اقدام به کاشت درخت پسته بسیار بیشتر از این است که یک دانه را در زمین بکاریم و منتظر رشد آن باشیم. این یک فرآیند حساب شده و حساس به زمان است که اگر به‌درستی انجام شود، می‌تواند برداشت فراوانی از این دانه‌های خوشمزه و مغذی داشته باشد. زمان کاشت نهال پسته یک جنبه فوق‌العاده حیاتی در این فرآیند است. اگر خیلی زود بکارید، نهال‌های لطیف ممکن است تسلیم سختی زمستان شوند. اگر کاشت را خیلی دیر انجام دهید، نهال‌ها ممکن است زمان کافی برای استقرار خود را قبل از گرمای تابستان نداشته باشند؛ بنابراین، درک زمان کاشت نهال پسته می‌تواند بین درخت پسته پربار و درختی که برای زنده ماندن تلاش می‌کند، تفاوت ایجاد کند. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان به اهمیت زمان‌بندی و بهترین زمان برای کاشت نهال پسته پرداخته‌ایم.
اهمیت زمان بندی در کشت نهال پسته
کاشت درخت پسته مانند اکثر مراحل کشاورزی، کاری دقیق است که نیازمند شناخت کامل نیازهای گیاه و عوامل مؤثر بر رشد و نمو آن است.
در میان این عوامل، زمان کاشت نهال پسته از اهمیت بالایی برخوردار است. زمان انتقال نهال ها به باغ و کاشت آن ها تا حدی زیادی به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد. در برخی از مناطق که شرایط جوی در اسفند ماه مناسب است، اقدام به کاشت نهال می شود. در بعضی از مناطق هم در پاییز و قبل از آغاز یخبندان اقدام به کاشت نهال می شود.
درک این زمان‌بندی ابزار قدرتمندی در دستان پسته‌کار است که به آن‌ها کمک می‌کند تا شانس برداشت محصول را به حداکثر برسانند. زمان‌بندی صحیح کاشت نهال به چند دلیل ضروری است.
بقا و زنده ماندن نهال
نهال پسته حساس است و برای رشد به شرایط محیطی خاصی نیاز دارد. اگر در اوایل سال کاشته شود، سرمازدگی می‌تواند به نهال‌های جوان آسیب برساند. اگر خیلی دیر کاشته شود، گرمای سوزان تابستان ممکن است به دلیل تعرق بیش‌ازحد و استرس گرمایی باعث پژمرده شدن یا حتی مرگ آن شود.
استقرار و رشد
کاشت در زمان مناسب به نهال پسته بهترین فرصت را میدهد تا قبل از مواجهه با شرایط سخت تابستان و گرمای شدید و یا زمستان و خطر سرمازدگی و خشک شدن نهال ها در اثر کاهش دما، یک سیستم ریشه‌ای قوی ایجاد کند. این سیستم ریشه قوی برای توانایی درخت در جذب آب و مواد مغذی بسیار مهم است که مستقیماً بر رشد و نمو آن تأثیر می‌گذارد.
عملکرد
زمان کاشت نیز می‌تواند بر عملکرد آینده درخت تأثیر بگذارد. درختی که شروعی سالم داشته باشد دارای مقاومت بالایی در برابر تنش های محیطی (گرما، خشکی، آفات و …) می باشد و از رشد رویشی خوبی برخوردار است در درازمدت قوی‌تر و پربارتر خواهد بود و در زمانی که درخت به بلوغ رسید منجر به عملکرد بهتر پسته می‌شود.
مدیریت آفات و بیماری‌ها
برخی آفات و بیماری‌ها در زمان‌های خاصی از سال شیوع بیشتری دارند. کاشت در زمان مناسب می‌تواند به جلوگیری از قرار گرفتن در معرض این آفات و بیماری‌ها کمک کند و خطر را برای نهال‌ها کاهش دهد. آگاهی زمان حمله آفات و نوع خسارت آفات و بیماری های نهال های پسته و پیشگیری و درمان به موقع آن ها باعث می شود تا از آسیب رسیدن به نهال ها و ایجاد خسارت جلوگیری کرد و نهال ها عاری از بیماری و آفت رشد بهتر و عمکرد بهتری داشته باشند.
بهینه‌سازی منابع
کاشت در زمان مناسب و بهینه همچنین امکان استفاده کارآمدتر از منابعی مانند آب، کود و نیروی کار را فراهم می‌کند. این نه تنها باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود، بلکه به شیوه‌های کشاورزی پایدار نیز کمک می‌کند. به عنوان مثال با کاشت نهال در پاییز و تامین آب مورد نیاز نهال توسط بارندگی های فصلی، در مصرف آب منابع زیرزمینی جهت آبیاری نهال ها، صرفه جویی می شود.
