آشنایی با بعضی از ارقام مناسب دیم

آشنایی با بعضی از ارقام مناسب دیم

شناخت برخی از ارقام مهم جو

علاوه بر بذور محلی که در مناطق مختلف و دیمزارهای کشور کشت می شوند رقم گرگان، برای مناطق شمال کشور ، رقم زر جو برای مناطق سردسیر و غرب کشور و برای مناطق گرمسیر رقم جو کارون قابل توصیه می باشد اصولا مقاومت جو در برابر خشکی و شوری خاک از گندم بیشتر و در آب و هوای سخت و گرمای شدید از گندم بهتر رشد می کند و برای احیاء زمین های بابر از گندم بهتر است .

1.شناخت جو رقم گرگان

گرگان جو یا جو شماره 4 گرگان مبداء اصلی آن کشور سوئد بوده و بنام جو هیرتا نامیده می شود و چون در مرکز بررسی های گرگان از بین ارقام سوئدی انتخاب شده به جو شماره 4 گرگان یا گرگان 4 نامگذاری شده است . از نظر ظاهری دارای بوته های کوتاه ، خوشه های آن دوردیفه یا دو پر ، ریشکدار ، رنگ سنبله ، و دانه ها سفید رنگ دانه های آن درشت می باشد .

از نظر زراعی رقم بهاره و زود رس ، در برابر بیماری ها و بخصوص زنگ ها مقاوم ، در برابر ورس و خوابیدگی و همچنین ریزش دانه نسبتا مقاوم و به سرما نیز نیمه مقاوم است مقدار محصول آن در هکتار برای زمین های آبی 3 تا 4 تن می باشد . این رقم برای کشت در مناطق شمالی کشور و بخصوص گرگان و گنبد و مغان قابل توصیه است .

2.شناخت جو رقم زر 

این رقم که از بین توده های بومی جو در همدان انتخاب شده است از نظر ظاهری دارای بوته های نیمه بلند یا متوسط بلند و سنبله های آن شش ردیفه یا شش پر می باشد ریشک دار بوده و رنگ پوشینه ها و دانه ها سفید رنگ است از نظر زراعی رقمی است پائیزه و نسبتا دیر رس و در برابر ریزش دانه و سرما مقاوم است ولی از نظر مقاومت به بیماری ها در برابر سفیدک نیمه حساس ولی در مقابل زنگ ها حساس است در مقابل خوابیدگی یا ورس نیز حساس می باشد . این جو در دیمزارهای مناطق سردسیر غرب کشور کشت می شود.

3.شناخت جو  رقم کارون

جو کارون از بین ارقام آمریکاdی انتخاب شده و در سال ۱۳۹۰ به این نام نامگذاری شده است از نظر ظاهری دارای ساقه های کوتاه می باشد سنبله های آن شش ردیفه یا شش پر و ریشک دار است جو کارون در برابر خوابیدگی یا ورس و ریزش دانه و اغلب بیماری های قارچی مقاوم است ولی در برابر سرما حساس می باشد و چون دارای ساقه های کوتاه است در برابر علف های هرز حساس است و برای زمین های بدون علف مناسب است این جو در مناطق اهواز و داراب فارس کشت می شود میزان محصول آن نیز خوب و در اراضی آبی مناسب حدود 5 تا 6/5 تن در هکتار است .

4.شناخت جو رقم سهند

جو سهند در سال ۱۳۷۹ معرفی شده ، نوعی جو می باشد که به بیماری های لکه نواری مقاوم و در برابر سرما متحمل ، دارای قدرت رویشی و سازگاری خوب و در مقابل ریزش دانه و خوابیدگی مقاوم است . این جو برای کشت در دیمزارها و مناطق سردسیر و نیمه سردسیر استان های شمال غرب اردبیل ، زنجان ، آذربایجان غربی ، شمال خراسان ، استان های مرکزی ، کردستان ، کرمانشاه و مراغه مناسب است. میزان عملکرد آن ۳۸۰۰ کیلوگرم در هکتار گزارش شده است .

