چه عواملی د ر حاصلخیزی خاک گیاهان تاثیر دارد؟
حاصلخیزی خاک، عبارت است از میزان توانایی خاک برای تولید محصول به مقدار فراوان و به صورت مستمر و مداوم. بعضی از خاک ها به طور طبیعی حاصلخیزند، این خاک ها ممکن است در اثر کشت و کار ممتد و انجام عملیات زراعی بدون بهره گیری از اصول علمی، به تدریج حاصلخیزی خود را از دست بدهند.
بعضی از خاک ها نیز بنا به دلایلی از حاصلخیزی خوبی برخوردار نیستند. در بسیاری اوقات حاصلخیز نمودن این خاک ها با استفاده از یافته های علمی و انجام عملیات زراعی مناسب ممکن خواهد بود.یک کشاورز می تواند حداکثر تأثیر را در حاصلخیزی خاک مزرعه اش داشته باشد.
از لحاظ کاربردی همه اموری که در خاک شکل می گیرند در تقویت یا تضعیف حاصلخیزی خاک مؤثرند. به طور مثال، عملیات خاک ورزی می تواند ساختمان خاک را اصلاح و یا تخریب کند.حاصلخیزی خاک و عوامل موثر آن یکی از مهمترین اصول برای کشاورزی است.موارد بسیاری در حاصلخیزی خاک تاثیر دارند.در ادامه به بررسی برخی از این موارد خواهیم پرداخت .با ما همراه باشید.
ویژگی های فیزیکی مؤثر در حاصلخیزی خاک
تأثیر بافت خاک :
خاک های دارای بافت شنی تهویه خوبی دارند. عملیات شخم در آنها راحت است. اما به دلیل کمبود رس و لای حاصلخیزی کمی دارند. این خاک ها نمی توانند آب را نگهداری نمایند بنابراین عناصر غذایی آن ها ناچیز است. خاک های رسی حاصلخیزند. آب و عناصر را به خوبی نگهداری می کنند. ولی به هنگام خشک شدن بسیار سخت و هنگام مرطوب بودن چسبنده شده، تهویه در آنها کاهش می یابد. با این وصف، خاک هایی که بافت متوسط دارند مرغوبترند.
تأثیر وزن مخصوص :
وزن مخصوص ظاهری خاک، شاخص خوبی برای بیان میزان خلل و فرج آن است. هر چه این شاخص بیشتر باشد تخلخل آن کمتر و ساختمان آن نامناسب تر است.
خواص شیمیایی مؤثر در حاصلخیزی خاک
تأثیر واکنش یا ph خاک :
در نواحی کم باران، مجموعه کلوییدهای خاک بیشتر حاوی کلسیم، منیزیم، سدیم ، پتاسیم است. بنابراین، این خاک ها حاصلخیزی خوبی دارند در حالی که در نواحی پر باران، بیشتر این عناصر در اثر شست و شو از خاک خارج شده، حاصلخیزی آن ها کاهش می یابد. از طرف دیگر، ph خاک میزان فعالیت باکتری های مفید آن را هم کنترل می نماید. در خاک های کمی اسیدی فعالیت باکتری های جذب کننده ازت هوا و در خاک های خنثی تا حدود قلیایی ph=6/5-7/5 میزان فعالیت قارچ ها و اکتینومیست ها افزایش می یابد.
تأثیر شوری :
وجود املاح و تجمع آن ها در خاک ، حاصلخیزی خاک ها را کاهش می دهد، علت این امر، افزایش فشار اسمزی محلول خاک و عدم امکان جذب آب از سوی ریشه بسیاری از گیاهان است. به استثناء گیاهان مقاوم در برابر شوری که قدرت جذب آب در خاک های شور را دارند.
4عامل مهم و تاثیر گذار بر حاصلخیزی خاک
وجود کلوییدها در خاک :
وجود کلوئیدهای خاک (رس و مواد آلی) حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد. زیرا به علت دارا بودن بار الکتریکی منفی می توانند کاتیون های (یون های مثبت) کلسیم، منیزیم، پتاسیم و آمونیوم را (که جزء عناصر غذایی مورد نیاز گیاه اند) به خود جذب کنند. این کاتیون ها در صورت نیاز گیاه به راحتی از سطح ذرات کلوئیدی جدا شده و جذب می شوند.
فعالیت موجودات ذره بینی :
شامل میکروارگانیسم ها است که انواع قارچ ها و باکتری ها و اکتینومیست ها و … می باشند. این موجودات با جذب ازت و با تجزیه باقی مانده گیاهان و جانوران موجب تشکیل هوموس در خاک می شوند. بنابراین هر چه تعداد و فعالیت آن ها در خاک بیشتر باشد آن خاک ها حاصلخیزتر خواهد بود. افزودن مواد آلی به خاک و وجود شرایط رطوبت و حرارت مناسب باعث ازدیا تعداد این موجودات می شود. در حالی که دمای بالا و رطوبت بسیار کم ، از تعداد آن ها می کاهد.
تناوب زراعی :
در کشاورزی سنتی ، کشت یک گیاه به صورت دایم و بدون رعایت تناوب، متداول است . کشاورزی تک کشتی، اثرات نامطلوبی را در حاصلخیزی خاک به همراه دارد که مهمترین آنها عبارتند از :
گسترش امراض و آفات، توسعه و شدت عمل فرسایش و تخریب خاک
آیش زمین :
نگاشت گذاشتن زمین (آیش) به منظور استراحت دادن در یک دوره رشد یا در سال های متمادی ، تدریجاً باعث افزایش فرسایش خاک و کاهش حاصلخیزی آن می شود
شناخت تاثیر گذاری کودهای شیمیایی در حاصلخیزی خاک
در ادامه بررسی حاصلخیزی خاک و عوامل موثر آن به بررسی تاثیر کود های شیمیایی بر حاصلخیزی خاک میپردازیم. کودهای شیمیایی از عوامل موثر در بهبود باروری خاک هستند، اما کاربرد نامعقول آن ها می تواند آسیب های جبران ناپذیری به حاصلخیزی خاک وارد سازد. آبیاری می تواند باعث اصلاح اراضی کویری و بیابانی شود.
در صورتی که این عمل به طور صحیح انجام نپذیرد می تواند مناطق حاصلخیز را به بیابان های غیرقابل کشت تبدیل نماید. به هر حال، هیچ عاملی به تنهایی نمی تواند حاصلخیزی خاک را به سطح مطلوب ارتقا دهد، مگر این که سایر عوامل نیز مدنظر قرار گیرد.
-_1_350x350.jpg)
11-(1)_350x350.jpg)
