مرحله غنچه دهی کلزا:
پس از به ساقه رفتن کلزا با ظهور غنچه ها مرحله غنچه دهی شروعمی شود.اقدامات ضروری در این مرحله به شرح ذیل می باشد.
الف)مصرف کود ازته(سرک دوم): در مرحله اوج غنچه دهی و قبل ازباز شدن گلها به میزان 100 کیلوگرم در هکتار . کود سرک اوره در اینزمان به منظور حفظ و توسعه سطح برگ و شاخه بندی مصرف می گردد .
عدم مصرف کود سرک در این زمان موجب کوتاه شدن دوره گلدهی و نیزعدم تشکیل غلاف در قسمت بالای گل آذین می شود
ب) آبیاری: چهارمین مرحله آبیاری بلافاصله پس از مصرف کود سرکانجام می شود تا کود ازته مصرفی در دسترس گیاه در طی مرحله گلدهیقرار گیرد.
پ) کود مایع: با توجه به لزوم کاربرد ریز مغذی ها و تامین نیاز غذاییگیاه ضروری است در مرحله غنچه دهی نسبت به مصرف کود مایع بهمیزان توصیه شده بر روی برچسب ظرف کود مایع، اقدام گردد.
ج) مبارزه با شته: با مشورت کارشناسان و انتخاب سم مناسب بایستی دراوایل بهار و با ظهور غنچه ها نسبت سم پاشی مزرعه و مبارزه با شته اقدامنمود.
در صورت بلا مانع بودن اختلاط حشره کش با کود مایع می توان بهمنظور کاهش هزینه تولید، مبارزه با شته و مصرف کود مایع را همزمانبا هم انجام داد.
تغذیه گیاهی:
نیاز کلزا به مواد غذایی بیشتر از گندم است. اما بخش زیادی از مواد غذاییجذب شده از خاک از طریق بقایای کلزا به خاک برمی گردد.
بیشترین نیازو جذب ازت از خاک در مرحله شروع به ساقه رفتن در کلزا اتفاق می افتدو در مرحله اواخر غنچه دهی و اوائل گلدهی به اوج خود می رسد
و سپس نیاز به نیتروژن کاهش می یابد که نشان دهنده زمان مناسب مصرف کودسرک ازت در ابتدای ساقه به رفتن و اوج غنچه دهی و قبل از گلدهی است.
کلزا بیشتر از هر گیاه دیگر گوگرد را از خاک جذب می کند . جذبگوگرد توسط کلزا در مقایسه با گندم 2 تا 3 برابر می باشد. کلزا بیشتر ازگندم عنصر بر را از خاک جذب می نماید
و در صورت کمبود این عنصرعملکرد محصول کاهش می یابد. در کشت دیر هنگام کارایی مصرف کودپایین بوده و کاهش می یابد.
بهتر است زود بکاریم تا اینکه دیر بکاریم وبخواهیم با مصرف کود بیشتر تاخیر در رشد را جبران نمائیم.
نکته: برای تشخیص کمبود مواد غذایی و میزان نیاز مزرعه کلزا به هر یکاز عناصر غذایی، ضروری است قبل از هر گونه توصیه کودی، نتیجه آزمونخاک مورد توجه قرار گیرد.
مرحله گلدهی و غلاف دهی کلزا:
باز شدن گل ها از پایین بوته و به سمت بالا ادامه پیدا کرده و به تدریجغلاف ها ظاهر می شوند. معمولاً دوره گلدهی در کلزا تا 28 روز ادامهمی یابد.
گل هایی که از روز بیستم به بعد ظاهر می شوند شانسکمتری برای تبدیل شدن به غلاف دارند . مهمترین اقدامات در اینمرحله یه شرح ذیل می باشد.
الف) آبیاری: پنجمین آبیاری مزرعه کلزا در این مرحله انجام می گیرد .
انجام آبیاری در این مرحله باعث طولانی تر شدن دوره گلدهی و گردهافشانی شده و تعداد غلاف را افزایش می دهد و با افزایش تعداد غلافعملکرد نیز افزایش می یابد.
حساسترین مرحله رشد کلزا به تنشخشکی برای تولید دانه مرحله غلاف دهی می باشد.
ب) در مرحله گلدهی از به کار بردن هرگونه مواد شیمیایی همچون کودسرک، کود مایع و سموم شیمیایی به دلیل ایجاد تنش در گیاه و کاهشعملکرد خودداری گردد.