5.شناخت جو رقم دیم ایذه

جو دیم ایذه در سال ۱۳۷۹ معرفی شده و رشد سریع اولیه خوبی دارد در مقابل خوابیدگی او ریزش دانه مقاوم و متوسط رس می باشد و برای کاشت در کهکیلویه و بویر احمد و بخش های نسبتا وسیعی از استان های خوزستان ، فارس ، لرستان ، ایلام ، بوشهر ، مغان ، گچساران و کرمانشاه مناسب بوده و مقدار محصول یا عملکرد آن در هکتار بیش از 400 کیلوگرم گزارش شده است.

آشنایی با بعضی از ارقام مناسب دیم

شناخت برخی از ارقام  مهم حبوبات

می دانیم که حبوبات با دارا بودن بطور متوسط در حدود ۲۰٪ پروتئین و با تغییرات آن در ارقام مختلف یعنی بین ۱۷ تا ۳۰ درصد در رده اول گیاهان پروتئین دار قرار دارند و کشت آن ها می تواند کمک مؤثری به تامین مواد پروتئینی مورد لزوم بنماید زیرا کمبود مواد پروتئینی حیوانی در سال های اخیر لزوم توجه بیش از پیش به گسترش کشت نباتات حاوی پروتئین را بیشتر از هر زمان دیگر ضروری ساخته است . ارقامی از حبوبات که در کشت دیم مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

1.شناخت انواع مهم نخود

نخود که یک گیاه یکساله است ارتفاع آن به 20 تا 60 و حداکثر به 80 سانتیمتر می رسد ارتفاع نخودهای آبی ممکن است به حدود 60 سانتی متر برسد ولی ارتفاع نخود های دیم به حدود 30سانتیمتر محدود می گردد . نخود دارای ریشه بسیار قوی ، راست و مستقیم بوده که در اعماق خاک نفوذ می نماید و بعلاوه در سطح خاک نیز ریشه های ثانویه تولید می کند و در نتیجه می تواند تنش آب در خاک را به مقدار زیادی تحمل نماید.

ساقه های آن منشعب و چند ساقه ای است که معمولا راست و مستقیم و چهار ضلعی بوده و سطح کلیه اندام های آن را کرک های ظریفی پوشانده و مایع چسبناکی از آن تراوش می کند که اسید اگزالیک زیادی دارد و معمولا ارقامی که از پایه شاخه می دهند پر محصول ترند . گل های آن منفرد و تقریبا گیاهی با خود گشنی کامل است.

میوه آن نیام و از کرک های بسیار ریز پوشیده شده است و طول آن بین 1 تا 2 سانتیمتر و حاوی یک تا دو و بعضی مواقع سه دانه می باشد و هر بوته ممکن است بین 50 تا 150 عدد نیام تولید نماید .نخود گیاهی است قانع و بعلت نیاز کمی که به آب دارد در اکثر نقاط ایران کشت می شود . نخود به مقیاس وسیع در کشورهای حوزه مدیترانه کشت می شود در هندوستان 60٪ کل اراضی حبوبات یعنی حدود7 میلیون هکتار به زراعت نخود اختصاص دارد و برابر آمار سال 1985 سازمان FAO سطح زیر کشت آن حدود 11 میلیون هکتار است.

شناخت انواع مهم نخود

 کشت نخود در کدام مناطق است؟

نخود در اکثر نقاط ایران به استثنای سواحل دریای مازندران کم و بیش کشت می شود و خاک های مناسب آن خاک های سبک شنی و شنی رسی همراه با کمی آهک می باشد و در خاک های سنگین ،بوته به خوبی رشد نمی نماید . نخود بیش از سایر حبوبات در مقابل شوری خاک مقاومت دارد در ایران تناوب دو ساله گندم – نخود معمول است در مناطقی که نخود به صورت بهاره در اواخر اسفند ماه یا اوایل فروردین ماه کشت می شود.

