشان می‌دهد. به همین منظور در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان به بررسی آفت زنجره پسته و روش‌های مبارزه با آن می‌پردازیم.
شناخت زنجره پسته
این افت از گذشته دور به‌عنوان زنجره پسته نامیده شده است و در استان کرمان به شیره تر معروف است. این آفت با توجه به‌اندازه و خصوصیات زندگی بیشتر به زنجرک ها و خانواده Cicadellidae شباهت دارد.
زنجره پسته یک حشره‌ای مکنده است که با خرطوم کوتاه و نازک خود از شیره دم خوشه، میوه و شاخه‌های جوان تغذیه می‌کند. گزارشات حاکی نشان می‌دهد که این آفت در تمامی نقاط کشور گسترش داشته است.
میزبان این آفت گیاهان تیره پسته اعم از پسته اهلی و گونه‌های وحشی و خودرو مانند بنه و کسور است.
شکل شناسی شیره تر پسته
حشره بالغ زنجره پسته به رنگ زرد مایل به سبز روشن تا قهوه‌ای کم‌رنگ می‌باشد. اندازه آن 3 تا 3.5 میلی‌متر است. اگر به بالها دقیقاً نگاه شود لکه‌های سبزی را می‌توان به‌طور پراکنده بر روی آن‌ها مشاهده کرد.
سر عریض‌ترین قسمت بدن این آفت است و در دو طرف آن چشم‌های مرکب قرار دارند. در قسمت زیرین سر یک خرطوم کوتاه 4 مفصلی وجود دارد که در زیر بدن و بین پاهای حشره امتداد دارد.
شاخک‌ها مویی و در قسمت پایین سر و در بین دو چشم مرکب قرارگرفته‌اند. در ماده‌ها آخرین مفصل شاخک نازک و کشیده ولی در نرها به یک صفحه بیضی‌شکل نوک‌تیز به رنگ بنفش تیره ختم می‌شود.
حشره دارای 3 سن پورگی است که پوره‌ها فاقد بال هستند و شکم پوشیده شده از خار می‌باشد. رنگ پوره‌ها در ابتدای هر سن زرد مایل به سبز یا کرم‌رنگ هستند.
در انتهای هر سن نیز تیره و گاهی اوقات سیاه‌رنگ می‌شوند. این پوره‌ها بیشتر در داخل خوشه تجمع یافته و با کمک پاهای عقب خود به‌سرعت راه می‌روند یا می‌جهند. دوره پورگی زنجره پسته 30 تا 40 روز طول می‌کشد.
زیست‌شناسی زنجره پسته
در شرایط استان کرمان زمان فعال شدن آفت از اواسط اسفندماه است اما در شرایطی مثل استان قزوین به علت زمستان‌های سردتر، این آفت از هفته‌های اول سال شروع به فعالیت می‌کند.
این حشرات همانند پسیل پسته مربوط به سال قبل هستند و زمستان را در زیر پوستک‌ها و شکاف‌های تنه درخت گذرانده‌اند.
حشرات کامل در اواخر زمستان همراه با کاهش شدت سرما، در ساعات گرم روز به حالت سرگردان بر روی درختان پسته مشاهده می‌شوند. بعد از شروع حرکت شیره گیاهی در اندام‌های درخت و متورم شدن جوانه‌ها از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند.
پس از مدتی تغذیه از شیره جوانه‌ها خوشه‌ها، زنجره ها در روی دم خوشه‌ها تخم می‌گذارند که اگر دقت شود به شکل نقاط سیاه‌رنگی دیده خواهد شد.
مرحله پورگی مهم‌ترین مرحله خسارت زای آفت است که از 29 تا 39 روز به طول می‌انجامد.
راه‌های تشخیص وجود زنجره
یکی از آسان‌ترین راه‌های تشخیص زنجره پسته در باغ آن است که آرام یکدست را زیر خوشه‌های جوان برده و با دست دیگر ضربه سریع و آرامی از بالا به خوشه زده شود.
اگر حشرات ریزی که سریع پرواز می‌کند در دست مشاهده گردید به‌احتمال‌زیاد درخت به زنجره آلوده‌شده است.
محل تخم‌گذاری این آفت کمی برآمده شده و پس از مدتی به رنگ سیاه درمی‌آید که به‌سادگی قابل‌تشخیص است. وجود علائم تخم‌گذاری از مهم‌ترین دلایل وجود آفت در باغ محسوب می‌شود.
هر حشره ماده به‌طور متوسط 70 تا 100 تخم می‌گذارد. تخم‌ها ابتدا سفیدرنگ و با گذشت زمان زرد می‌شوند.
علائم خسارت زنجره ابتدا به‌صورت خروج شیره از خوشه و پس از مدتی سیاه شدن و ریزش دانه‌های پسته می‌باشد.