در صورت لزوم با کارشناسان جهاد کشاورزیمشورت شود.
مرحله غلاف و پرشدن دانه کلزا:
در این مرحله گلدهی پایان یافته و گلبرگ ها ریخته و دانه های داخلغلاف در حال پرشدن و درشت شدن هستند.
در این زمان برگ های کلزاشروع به ریزش کرده و نقش اصلی در جذب نور خورشید و فتوسنتز برعهده غلاف های سبز رنگ می باشد.
بنابراین حفظ و توسعه غلاف ها ازاهمیت خاصی برخوردار می باشد. اقدامات ضروری در این مرحله بهشرح ذیل می باشد.
الف) مبارزه با شته: دومین مرحله سمپاشی بر علیه شته بعد از پایانگلدهی و در شروع مرحله غلاف انجام می گیرد .
انجام سمپاشی دومبرعلیه شته در این زمان علاوه بر تاثیر مثبت آن در افزایش عملکردمی تواند بر کنترل جمعیت اولیه سنک کلزا نیز موثر باشد.
ب) آبیاری: ششمین مرحله آبیاری کلزا زمانی که دانه های داخل غلاف درحال پرشدن هستند بایستی به موقع انجام گیرد. حساسترین مرحله رشدکلزا به تنش خشکی به منظور تولید بذر مرحله پر شدن دانه می باشد.
کنترل علفهای هرز:
بهترین زمان مبارزه با علف های هرز چه موقع است:
بسیاری از گیاهان زراعی در طول زندگی خود در طی دوره ای قادر بهتحمل علف های هرز هستند و آن زمانی است که به اندازه کافی رشد کردهو بر علف های هرز چیره می گردند و در زمانی نیز که معمولا در اوایلدوره رشد می باشد
به شدت به حضور علف های هرز حساس هستند . دراین شرایط برای جلوگیری از کاهش عملکرد و تولید محصول ، کنترلعلف های هرز ضروری است.
دوره بحرانی کنترل علف های هرز برای کلزا،مرحله 2 تا 4 برگی است. در این مرحله از رشد به دلیل کوچک بودنگیاهچه کلزا و سرعت رشد کند آن در صورت حضور علف های هرز بهشدت از رشد کلزا کاسته شده و ضعیف می گردد.
به این ترتیب بوته جوانکلزا قادر نیست قبل از بروز سرمای زمستان به اندازه کافی رشد نماید و
خود را به مرحله 6 تا 8 برگی برساند در نتیجه از سرمای زمستان آسیب می بیند
و در صورت زنده ماندن در بهار نیز با ارتفاع کوتاه و شاخه بندیکمتری به گل رفته و تعداد دانه در بوته کلزا و عملکرد مزرعه کاهشمی یابد.
روش های کنترل علفهای هرز در زراعت کلزا:
1- پیشگیری :اساسی ترین، ارزانترین و ساده ترین روش برای کنترل تمامی گونه هایعلف هرز پیشگیری می باشد و مفهوم آن جلوگیری از ورود یک علف هرز ازطریق رعایت بهداشت زراعی به داخل یک منطقه غیر آلوده می باشد .ا
مروزه با افزایش و وسعت مزارع، وجود علفکش های موثر و قابل دسترس وسایر روشهای کنترل ، کمتر بر پیشگیری تاکید می شود.
در دسترس بودنوسایل مؤثر و ارزان این گمان را تقویت می کند که می توان همواره بعد ازاینکه علفهای هرز استقرار پیدا کردن
د آنها را کنترل نمود، این ممکن استدر بعضی از موارد صحیح باشد، اما اگر یک گونه متحمل به ع لفکش یا گونه ای با قدرت رقابت بالا و سخت کنترل به مزرعه راه یافتمی تواند سبب افت عملکرد و افزایش هزینه های کنترل گردد.
-2 آبیاری زمین قبل از آماده سازی به منظور کشت کلزا:انجام آبیاری زمین قبل از آماده سازی و کشت کلزا یکی از بهترینروش های کنترل علف های هرز باریک برگ در کلزا می باشد.