زمان مناسب برای کاشت نهال پسته
به‌طورکلی زمان کاشت نهال به نوع نهال، میزان رشد آن، میزان رشد و توسعه ریشه، دمای هوا در روز کاشت، آبیاری، آب‌وهوای منطقه و … بستگی دارد.
برخی عقیده دارند که بهترین زمان کاشت نهال فصل پاییز است؛ زیرا در این فصل نهال به خواب رفته و با جابجایی و انتقال به زمین شوک وارد نخواهد شد.
همچنین هوای خنک در پاییز می‌تواند سبب رشد و توسعه زیاد ریشه نهال گردد. از طرفی به دلیل اینکه پس از کاشت نهال به آبیاری نیاز دارد، بارندگی در این فصل می‌تواند تأثیر زیادی روی رشد نهال داشته باشد.
با توجه به مزایای کاشت نهال در پاییز، امکان خشک شدن ریشه نهال به دلیل سرما و یخبندان وجود دارد؛ بنابراین مراقبت زیادی در فصل زمستان لازم است.
یکی دیگر از زمان‌هایی که مناسب برای کاشت نهال پسته است، اواخر زمستان و اویل بهار است. این زمان معمولاً مناسب‌ترین زمان برای کاشت نهال پسته محسوب می‌شود.
کاشت در اواخر زمستان یا اوایل بهار زمان کافی برای استقرار نهال‌ها قبل از ماه‌های گرم تابستان را فراهم می‌کند. گرم شدن تدریجی خاک در بهار باعث رشد ریشه می‌شود.
بنابراین می‌توان گفت بهترین زمان کاشت نهال پسته هیبریدی (ucb-1) و نهال بذری، بازه زمانی اواسط اسفند تا اواسط خرداد و بازه زمانی اواسط شهریور تا اواسط مهر است. در این دو بازه زمانی دما تعادل مناسبی داشته و شرایط برای سازگار شدن نهال وجود دارد.
تأثیر زمان کاشت بر رشد نهال پسته
رشد درختان پسته مستقیماً به زمان کاشت آن‌ها بستگی دارد. اگر نهال‌ها خیلی زود در فصلی که شرایط هنوز یخبندان است کاشته شوند، دمای سرد می‌تواند به نهال‌ها آسیب برساند، رشد آن‌ها را مختل کند یا حتی آن‌ها را خشک کند.
از سوی دیگر، کاشت خیلی دیر در فصل گرم، می‌تواند نهال‌های جوان را قبل از اینکه فرصتی برای ایجاد یک سیستم ریشه‌ای قوی داشته باشند، در معرض گرمای شدید تابستان قرار دهد و نهال های کوچک تحمل مقاومت در برابر گرما و خشکی را ندارند و این موضوع باعث ایجاد خسارت به نهال ها شده و ممکن است که آن ها از بین بروند.
این می‌تواند منجر به پژمردگی، توقف رشد و در موارد شدید، مرگ نهال شود. زمان‌بندی بهینه به گیاهچه اجازه میدهد تا در شرایط آب‌وهوایی مطلوب خود را ثابت کند و سیستم ریشه قوی‌تر و رشد سالم‌تر را تقویت کند.
تأثیر زمان کاشت بر عملکرد درختان پسته
بخشی از عملکرد درخت پسته نیز تحت تأثیر زمان کاشت است. درختی که شروع بهینه‌ای داشته باشد سالم‌تر و قوی‌تر خواهد بود و هنگامی‌که شروع به میوه دهی کرد به بهره‌وری بالاتری تبدیل می‌شود.
کاشت در زمان مناسب تضمین می‌کند که درخت می‌تواند رشد خود را در طول فصل به حداکثر برساند و به‌عنوان یک گیاه قوی و سالم وارد مرحله باردهی خود شود. این پایه قوی احتمال برداشت فراوان پسته را افزایش میدهد.
درنتیجه، زمان کاشت نهال پسته نه تنها بر بقای درخت، بلکه بر سلامت و بهره‌وری بلندمدت آن نیز تأثیر می‌گذارد.
خطرات کاشت در زمان نامناسب
نهال پسته در زمان نامناسب می‌تواند آن‌ها را در معرض خطرات مختلفی قرار دهد که به‌طور بالقوه منجر به رشد ضعیف درختان یا حتی شکست کامل محصول می‌شود.
- خسارت سرمازدگی: اگر نهال‌ها خیلی زود، قبل از آخرین یخبندان مورد انتظار کاشته شوند، گیاهان جوان ممکن است از سرمازدگی آسیب ببینند. این می‌تواند باعث پژمردگی، توقف رشد و در موارد شدید، مرگ نهال شود.
- استرس گرمایی: گرمای بیش‌ازحد می‌تواند منجر به استرس گرمایی شود و باعث پژمردگی، سوختگی برگ‌ها و به‌طور بالقوه کشتن نهال‌ها شود.
- تنش خشکی: اگر نهال‌ها دیر کاشته شوند و شرایط گرم و خشک تابستان فراهم شود، ممکن است با تنش خشکی و آفتاب سوختگی مواجه شوند.
- قرار گرفتن در معرض آفات و بیماری‌ها: کاشت در زمان نامناسب می‌تواند نهال‌ها را در معرض آفات و بیماری‌های شایع در فصول خاص قرار دهد.
- استقرار ضعیف ریشه: اگر ریشه‌ها به‌خوبی رشد نکنند، درخت برای جذب آب و مواد مغذی از خاک دچار مشکل می‌شود و بر رشد و بهره‌وری آن تأثیر منفی می‌گذارد.
- کاهش عملکرد: کاشت نامناسب می‌تواند منجر به درخت ضعیف‌تری شود که دانه‌های بی‌کیفیتی تولید می‌کند و عملکرد کلی را کاهش میدهد.
- اتلاف منابع: اگر نهال‌ها زنده نمانند یا رشد نکنند، زمان، تلاش و نهاده‌هایی مانند آب و کودهای سرمایه‌گذاری شده برای کاشت و نگهداری نهال‌ها ممکن است از بین برود.
تنظیم زمان کاشت بر اساس موقعیت جغرافیایی
زمان کاشت بهینه نهال پسته بسته به موقعیت جغرافیایی به دلیل تفاوت در اقلیم و الگوهای آب‌وهوایی می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
- آب‌وهوای سرد: در مناطقی با آب‌وهوای خنک‌تر، کاشت نهال پسته اغلب در بهار انجام می‌شود تا از خطر یخبندان‌های دیررس جلوگیری شود. این مناطق اغلب زمستان‌های طولانی‌تر و فصل‌های رشد کوتاه‌تری دارند. بنابراین پرورش‌دهندگان باید اطمینان حاصل کنند که تمام تهدیدات یخبندان قبل از کاشت برای محافظت از نهال‌های جوان از بین رفته است.
- آب‌وهوای گرم: در آب‌وهوای گرم‌تر و مدیترانه‌ای که پسته به‌طور سنتی رشد می‌کند، کاشت می‌تواند در اواخر زمستان یا ابتدای پاییز انجام شود. این مناطق اغلب زمستان‌های معتدل و فصل‌های رشد طولانی دارند که به نهال‌ها اجازه میدهد تا قبل از شروع گرمای تابستان، یک سیستم ریشه‌ای قوی ایجاد کنند.
توجه به این نکته نیز ضروری است که درختان پسته نیازهای خاکی و اقلیمی خاصی دارند و همه مناطق برای رشد آن‌ها مناسب نیستند. قبل از کاشت پسته، مطمئن شوید که شرایط مکان شما با نیاز این درختان سازگار است.
نکات طلایی برای کاشت نهال پسته
برای کاشتن نهال پسته در باغات نکاتی را باید رعایت کرد تا بهترین عملکرد را داشته باشیم. ازجمله این نکات عبارت‌اند از:
- در روزهای آفتابی و گرم و یا یخبندان و روزهایی که باد شدید است از کاشت نهال پسته جداً خودداری شود.
- بهترین شرایط برای هرس نهال پسته روزهای ابری و هوای آرام است.
- بهترین زمان کاشت نهال پسته معمولاً هنگام خواب نهال پسته است.
- در مناطق گرم و معتدل و نیمه سردسیر، بهترین زمان کاشت، پاییز پس از به خواب رفتن نهال پسته است.
- در مناطق سردسیر بهتر است نهال‌کاری پس از سپری شدن یخبندان انجام شود.
- زمان کاشتن نهال پسته در پاییز طوری تنظیم و برنامه‌ریزی شود که ریشه نهال پسته با محیط جدید قبل از فرارسیدن یخبندان انس پیدا نموده باشد.
- در زمان انتقال و کاشت نهال پسته نبایستی درجه حرارت مبدأ با مقصد اختلاف داشته باشد.
- رطوبت بافت خاک گلدان نهال پسته در حدی باشد که موقع کاشت نهال و انتقال به باغ، مانع ازهم‌پاشیدگی خاک گلدان شود.
- موقع کاشت نهال باید گلدان (نایلون، سفال و…) از نهال پسته بااحتیاط جدا گردد، از کاشت نهال پسته با پلاستیک و گلدان به‌طور جدی خودداری شود.
سلام میخام نهال پسته در شهر زابل سیستان و بلوچستان داشته باشم قبل از کاشتن نهال چه کنم زمین را چگونه آماده کنم آیا در شهر ما جواب میدهد نهال ؟ چون با کم آبی مواجه هستیم و قیمت هر نهال خوب چند میباشد
با سلام
اگر قصد دارید کشاورزی اقتصادی با حداکثر بهره وری انجام دهید بهتر است درخواست کارشناسی کنید تا شرایط زمین شما دقیق بررسی شود و قبل از کاشت خاک اصلاح شود.