محصول آن در اواخر مرداد ماه یا اوایل شهریور ماه برداشت می شود و جای آن در پاییز به کشت گندم اختصاص داده می شود و پس از برداشت گندم در اواخر بهار زمین تا اسفند و کشت مجدد نخود بصورت آیش باقی می ماند و در مناطقی که کشت نخود بصورت پاییزه مرسوم است پس از کشت نخود درپاییز و برداشت محصول آن در بهار در تابستان زمین بصورت آیش باقیمانده و در پاییز در آن گندم می کارند سطح زیر کشت نخود در کشور برابر آخرین آمار 712097 هکتار می باشد که 26720 هکتار آن آبی و 685377 هکتار دیم است.

روش کاشت نخود در دیمزارها بدین ترتب است که در مناطق سردسیر بذر نخود را در اواخر اسفند یا اوایل بهار در زمین پاشیده و آن را با یک دیسک زیر خاک می کنند و در مناطق گرمسیر در اواسط پاییز عملیات کشت انجام می شود و این کار را با بذر پاش نیز انجام می دهند . میزان عملکرد نخود در زراعت دیم با توجه به میزان بارندگی بین ۲۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوگرم در هکتار است در صورتی که از ارقام اصلاح شده استفاده شود و اصول و مواظبت های زراعی رعایت گردد میزان محصول افزایش خواهد یافت .

ارقام اصلاح شده ای که برای کشت در دیمزارها مناسب می باشند عبارتند از :

1.شناخت نخود  رقم سفید کورش

مبداء این نخود سلماس و طول مدت از کاشت تا برداشت آن ۱۱۰ روز است. رنگ بذر آن سفید کرمی و مقاومت آن به امراض خوب و درصد پروتئین آن ۱۹ درصد و وزن هزار دانه آن 295 گرم می باشد. میزان بذر مورد نیاز در کشت دسپاش حدود ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار و در کشت خطی ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار است که فاصله خطوط حدود ۵۰ سانتیمتر و فاصله بوتاه ها ۵ تا ۱۰ سانتیمتر و به عمق ۵ تا ۸ سانتیمتر می باشد.

2.شناخت نخود رقم سفید جم

مبداء اصلی این نخود اصفهان است و پس از انتخاب یک بوته و گذراندن مراحل آزمایشات مقایسه عملکرد مقدماتی چندین سال مورد آزمایش قرار گرفته و مشخصات گیاهی آن عبارتست از : طول مدت کاشت تا برداشت ۱۱۲ روز مقاومت آن به امراض خوب ، رنگ بذر آن سفید کرمی ، درصد پروتئین آن ۱۹ درصد وزن هزار دانه آن ۲۷۵ گرم . مقدار بذر آن نیز مثل رقم کورش در کشت دسپاش ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار و در کاشت ماشینی ۸۰ و تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار است.

شناخت نخود رقم سفید جم

شناخت ارقام  مهم عدس

عدس گیاهی است یکساله که ارتفاع آن به حدود 40 سانتیمتر می رسد . ساقه های آن قائم و پر شاخه بوده دارای برگ های باریک و پر مانند است . غلاف های عدس دارای حدود 3 سانتیمتر طول و یک سانتیمتر عرض است و محتوی یک یا دو دانه گرد است و بندرت دارای سه دانه می باشد دانه ها شبیه دیسک و رنگ آن ها زرد مایل به سبز ، قرمز و خاکستری می باشد که در موقع تازه بودن براق و زمانی که کهنه می شوند کدر می گردند . عدس 45 تا 60 روز پس از کاشت گل می کند و در 75 تا 95 روز آماده برداشت می شود .

در مقابل آب زیاد حساس و باعث غلبه علف های هرز می شود و در مقابل سرما حساسیت دارند خاک های مناسب آن زمین های آهکی و سبک است و در زمین های خیلی قوی از نظر مواد غذایی بعلت تولید شاخ و برگ فراوان ، باعث کمی دانه می شود عدس از نظر ارزش غذایی خیلی قابل توجه بوده و میزان پروتئین آن از 23 تا 32 درصد متغیر است یکی از سهل الهضم ترین حبوبات بشمار می آید .

سطح کشت عدس در کشور حدود 237 هزار هکتار است که 15 هزار هکتار آن آبی و بقیه یعنی 222هزار هکتار بصورت دیم می باشد . نوعی از عدس که اخیرا مورد توجه قرار گرفته عدس پاییزه است که بعلت مقاومت زیاد آن به سرما و این که می تواند تا -25 درجه سانتیگراد را تحمل نماید و همچنین زودرس بودن آن قابل تعمیم در مناطق دیم کاری بوده و در کشور ترکیه نیز کشت آن در سطح وسیعی در تناوب دیم پیدا نموده است و آینده خوبی برای استفاده از آن بخصوص در غرب کشور و مناطق مشابه متصور می باشد . ارقام اصلاح شده آن در ایران عبارتند از:

شناخت عدس رقم زیبا

عدس رقم زیبا یکی از ارقامی است که با همکاری مؤسسه تحقیقاتی اصلاح و تهیه نهال و بذر و طرح و توسعه حبوبات اصلاح شده و کشت آن در اکثر مناطق کشور رایج و توصیه می گردد و مشخصات آن به شرح زیر می باشد: مبداء اصلی آن کرج – مقاومت آن به امراض خوب وزن هزار دانه 50 تا 55 گرم ، رنگ پوست دانه سبز روشن و میزان پروتئین آن 25 تا 27 درصد می باشد . مقدار بذر لازم در کشت دسپاش 30 تا 45 کیلوگرم در هکتار و در کشت ماشینی 20 تا 30کیلوگرم در هکتار است و عمق کاشت آن 2 تا 5 سانتیمتر است.

شناخت عدس رقم زیبا

شناخت ارقام  مهم علوفه

می دانیم که کشور ما برای تأمین قسمتی از احتیاجات غذایی مردم مملکت به ناچار هم غلات و هم گوشت و لبنیات را از خارج وارد می کند . اگر در استفاده از زمین هایمان بی حساب عمل کنیم و مثلا با اختصاص دادن قسمت اعظم زمین های دیم به کشت علوفه و تبدیل آن به گوشت ممکن است واردات گوشت به مرور کم گردد ولی در همان زمان واردات غله زیادتر خواهد شد.

این به مصلحت کشور نخواهد بود باید سعی کنیم که برنامه کشت غله و علوفه را متعادل کنیم و تولید غله و فرآوردهای دامی خود را به موازات هم چنان افزایش دهیم که افزایش یک محصول موجب کاهش تولید یک محصول دیگر نگردد و اجرای برنامه در دراز مدت بطور مداوم تا رسیدن به خود کفایی نسبی در غلات و فرآورده های دامی به طور معقولی سال به سال گسترش یابد و با ایجاد تناوب بتوانیم غله و علوفه را به نوبت در یک زمین در سال های متوالی تولید نماییم .

تأثیر و کاربرد استفاده از گیاهان لگومینوز

تأثیر و کاربرد استفاده از گیاهان لگومینوز در تناوب زراعی دیم چه به صورت استفاده توأم مرتع – غله و چه به صورت استفاده از محصول دانه قابل انکار نیست و در کشورهای پیشرفته دیم سال هاست که این روش ها بکار گرفته شده و نتایج فوق العاده ای نیز داشته است و هدف آن رساندن آیش به حداقل و یا بطور کلی حذف آن در تناوب دیم می باشد و باید در نظر داشت که علاوه بر تأثر نوع خاک ، میزان حاصلخیزی ، میزان بارندگی و سایر ویژگی های خاص منطقه در برنامه ریزی تناوب کیفیت زندگی و وضع اجتماعی اقتصادی منطقه نیز دخالت دارد و استعداد منطقه برای دامداری از عوامل عمده در این مورد محسوب می شود .

امید است که زمین های دیم هر منطقه مطابق الگویی حساب شده به نوبت زیر کشت غله و علوفه قرار گرفته و به مرور چنان نظام یابد که همه زمین های متروک و مستعد زیر کشت قرار گرفته و سال به سال حاصلخیزی همه خاک ها افزایش یافته و در سال های بعد ادامه یابد و به حداکثر برکت و بهره دهی برسد. به موازات توسعه کشت علوفه در منطقه علاوه بر حاصلخیزی خاک دامداری نیز رواج یافته و کود حیوانی کافی برای تقویت خاک های مزارع آبی و دیم فراهم خواهد گردید و افزایش حاصلخیزی خاک ها را تسریع خواهد کرد . ارقام مناسب برای کشت در دیمزارها عبارتند از :

1.شناخت انواع گیاه یونجه Medicago Sativa

این گیاه بومی ایران بوده و از این منطقه به اکثر نقاط دنیا برده شده است . گونه ایست که در شرایط 300 میلیمتر بارندگی رشد می کند . محصول آن زیاد و خوش خوراکی آن عالی است . اکوتیپ هایی که از ترکیه و شور وی وارد شده در شرایط نیمه خشک ایران بهتر از سایر اکوتیپ ها رشد نموده است و مقاومت آن به سرما و گرما از 20- تا 40+ درجه سانتیگراد بوده و قادر به رشد در آب و هواهای مختلف است .

یونجه های یکساله:

این ارقام بخاطر داشتن ریشه های عمیق برای مناطق کم باران و زمین های فقیر با حاصلخیزی کم و اراضی قلیایی مناسب بوده است.

شناخت انواع گیاه یونجه

2.شناخت انواع مهم اسپرس Onobrychis sp.

اسپرس از نظر آباد کردن مراتع و تولید علوفه مرغوب در دیمزارها اهمیت زیادی دارد . این گیاه بومی کوهستان های شمال غربی و غرب ایران است . اسپرس در مقایسه با یونجه در خاک های بدتر و بارندگی کمتر و در زمین های نسبتا مرتفع و خشک می تواند رشد کند . اگر آن را مخلوط با یونجه و غلات در دیمزارها بکاریم در سال دوم که یونجه هنوز به حداکثر رشد نرسیده اسپرس جاهای خالی منطقه را پر کرده و علوفه فراوانی خواهد داد و یا در مناطقی که بارندگی کمتری دارد فقط غلات و اسپرس کاشته می شود .

انواع اسپرس عبارتند از :

  • Onobrychis Sativa: نباتی است خوش خوراک که در شرایط دیم بابارندگی ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیمتر نتیجه رضایت بخش داده است و در مناطق کوهستانی و زمین های خشکآهکی بخوبی رشد می کند و قدرت تحمل آن نسبت به سرما و گرما از ۲۰- الى ۳۸+ درجه سانتیگراداست O . Persica یا اسپرس ایرانی گیاهی است با حالت خوابیده ، خوش خوراک و قابل مصرف برای تغذیه دام در بهار و تابستان که مشخصات آن شبیه گونه Sativa می باشد.
  • O . Melanotricha: نوعی اسپرس است با خاصیت گسترده شدن روی سطح زمین که بومی مناطق نیمه خشک شرق زاگرس می باشند . تولید علوفه آن کم ولی در مقابل چرا مقاومت زیادی دارد . gaubae.0 نوعی اسپرس است که بومی مناطق شمال شرق تهران بوده و تولید آن خوب و در بهار و تابستان مورد مصرف دام قرار می گیرد.