از آن جهتکه عمدتاً کلزا در تناوب با گندم کشت می شود و معمولاً بعد از برداشتمقدار زیادی دانه گندم به علت تنظیم نبودن کمباین روی زمین می ریزدکه رویش آنها می تواند مشکل جدی در زراعت کلزا ایجاد نماید .
لذابهترین و ارزانترین روش برای کنترل گندم های خودرو در مزرعه کلزاانجام آبیاری زمین یکماه قبل از آماده سازی خاک و کاشت است.
به اینترتیب تمامی گندم های ریخته شده بر روی خاک سبز شده و با انجام شخم از بین می روند. علاوه بر گندم های خودرو علف های هرز باریکبرگ دیگری همچون جودره و تا حدودی یولاف وحشی که بذر آنها فاقدخواب بوده
و در نزدیکی سطح خاک نیز قرار داشته باشد، سبز شده و درزمان آماده سازی خاک از بین می روند. از دیگر مزایای آبیاری زمین قبلاز کاشت کلزا می توان به موارد ذیل اشاره نمود.
روشی اقتصادی و ارزان است
-2 علف های هرز باریک برگ خصوصاً گندم و جو خودرو به خوبیکنترل شده و دیگر نیازی به مصرف علفکش های موثر برعلف های هرز باریک برگ نیست در نتیجه ضمن حفظ محیط زیست، هزینه های تولید کاهش می یابد.
-3 به دلیل انجام آبیاری قبل از کاشت آماده سازی خاک به خوبیانجام شده و با توجه به ریزی بذر کلزا کلوخه ها خرد شده وخاکدانه ها از قطر مناسب برخوردار شده و سطح سبز مزرعه
یکنواخت تر می گردد.
-4 سرعت رشد رویشی کلزا به دلیل حذف علف های هرز در مراحلاولیه رشد افزایش یافته و گیاهچه کلزا قادر خواهد بود قبل ازشروع سرمای زمستان به اندازه کافی رشد نماید.
-5 با توجه به استقرار مطلوب گیاهچه کلزا به دلیل عدم حضورعلف های هرز در اوایل دوره رشد و ایجاد بوته های قوی با سطحبرگ کافی و عدم رقابت علف های هرز عملکرد محصول افزایشخواهد یافت.
تناوب زراعی:
یکی از روش های مناسب در برنامه ریزی و مدیریت علف های هرز درمزارع به کار بردن برنامه تناوبی می باشد.
تناوب زراعی نقش مهمی درکاهش آفات، بیماریها و علف های هرز دارد. تناوب کلزا – گندم یک برنامهتناوبی مطلوب می باشد زیرا علاوه بر افزایش 25 درصدی در عملکرد گندمموجب می شود در سالی که زمین به کشت کلزا اختصاص می یابد بتوانبا علف های هرز باریک برگ همچون یولاف وحشی و جو دره که کنترلآنها در زراعت گندم مشکل است
به راحتی با آبیاری قبل از کشت و سپس شخم و یا استفاده از سموم شیمیایی مبارزه نمود.
همچنین در سالی کهزمین به کشت گندم اختصاص می یابد نیز می توان با علف های هرز پهن برگ همچون خردل وحشی که در زراعت کلزا مبارزه با آن بسیار مشکل است در مزرعه گندم به سادگی و با استفاده از علفکش های انتخابی مبارزه نمود.
به این ترتیب علاوه بر افزایش عملکرد ناشی از کاهش رقابت علف های هرز با محصول، از جمعیت علف های هرز در زراعت بعدی نیز کاسته خواهد شد.
تناوب محصول اغلب به عنوان یک جزء مهم از مدیریت علف هرز شناخته می شود معمولاً تراکم علفهای هرز در کشت متناوب نسبت به حالت تک کشتی، کمتر بوده و عملکرد نیز بالاتر است.
علفکش ها:
علفکش های مصرفی در کلزا به دو دسته پهن برگ کش و باریک برگکش تقسیم می شوند.
علفکش های مصرفی در کلزا در صورت رعایت مقدار مصرف توصیه شده و همچنین رعایت زمان کاربرد صحیح علفکش قادرند به صورت انتخابی عمل نموده.
و بدون آسیب رساندن به گیاه کلزا علف های هرز را از بین ببرند. با توجه به اینکه بعد از کشت کلزا در پاییز تدریجاً دما کاهش یافته و سرعت رشد کلزا نیز به تدریج کاسته می شود
و با نزدیک شدن به صفر فیزیولوژیکی کلزا ( 5 درجه سانتیگراد) رشد کلزا عملاً متوقف می گردد. در حالی که علف های هرز باریک برگ حتی در طول زمستان نیز به رشد خود ادامه داده و با کلزا رقابت می کنند .
با توجه به اینکه بیشترین خسارت کلزا در مرحله 2 تا 4 برگی ایجاد می شود لذا ضروری است در طول این دوره با علفهای هرز باریک برگ در مزرعه کلزا مبارزه گردد.
علف کش سوپر گالانت علفکشی است که با مقدار مصرف کمتر در مقایسه با سایر باریک برگ کشها از کارایی خوبی در کنترل علف های هرز باریک برگ در کلزا برخوردار است.
به منظور کاهش مصرف سموم شیمیایی و همچنین کاهش هزینه تولید بایستی دقت شود در توصیه علفکش و ضرورت سم پاشی، علفهای هرزی که دارای قدرت رقابت بالا هستند
در اولویت قرار گرفته و در صورت بالا بودن تر اکم اینگونه علفهای هرز سمپاشی انجام شود.
در زمان کاربرد علفش سوپر گالانت بایستی حداقل درجه حرارت محیط در شب کمتر از 2 درجه سانتیگراد نباشد و در روز نیز کمتر از 10 درجه سانتیگراد نباشد. در غیر اینصورت از کارایی آن کاسته خواهد شد.
نکات مهم در کاربرد علفکش ها:
-1 در انتخاب نوع علفکش و زمان مصرف آن در مزرعه کلزا بایستی قبل از مصرف با کارشناسان مراکز دهستان مشورت شود.
-2 در مزارعی که در اثر سرما، گرما، آفات و تنش رطوبتی دچار خسارت شده اند تحمل محصول اصلی در برابر علفکشها کاهش می یابد لذا بایستی تا عادی شدن شرایط اقلیمی از سمپاشی خودداری نمود.
-3 علفکش را به میزان توصیه شده بکار ببرید.
-4 قبل از هرگونه محلول پاشی در مزرعه کلزا بایستی نسبت به شستشویسمپاش با استفاده از مواد شوینده اقدام نمود. گیاه کلزا به شدت بهبقایای توفوردی در داخل مخزن و شلنگهای سمپاش حساس می باشد.
شته مومی:
شته با مکیدن شیره از کلیه قسمت های کلز ا موجب ضعف گیاه و پیچیدگی برگ، کوتاه ماندن ارتفاع گیاه در لکه های آلوده، عدم تلقیح گلها، ریزی دانه، دیررسی محصول و اختلال در برداشت مکانیزه و همچنین انتقال بیماریهای ویروسی اشاره نمود .
جمعیت شته در صورت آلودگی مزرعه به سرعت از حاشیه به سمت داخل مزرعه افزایش می یابد. جمعیت شته مومی در مناطق گرم و معتدل از اسفندماه و در مناطق سردسیر از اواسط فروردین ماه به حالت طغیان در می آید .
در هنگام سمپاشی به منظور حفظ حشرات مفید و زنبور عسل و همچنین کنترل موثر آفت با کارشناسان جهاد کشاورزی مشورت نمود.
زمان مبارزه با شته: در صورت مشاهده یک بوته آلوده به شته، سمپاشی ضرورت پیدا می کند اما معمولاً انجام دو مرحله سمپاشی ، یکبار قبل از گلدهی و تکرار ان بعد از گلدهی ضرورت پیدا می کند.
لازم به ذکر است در طول گلدهی خصوصاً 14 روز اول گلدهی از به کاربردن هرگونه سموم شیمیایی به دلیل اثرات نامطلوب آن بر گلدهی و عملکرد خودداری گردد .
تکرار سمپاشی در اواخر دوره گلدهی علاوه بر کنترل شته می تواند در کاهش جمعیت سایر آفات از جمله سنک کلزا که در اواخر دوره رشد کلزادر سطح مزارع ظاهر می شود موثر باشد.
سوسک گرده خوار:
سوسک گرده خوار یکی از آفات کلزا است که در مرحله ظهور غنچه وگلدهی به گیاه کلزا حمله می نماید.
تراکم و خسارت این آفت در سالهایکم باران بیشتر است.