مایع چسبناکی که از خوشه‌ها بر روی شاخه و برگ‌ها ریخته می‌شود باعث نام‌گذاری آفت بنام شیره تر بوده است و چنین حالتی نشان‌دهنده جمعیت بالای آفت در باغ می‌باشد.
نحوه خسارت زنجره پسته
خسارت زنجرک پسته مانند سایر آفات درخت پسته به زمان و میزان رویش درختان بستگی دارد. خسارت اولیه توسط حشرات کامل و در ادامه خسارت اصلی به‌وسیله پوره‌های حاصل از این حشرات زمستان گذران ایجاد می‌شود.
آفت در اواخر زمستان که جوانه‌های درخت پسته متورم می‌شوند، در ساعات گرم روز از پناهگاه خارج می‌شود. از شیره نباتی جوانه‌ها تغذیه می‌کند و از محل تغذیه قطرات کوچک شیره گیاه خارج می‌شود. این تغذیه باعث ریزش یا عدم ادامه رشد جوانه‌ها نمی‌شود.
حشرات کامل زنجره، بعد از باز شدن جوانه‌های گل و برگ و ظهور سرشاخه‌ها و خوشه‌های تازه، از شیره گیاهی در این بخش‌ها تغذیه می‌کند. پس از مدتی تخم‌گذاری آغاز می‌شود. در طول دوره تخم‌گذاری نیز تغذیه ادامه داشته و آفت خسارت میزند.
شکاف دادن نسوج گیاه برای تخم‌گذاری نیز نوع دیگری از خسارت زنجره پسته است. بیشترین تخم‌گذاری آفت داخل محورهای خوشه‌ها انجام می‌شود. محل تخم‌گذاری تا پایان فصل روی اندام‌ها باقی‌مانده و قابل‌تشخیص است.
پوره‌ها پس از خروج از تخم با خرطوم خود حریصانه از شیره گیاهی تغذیه می‌کند و این مرحله مهم‌ترین خسارت زنجره پسته است. خروج این پوره‌ها به‌تدریج و طی یک مدت طولانی انجام می‌گیرد.
آغاز خروج پوره‌ها با تشکیل میوه‌های جوان هم‌زمان اتفاق می‌افتد و بیشترین خسارت به میوه‌ها وارد می‌شود. میوه‌های تازه تشکیل‌شده حساسیت زیادی دارند و در اثر صدمه مکانیکی حاصل از فرورفتن خرطوم آفت خشک می‌شوند. درنتیجه میوه پسته به‌اصطلاح داغو کرده و می‌ریزد.
کنترل شیره تر پسته
ازآنجایی‌که بیشترین خسارت در زمان پورگی زنجره پسته اتفاق می‌افتد، در شرایط معمولی بهترین زمان مبارزه، پس از خروج 50 تا 60 درصد پوره‌ها از تخم است. البته در صورت وجود جمعیت زیاد و فراوان حشرات کامل، می‌توان در اواخر زمستان و قبل از باز شدن اندام‌های سبز گیاه نیز مبارزه را انجام داد.
برای کنترل این آفت از سموم فوزالون (زولون) 2.5 در هزار، دارتون 2.5 در هزار و دیازینون 1.5 د هزار استفاده شود. درصورتی‌که تصمیم بر مبارزه با حشرات کامل قبل از باز شدن جوانه‌ها است، لازم است به روغن ولک را به میزان 10 تا 20 لیتر در هزار، به سموم گفته‌شده افزود.
روش‌های کنترل بیولوژیکی برای مبارزه با آفت زنجره پسته
برای کنترل بیولوژیکی آفت زنجره، روش‌های زیر را در نظر بگیرید:
- هرس مناسب و سوختن شاخه‌های آلوده به آفت.
- آبیاری به‌طور منظم و کافی.
- عملیات شخم‌زنی.
- یخ آب زمستانه.
- تنظیم و رعایت فاصله دهی در کاشت درختان؛ چراکه حشرات در فواصل طولانی نمی‌توانند پرواز کنند و با افزایش فاصله بین درختان، انتقال و حرکت آفت کاهش می‌یابد.
- تقویت درختان و افزایش مقاومت آن‌ها در برابر آفت با استفاده از کود دامی و مرغی و کودهای حاوی پتاسیم به شکل چالکود.
- استفاده از تله‌ها و کارت‌های چسبناک زردرنگ به‌منظور رصد جمعیت آفت زنجره پسته و کسب اطلاعات مفید درباره وضعیت آلودگی باغ که در دو نوبت (نیمه فروردین با ظهور جوانه‌ها و اردیبهشت‌ماه برای شکار حشرات بالغ) انجام می‌شود.
- کنترل بیولوژیک با استفاده از دشمن طبیعی (Anystis baccarum) که از پوره‌ها تغذیه می‌کند.
-_1_350x350.jpg)
11-(1)_350x350.jpg)