3.شناخت انواع  مهم شبدر ها Trifolium Sp

شبدرها که برای زمین های اسیدی بیشتر مناسب می باشند احتیاج به باران بیشتر داشته و گونه های مختلف آن ها هر کدام از سازگاری و تطابق با شرایط مختلفی برخوردار می باشند . بعضی از انواع آن ها عبارتند از :

شبدر قرمز یا Trifolium Pratensa:

که در مناطقی با تابستان های معتدل و رطوبت کافی رشد می کند گیاهی است با ارزش علوفه ای قابل ملاحظه و تولید فراوان و به صورت مخلوط با غلات برای تغذیه دام مناسب است و حرارت های بین 15- تا 40+ درجه سانتیگراد را بخوبی تحمل می کند .

شبدر سفید یا T.repens:

گیاهی است قوی و به صورت مخلوط با غلات کشت می شود و به دلیل دارا بودن ریشه های کوتاه در خاک های کم عمق با بافت ریز رشد بهتری دارد . با توجه به نوع خاک ، گونه ائی از قبیل radicosum Trifolium و Tambigum در نواحی سردسیر و در جاهایی که میزان بارندگی سالیانه آن ها بیشتر از 400 میلیمتر در سال است به میزان زیادی انتشار دارند که از لحاظ بررسی و مطالعه گونه های با ارزشی محسوب می گردند.

شناخت انواع  مهم شبدر ها Trifolium Sp

مزایای استفاده از گیاهان علوفه ای

استفاده از گیاهان علوفه ای فوق و جای دادن آن ها در تناوب در دیمزارها اگر تنها راه برطرف کردن مشکل کمبود مواد پروتئینی حیوانی و سایر فرآورده های دامی نباشد یکی از راه های نیل به خود کفایی خواهد بود و شناخت استعداد مناطق در استفاده از منابع عظیم تولید بالقوه ای که داریم امری اجتناب ناپذیر خواهد بود و برای جلوگیری از تخریب و فرسایش خاک لازم است در مناطقی که حدود ۳۰۰ میلیمتر یا بیشتر بارندگی دارند با استفاده از یونجه های یکساله در تناوب با غلات و در اراضی که باران کمتری دارند و کشت غلات توجیه اقتصادی ندارد با کشت یونجه های چند ساله به نتایج مطلوبی دست یابیم و از فرسایش خاک نیز جلوگیری و برکت دوباره به طبیعت مستعد کشورمان باز گردد .

منابع مورد استفاده در مقاله آشنایی با بعضی از ارقام مناسب دیم

  1. اسعدی سید حسین بحران غذا ۱۳۹۶
  2.  بای بوردی دکتر احمد – اصول مهندسی آبیاری ۱۳۹۹ دانشگاه تهران جلد اول روابط آب و خاک
  3. پیمانی فر بهرام – ملک پور بهروز – فائزی پور مهدی ۱۳۹۰ وزارت کشاورزی معرفی گیاهان مهم مرتعی
  4. دکتر خدابندهناصر – غلات ۱۳۹۹ دانشگاه تهران ه
  5.  رستگار محمد علی – اصول عمومی زراعت ۱۳۹۹ دانشگاه آزاد اسلامی
  6. رستگار محمد علی زراعت عمومی ۱۳۷۲ چاپ اول و ۱۳۸۶ چاپ هفتم انتشارات برهمند تهران
  7. رستگار محمد على علفهای هرز و روشهای کنترل آنها ۱۳۷۵ چاپ اول و ۱۳۸۶ چاپ سوم مرکز نشر دانشگاهی تهران
  8. رستگار محمد علی کنترل و گواهی بذر ۱۳۷۹ انتشارات برهمند تهران
  9. رستگار محمد على : زراعت نباتات علوفه ای ۱۳۸۶ انتشارات برهمند تهران
  10. رستگار محمد على : زراعت گیاهان صنعتی ۱۳۸۵ انتشارات برهمند تهران.

برای عضویت در کانال تلگرام، اینستاگرام و آپارات پسته رفسنجان بر روی تصاویر زیر کلیک کنید:

 

 

 

 

اینستاگرام
تلگرام
آپارات
ایتا
روبیکا
0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
0
دوست داریم نظرتونو بدونیم، لطفا دیدگاهی بنویس برامون!x