با توجه به حساسیت این آفات به روشهای مبارزه غیر شیمیایی معمولاً نیازی به سمپاشی نبوده و می توان با استفاده از تله جمعیت این آفت را کنترل کرد. روش استفاده از تله حاو ی آب برای کنترل سوسک گرده خوار اولین بار در سال 1384 توسط نگارنده در مزارع کلزای شهرستان اسلام آباد به کار گرفته شده است.
در روش مورد نظر می توان با قرار دادن ظروف یک بار مصرف ترجیحاً آبی رنگ بهعنوان تله که از آب پر شده اند و توزیع آن به ازاء هر 100 متر مربع یک عدد در سطح مزرعه بدون مصرف سموم شیمیایی با کمترین هزینه و با حداقل نیروی انسانی نسبت به کنترل این آفت به نحو مطلوب اقدام نمود.
پس از قرار دادن ظروف در سطح مزرعه با توجه به تراکم آفت هر چند روز یکبار بایستی نسبت به تخلیه ظرف های تله و آبگیری مجدد ظروف اقدام کرد.
برداشت:
زمان برداشت با کمباین یک زمان بحرانی محسوب می شود زیرا فرصت محدودی برای برداشت در اختیار خواهد بود. برداشت محصول با کمباین معمولاً زمانی صورت می گیرد که بیش از 90 % غلاف ها رسیده و اکثر آنها زرد و تقریباً خشک شده باشند.
در این حالت رطوبت دانه کمتر از 12
درصد است. در صورتیکه رطوبت دانه کمتر از 8% باشد، دانه شکننده شده و در اثر ضربات کوبنده دانه می شکند.
برداشت کلزا
بهترین زمان برداشت از صبح زود تا قبل از گرم شدن هوا و حدود ساعت10 صبح قبل از تبخیر رطوبت کامل شبنم روی بوته ها خواهد بود .
تراکمزیاد بوته و آلودگی به شته باعث دیررسی و عدم رسیدگی یکنواخت محصول شده و غلافها سبز باقی می مانند.
علاوه بر تراکم بالا، مصرف زیاد کود ازته نیز با افزایش ارتفاع گیاه موجب خوابیدگی بوته کلزا می گردد.
کهاین وضعیت به دلیل سایه اندازی بوته ها بر روی هم دانه کوچک مانده و برداشت با کمباین نیز مشکل می شود. در زمان برداشت انجام تنظیماتزیر بر روی کمباین به منظور کاهش ریزش دانه ضروری است.
– برداشت چرخ فلک کمباین در صورت نداشتن هد مخصوص برداشت.1 تا 3 کیلومتر در ساعت. / – کاهش سرعت حرکت کمباین به 5
– تنظیم ارتفاع برش از زیر اولین ساقه فرعی تا از ورود کاه و کلش اضافیبه داخل کمباین جلوگیری شود.
– کم کردن سرعت کوبنده به نصف سرعت کوبنده در غلات . سرعتمناسب کوبنده برای برداشت کلزا 450 تا 650 دور دقیقه است.
– سرعت بادبزن 350 دور در دقیقه
– بستن خلل و فرج و شکستگی های بدنه کمباین و تریلر حمل دانه
کلزا.
خرید محصول:
در زمان تحویل محصول به مراکز خرید قیمت خرید از طریق تعیینافت محصول و بر اساس معیار 2درصد ناخالصی و 10 درصد رطوبت مشخص می گردد.
یکی از عوامل تاثیر گذار بر میزان افت محصول در زمان خرید وجود علف های هرز می باشد که علاوه بر کاهشعملکرد که قبلاً به آن اشاره شد بقایای آن نیزمی تواند موجب افزایش درصد ناخالصی محصول شده
وضمناً با توجه به اینک ه در زمان برداشت کلزا اکثر علفهای هرز سبز می باشند وجود دانه هایتر علفهای هرز نیز در دستگاه رطوبت سنج موجب افزایش رطوبت دانه شده و بدین ترتیب قیمت خرید کاه ش می یابد .
بنابراینکشاورزان عزیز بایستی به کنترل علفهای هرز در زراعت کلزا به طور جدی توجه نمایند.
برای مشاهده اخبار روز صنعت پسته و مطالب مفید کشاورزی و پسته به کانال پسته رفسنجان بپیوندید
برای عضویت در کانال بر روی تصویر زیر کلیک کنید:
