آموزش قدم به قدم کاشت کنجد

این گیاه مقاوم به خشکی، به‌عنوان یک انتخاب عالی برای بهره‌وری زراعی در مناطق کم‌آب مطرح است.

کنجد از محصولات بومی ایران است که کشت آن در کرمان و خوزستان پس از برداشت گندم و جو پیشینه‌ای دیرینه دارد.

بر اساس آمارهای اعلام‌شده سالیانه حداقل ۱۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان خوزستان به زیر کشت این گیاه می‌رود که بیانگر پذیرش زارعین و استقبال آن‌ها از کشت کنجد می‌باشد.

در این مقاله از مجله پسته رفسنجان به بررسی نحوه کاشت کنجد و شرایط مناسب آن می‌پردازیم:

کاشت کنجد

کنجد گیاهی مقاوم و گرما دوست به شمار می‌آید که در مناطق گرمسیر به‌خوبی رشد می‌کند.

با توجه به مقاومت طبیعی‌اش به شرایط خشک، نیاز آبی کمی دارد که این ویژگی او را به یکی از گزینه‌های برتر برای کشاورزی در مناطقی با منابع آبی محدود تبدیل می‌کند.

این گیاه معمولاً در مناطق گرم و خشکی همچون کرمان و خوزستان در ایران کاشته می‌شود و به‌عنوان یکی از محصولات کشاورزی مهم و اقتصادی شناخته‌شده است.

دانه‌های کنجد از خصوصیت‌های منحصربه‌فردی برخوردارند؛ این دانه‌ها نسبت به بسیاری از دانه‌های روغنی دیگر دارای درصد بالایی از روغن هستند؛ این ویژگی آن را به یک منبع عالی برای استخراج روغن تبدیل کرده و درعین‌حال برای استفاده به‌عنوان یک ماده غذایی خوشمزه و مغذی محبوب هستند.

برای کشت کنجد انتخاب نوع مناسب آن بستگی به کاربرد آن دارد؛ نوعی از کنجد‌ها برای روغن‌گیری و نوعی دیگر برای استفاده در پخت شیرینی و…به کار می‌رود.

شرایط و روش کاشت کنجد

پیش از کشت کنجد باید یکسری شرایط را فراهم کرد و با کاشت و مراقبت صحیح از آن، گیاهی سالم پرورش دهیم.

در ادامه به بررسی شرایط مناسب برای کاشت کنجد و…می‌پردازیم:

بذر کنجد

انتخاب بذر مناسب و سالم برای کاشت هر گیاهی از اقدامات اولیه و ضروری است.

میزان بذر مصرفی درکشت مکانیزه ۴ تا ۶ کیلوگرم در هکتار می‌باشد و باید به‌گونه‌ای کشت گردد که تراکم ۴۰ تا ۶۰ بوته در مترمربع را داشته باشیم.

تراکم کمتر از ۴۰ بوته در مترمربع به علت افزایش تراکم علف‌های هرز کاهش عملکرد را به دنبال دارد و تراکم بالاتر از ۶۰ بوته در مترمربع نیز سبب افزایش خوابیدگی و شیوع بیماری‌های مختلف می‌گردد.

فاصله ردیف‌های کاشت از ۴۵ تا ۶۰ سانتی‌متر با توجه تیپ شاخه بندی ارقام و توده‌های گوناگون متفاوت است.

فاصله مناسب بین دو بوته روی هر ردیف کاشت ۵ تا ۷ سانتی‌متر و با توجه به ریز بودن بذر کنجد عمق معمول کاشت 1 تا 2 سانتی‌متر است.

کنجد باید به روش جوی و پشته کشت گردد و بهتر است کاشت با ردیف‌کار مخصوص سبزی و بذور دانه‌ریز انجام شود.

پیش از کاشت بذرها حتماً باید با سموم قارچ کش ضدعفونی شوند.

عمق مناسب کاشت

عمق مناسب برای کشت کنجد در خاک با بافت متوسط تقریباً 1 تا 2 سانتی‌متر است؛ زیرا دانه‌های کنجد بسیار ریز هستند و فاصله بین ردیف‌ها 35 تا 45 سانتیمتر است.

آماده‌سازی زمین

بذر کنجد بسیار ریز و وزن هزار دانه آن بین ۲ تا ۳ گرم است؛ بنابراین برای کاشت کنجد بستر بذر باید کاملاً نرم باشد.

انجام آبیاری پیش از آماده‌سازی زمین در تهیه بستر بذر نقش اساسی دارد و همچنین از بین بردن بذر علف های هرز، تراکم آن‌ها را در مزرعه کاهش می‌دهد.

خاک

کاشت این گیاه در خاک‌های زهکشی شده انجام می‌شود؛ گرچه در خاک‌های دارای بافت متوسط رشد بهتری دارد.

این گیاه در همه مراحل رشد نسبت به غرقابی شدن حتی کوتاه‌مدت بیش‌ازحد حساس است؛ زیرا زمینه بروز بسیاری از بیماری‌ها را فراهم می‌کند.

کشت کنجد در خاک‌هایی که PH آن‌ها بین 7/5- 6/5 است بهتر انجام می‌شود؛ اگرچه خاک‌هایی که خنثی هستند برای رشد بهترند.

توجه داشته باشید که خاک‌های سبک با لایه زیرین نفوذناپذیر یا خاک‌های شور مناسب نیستند.

مناسب‌ترین خاک برای کاشت کنجد خاک لوم شنی است.

آبیاری

کنجد در برابر خشکی و در برابر تنش کم‌آبی مقاوم است؛ بااین‌وجود گیاهچه کنجد در برابر کمبود آب بیش‌ازحد حساس است و نیاز است که پس از کاشت بذر، گیاه را آبیاری کرده و سپس بعد از گذشت حدود 15 الی 20 روز پس از کاشت کنجد که گیاه کاملاً تشنه شد، آن را آبیاری کنید.

بعد از اینکه بذرهای کنجد جوانه زدند؛ سه بار گیاه را آبیاری کنید:

• پیش از گل ‌دهی
• زمان گل ‌دهی
• تشکیل غلاف کنجد

لازم به ذکر است که آبیاری بیش‌از اندازه گیاه کنجد سبب ایجاد بیماری ازجمله پوسیدگی و…می‌شود.

کود دهی

گیاه کنجد نیز مانند سایر گیاهان برای رشد و نمو بهتر نیاز به مواد مغذی دارد که با استفاده از کود‌های مناسب می‌توان این نیاز را برطرف کرد.

فصل کاشت کنجد

زمان کاشت کنجد در نقاط مختلف متفاوت است؛ اما اگر قصد کشت کنجد را دارید، مناسب‌ترین زمان کاشت آن اواسط تیرماه تا اوایل مردادماه است.

بهتر است کنجد را به‌موقع بکارید؛ زیرا رشد کنجد کند است و رشد آن طول می‌کشد.

کاشت کنجد دیم

ازآنجایی‌که در کاشت به‌صورت دیم آبیاری تنها از طریق بارندگی صورت می‌گیرد؛ باید پیش از کشت گیاه زمین را با دستگاه دیسک مسطح کنید و کلوخ‌های موجود در خاک را خردکنید تا آب به‌راحتی به زمین کشاورزی برسد.

بعد از آماده کردن زمین، دانه‌های کنجد را در فاصله و عمق مناسب بکارید.

تعیین مقدار بذر برای کنجد بستگی به نحوه کاشت (دستی یا مکانیزه)، کیفیت بذر، نحوه آماده‌سازی زمین و … دارد. ولی به طور معمول برای هر هکتار زمین حدود ۶ تا ۷ کیلوگرم بذر کنجد مورد نیاز خواهد بود.

زمان برداشت کنجد

کنجد زمانی آماده برداشت است که برگ‌های آن زرد شده باشند و سپس می‌توانید به‌وسیله داس با دست و یا با کمباین برداشت کنجد را انجام دهید.

کاشت کنجد در گلدان

کاشت کنجد در منزل و گلدان سخت است؛ اما نه آن‌قدر سخت که نتوانید انجامش دهید؛ تنها کافی است چند نکته را حین کاشت این گیاه بکار ببرید.

برای کاشت این گیاه ابتدا بذر مناسبی را انتخاب کرده و در گلدانی با زهکشی مناسب و پر از خاک با بافت شنی بکارید.

دانه‌های کنجد را در چند ردیف مرتب بکارید و سپس آبیاری کنید.

خاک گلدان نسبت به خاک زمین کشاورزی زودتر خشک می‌شود و هر زمان که خاک گلدان خشک شد باید آن را آبیاری کنید.

در عرض حدود یک ماه پس از کاشت نهال باید گیاهان بلند و با گل‌های زیبا و سفید زنگوله‌ای داشته باشید که ارتفاع آن‌ها به 2 متر رسیده باشد.

فیلم کاشت کنجد

در زیر می‌توانید فیلم کشت کنجد را مشاهده کنید:

 

درآمد کاشت کنجد

درآمد ناشی از کاشت کنجد می‌تواند متفاوت باشد و به عوامل مختلفی ازجمله نوع کنجدی که کاشته می‌شود، بازار فروش و روش‌های مدیریتی که در طول فصل کاشت اعمال می‌شوند، وابسته است.

در ایران، کشاورزان کنجد با توجه به خواص متعدد محصول و تقاضای بالا برای آن در بازارهای داخلی و خارجی، می‌توانند به درآمد قابل‌ملاحظه‌ای دست یابند؛ البته باید توجه داشت که هزینه‌های اولیه کاشت نیز نسبتاً بالاست و مواردی نظیر هزینه‌های بذر، کود، آبیاری و مدیریت آفات باید به‌خوبی محاسبه شوند.

با بهره‌وری بالا و اجرای روش‌های کشاورزی مدرن، کاشت این گیاه می‌تواند به‌عنوان یک انتخاب درآمدزا برای کشاورزان ایرانی مطرح شود، به‌ویژه در مناطقی که شرایط اقلیمی مناسبی برای رشد این گیاه فراهم است.

به‌طورکلی در هر هکتار می‌توانید حدود 700 الی 800 کیلو کنجد برداشت کنید و این دلالان هستند که بر روی کنجد شما قیمت می‌گذارند.

کلام آخر

کاشت کنجد که یکی از کشاورزی‌های سنتی در مناطق گرمسیر کشورمان محسوب می‌شود؛ با توجه به مقاومت در برابر خشکی و نیاز کم به آب، می‌تواند به‌عنوان یک انتخاب پایدار و درعین‌حال سودآور مطرح شود؛ همچنین با توجه به کاربردهای متنوع دانه کنجد در صنایع غذایی و توانایی تولید روغن باکیفیت بالا، این مزرعه می‌تواند درآمد قابل‌ملاحظه‌ای را برای کشاورزان ایجاد کند.

نکته‌ی قابل‌توجه این است که به‌منظور حصول بهترین نتایج باید با دقت به انتخاب بذر و زمین مناسب و…بپردازیم.

 امیدواریم که این مقاله نقطه‌ی شروعی باشد برای کشاورزانی که به دنبال راه‌های افزایش بهره‌وری و سودآوری در زمینه کاشت کنجد هستند.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه