فواید کاشت سبزی در منزل
- تهیه سبزی به قیمت ارزانتر
- داشتن سبزی تازه و با طراوت و با کیفیت بهتر نسبت به سبزی هایی که در بازار به فروش می رسند.
- در دسترس بودن سبزی و صرفه جویی در وقت جهت تهیه سبزی از بازار
- داشتن یک سرگرمی سالم و سودمند و مفرح بعد از انجام کارهای خسته کننده روزانه
- بهداشتی تر بودن سبزی های خانگی از نظر میزان و نوع کود و سم و نحوه ٓابیاری نسبت به سبزی های دیگر .
- ایجاد فضای سبز با ایجاد مزرعه سبزی در منزل
شیوه انتخاب زمین جهت کاشت سبزی
نقطه ای از حیاط باغچه را انتخاب نمایید که حداقل 6 ساعت درروز افتاب مستقیم داشته باشد. فاصله دیوار تا باغچه حداقل یک متر درنظر گرفته شود تا از نفوذ اهک یا گچ بداخل خاک جلوگیری شود. قسمتهایی ازباغچه که در محل گودتری قرارگرفته برای سبزیکاری انتخاب نشود چون رطوبت زیاد موجب پوسیدگی ریشه میشود.
زمین باید سبک و قابل نفوذ به هوا باشد زیرا بذر سبزیجات در زمینهای سخت که هوا نباشد رشد نمیکند. زمینهای شیبدار بایستی با ایجاد سکو آنها را به قطعات مناسب تقسیم و هر قطعه را کاملا هموار کرد.
چگونگی تهیه بستر کاشت سبزی
شخم: یعنی برگرداندن و نرم کردن خاک ، باید توجه داشت تنها در سطح االرض عمل شود زیرا میکرو ارگانیسم ها فعالیتشان را در این قسمت از خاک انجام می دهند و از طرفی ریشه اغلب سبزیها از همین قسمت تغذیه می کنند.
دیسک: کلوخهایی که پس از شخم زدن بوجود می آیند بایستی که خرد شوند که اینکار در زمینهای بزرگ توسط دیسک انجام می شود .
تسطیح: پستی بلندی های زمین را با ادواتی مثل ماله یا غلتک تسطیح می کنند باید توجه داشت که هنگام استفاده از غلتک، زمین زیاد مرطوب نباشد (بعلت فشرده شدن خاک و غیر قابل نفوذ شدن ٓان در مقابل ٓاب و هوا)
چه زمانی برای کاشت مناسب است؟
زمان کاشت بستگی به نوع محصول و زمان انتقال نشاء به زمین اصلی دارد . بعضی اوقات نشاء ها را قبل از انتقال به زمین اصلی ٓانرا از خزانه اول به خزانه دوم و یا سوم انتقال می دهند که در این صورت فاصله بین بذر پاشی تا انتقال نشاء به زمین اصلی بیشتر می شود (معموال بین 3 تا 8 هفته و در خزانه هوای ٓازاد کمی بیشتر )
خاک خزانه باید مواد ٓالی کافی داشته باشد ( اضافه کردن کود و مواد ٓالی دیگر )
انواع بذر سبزیها برای جوانه زنی نیاز به دمای مختلفی دارند ، که بسته به رقم سبزی نوع ٓان حداقل بین 2 تا 12 درجه سانتیگراد متفاوت است بنابراین برای بذر پاشی سبزیها تاریخ خاصی مالک نیست بلکه گرمای زمین در درجه اول تعیین کننده زمان کاشت است. ( در کل کاشت قبل از موعد مقرر می تواند همواره با خسارت همراه باشد )
روش های مختلف کاشت بذر برای سبزی کاری
روش دست پاش: در این روش بذر سبزیها در اسرع وقت و بدون هیچ نظم وترتیبی روی زمین پاشیده می شود و سپس با وسایلی مثل شن کش و یا ماله با خاک مخلوط می شود معموال قبل از بذر پاشی زمین را ٓابیاری می کنند . بعضی از سبزی ها مثل اسفناج ، ترتیزک ، تربچه ، جعفری ، شوید و غیره که زمین را زود می پوشانند و فرصت رشد علفهای هرز را نمی دهند به این صورت پاشیده می شوند .
روش خطی یا ردیفی: ردیف های کاشت را در این روش به علت جذب نور بیشتر معموال از شمال به جنوب می کشند . در این روش به کار بیشتر و زمان زیادتری نیاز است ولی دارای فوایدی نیز می باشد از قبیل : ٓاسانی وجین علفهای هرز ، مصرف کمتر بذر ، سله شکنی و ٓابیاری و تنک کردن ٓاسانتر انجام می شود ، خاک دادن پای بوته ، هرس بعضی از سبزی ها ، کود سرک ، سمپاشی و بالاخره برداشت محصول براحتی انجام می گیرد .
روش کپه ای: کاشت تعدادی از سبزیها به ویژه سبزیهای دانه ای به این صورت انجام می گیرد . در این روش پس از حفر گودالی به عمق 3 تا 5 سانتیمتر و به فواصل معین تعداد یک تا دو عدد بذر سبزی را در داخل گودال قرار داده و با خاک روی ٓان را می پوشانند، بوته های اضافی و ضعیف را پس از سبز شدن و اندکی رشد تنک می کنند.
در این روش علاوه بر سبزیهای دانه ای مثل ( لوبیاسبز، نخودسبز، باقالسبز وذرت شیرین) خانواده کدوییان (Cucurbitaceae)را نیز می توان کاشت.
نحوه حفظ و نگهداری از سبزیجات کاشته شده
عملیاتی که برای نگهداری و تقویت گیاه تا زمان برداشت محصول انجام می گیرد اصطالحا داشت نامیده می شود و عبارتند از :
1) وجین علفهای هرز : علفهای هرز ٓاب و مواد غذایی را که باید مورد استفاده گیاه اصلی قرار بگیرد را برای تغذیه و رشد و نمو خود استفاده می کنند و راههای از بین بردن علفهای هرز عبارتند از :
الف – کندن علف های هرز یا وجین دستی : یا بصورت مکانیزه با وجین کار موتوری و یا بوسیله دست یا ادواتی مثل بیل ، فوکا و بیلچه انجام میگردد
2- استفاده از مواد شیمیایی یا علف کش: به دو دسته تقسیم می شوند ، علف کش های عمومی که کلیه گیاهان را از بین می برند و قبل از بذر پاشی ونشا کاری مورد استفاده قرار می گیرند و علف کشهای انتخابی که می توان ٓانرا در زمانی که زمین زیر پوشش سبزی است استفاده نمود.
زمان و روش های آبیاری سبزیجات کاشته شده
ابیاری بموقع و کافی نه تنها در تامین رطوبت زمین موثر است بلکه در مقدار عملکرد و نظافت و مرغوبیت انواعٓ سبزیها نیز دخالت دارد .
الف –ابیاری نشتی : در این روش جویهایی بشکل مارپیچ به عرض 33 تا 43 سانتی متر و عمق 33 تا 35 سانتی متر حفر کرده (بشکل پشته های متوالی ) و جویها به موازات یکدیگر و عمود بر خط شیب سطح مزرعه قرار می گیرند ( داغ ٓاب ) . در سبزیهای خانواده کدؤییان و بادمجانیان ، ( Solanaceae,Cucurbitaceae ) بیشتر از این روش ابیاری استفاده می شود .
ب – ابیاری کرتی : مزرعه را به صورت قطعات کوچک که به ٓان کرت یا کرد می گویند،تقسیم می کنند.که کرتها به وسیله یک مرز خاکی از هم جدا می شوند و بدلیل خیس نشدن اندامهای هوایی گیاه معموال̋ امراض قارچی کمتر به گیاه ٓاسیب می رسانند
ابیاری قطره ای: از لوله های پالستیکی(PVC) استفاده می شود و با نصب نازلهایی روی لوله ها،ٓاب به صورت قطره قطره در دسترس ریشه گیاه قرار می گیرد.
مزایا: صرفه جویی فراوان در مصرف ٓاب ، ارزانتر بودن لوله های سیاه که سیاه بودن ٓانها باعث می شود جلبکها روی ان رشد نکند.ٓ
معایب: داشتن هزینه زیاد ، هر نازل نهایتا̋ به 25 % از ریشه گیاه ٓاب می رساند، گرفتگی قطره چکانها و لوله ها از دیگر معایب به شمار می رود.
تنک کردن بوته ها در واحد سطح
حذف بوته های اضافی و متعادل کردن مقدار بوته در واحد سطح را تنک کردن می نامند. بذر هویج را در مناطق معتدل در اوأیل بهار ودر اواخر تابستان ودر مناطق گرمسیر در پاییز روی خطوطی به فاصله 43-45 سانتی متر در عمق 1-1/5 سانتی متری می کارند. فاصله بوته ها روی خطوط کاشت 5-13 سانتی متر می باشد.طول دوره رشد ٓان برای انواع زود رس 2 ماه وبرای انواع دیررس 4-5 ماه و مقدار بذر الزم برای هر هکتار 3-4 کیلو می باشد.
بهترین خاک برای انواع زود رس زمینهای شنی رسی وبرای انواع دیررس خاکهای رسی شنی است ولی در هر صورت به هر هکتار زمین باید 23-33 تن کود دامی پوسیده وحدود 253 کیلو کود شیمیایی مخلوط اضافه کرد.
تربچه را چگونه می توان کاشت؟
گیاهی یکساله درمناطق سردسیری در طول مدت بهار و تابستان رشد میکند و ریشه متورم میگردد که قابل برداشت است. سبزی فصل خنک به گرما حساس است با شروع گرما ریشه متورم، کیفیت خودرا از دست میدهد و مزه ان حالت تندی بخود میگیرد که دیگر قابل استفاده نیست مستقیما در محل اصلی میکارند.
کشت بصورت دست پاش یا ردیفی است فاصله خطوط کشت 33 تا 43 سانتیمتر و فاصله دو بوته ان 3 تا 5 سانتیمتر است میزان مصرف بذر بین 13 تا 15 کیلوگرم درهکتار میباشد
ترب سفید کاشت: بذر ترب سفید را در بهار در زمین اصلی روی خطوطی بفاصله 83 سانتی متر است. مقدار بذر برای یک هکتار 4-5 کیلو ودوره رشد ٓان از بهار تا اوایل پاییز می باشد.
خاک وکود: بهترین خاک، خاکهای سبک و پوک حاصلخیز است که 25-33 تن کود دامی پوسیده و83 کیلو کود ازته و 83 کیلو کود پتاسه و کود فسفره به هر هکتار زمین اضافه میشود.
شلغم تربچه را چگونه می توان کاشت؟
کاشت: بذر شلغم را در نواحی سردسیر در بهار و در مناطق گرمسیر در پاییز یا در زمستان در زمین اصلی روی خطوطی بفاصله 33-43 سانتی متر بفاصله 5-15 سانتی متر می کارند و پس از کاشت، باید زمین را کمی سفت نمود. طول دوره رشد شلغم بسته به نوع ٓان 1/5-4/5 ماه و مقدار بذر برای یک هکتار 3-4 کیلو است.
خاک وکود: بهترین خاک ،خاکهای شنی رسی نرم وحاصلخیزاست وبرای تقویت زمین میتوان 83 کیلو ازت و133کیلو فسفر و53 کیلو پتاس با خاک مخلوط کرد.
رشد گیاهان برگی در باغچه
جعـــفـری را چگونه می توان کاشت؟
کاشت: بذر جغفری در مناطق معتدل در اوأیل بهار ودر مناطق گرمسیر در اوأیل پاییز در زمین اصلی روی خطوطی بفاصله 23-35 سانتی متر در عمق خدود 5/3سانتی متر کاشته می شود.مقدار بذر الزم برای 133 متر مربع 133- 83 گرم می باشد.
خاک وکود: جعفری را می توان در هر نوع زمینی کاشت وحدود 15 تن کود دامی پوسیده و233-333 کیلو کود ازته برای هر هکتار باید به زمین اضافه کرد.
گیاه برگی کرفس را چگونه می کارند؟
کاشت: کرفس محصول فصل خنک ومغتدل بوده وبذر ٓان را به مدت 4-7 روز در ٓاب 23درجه خیسانده وپس از جوانه زدن ٓانها را به فاصله 25-43 سانتی متر می کاریم. دوره رشد کرفس 85-55 روز ومقدار بذر برای کاشت در یک هکتار 333-533 گرم می باشد.وبهتر است کرفس را بطور مصنوعی سفید کنیم.
خاک وکود: بهترین خاک ،خاکهای شنی رسی حاصلخیز ومرطوب میباشد وبرای تقویت زمین 35 تن کود دامی پوسیده و653 تن کود شیمیایی مخلوط به هر هکتار زمین اضافه می شود.
شاهی خوشمزه را چگونه بکاریم؟
کاشت : بذر شاهی را درزمین اصلی روی خطوطی 23سانتی متردرعمق 5/3سانتی متر می کارند.مقدار بذرالزم برای هر 133متر مربع 133-123 گرم می باشد.
خاک وکود: بهترین خاک ،زمینهای رسی شنی حاصلخیز می باشد و15-23 تن کود دامی پوسیده وحدود 153 کیلو کود ازته نیزبرای هر هکتار زمین ضروری است.
خواص گیاه ترخون و روش کاشت
سبزی فصل خنک گیاهی چندساله بوته ها به ندرت گل میدهند و گلها تولید بذر نمینمایند. تکثیر :غیرجنسی و بوسیله تقسیم بوته ،قلمه ساقه و یا قلمه ر یشه است.
هنگام تکثیر ٓان اوایل بهار میباشد. بوته های تقسیم شده در فاصله 33 تا 53 سانتیمتری کشت میگردند. بعداز 4 سال بوته ها از زمین خارج میشوند و در فاصله ذکرشده دو مرتبه کاشته میشوند. نوعی ترخون به نام ترخون روسی مقدار زیادی بذر تولید میکند و برای تکثیر ٓان از بذر استفاده میشود. زمینترخون باید قوی ،نمدار و ٓافتابگیر باشد .ترخون احتیاج به ٓابیاری فراوان دارد.
روش کاشتن سبزی های مفید به زبان ساده
کاشت ریحان سبز: بذر ریحان در مناطق معتدل در بهار وپاییز ودر مناطق گرمسیر در پاییز در زمین اصلی روی خطوطی به فاصله 23 سانتی متر در عمق 5/3سنتی متری می کارند. مقدار بذر برای هر 133 متر مربع 123-153 گرم می باشد. بهترین زمین خاکهای رسی شنی حاصلخیز با حدود 15-23 تن کود دامی پوسیده و153 کیلو کود ازته برای هر هکتار زمین می باشد.
کاشت گیاه نعناع: گیاهی چندساله دارای اسانس معطر تکثیر بوسیله تقسیم بوته و یا از طریق قلمه سبز و قلمه ریشه است بوته های تقسیم شده به فاصله 33 تا 43 سانتیمتر از یکدیگر کاشته میشوند. از طریق بذر قابل تکثیر است ولی اکثرا بذور ٓان سبز نمیشوند و گیاهان تولید شده شبیه پایه مادری نیستند.
کاشتن شوید: سبزی فصل خنک گیاهی یکساله ویا دوساله بذور به طور مستقیم در ردیف های 63 تا 53 سانتیمتری از یکدیگر .کاشت میشوند زمین قوی حاصلخیز و افتابگیر با زهکش خوب برای شوید مناسب است. بهترین خاک برای شوید لومی شنی می باشد.
کاشت اسفناج: بذر اسفناج را در نواحی گرمسیر دراوأیل پاییزودر نواحی معتدل دراسفند ماه روی خطوطی به فاصله 35- 33 سانتی متر در عمق 1-2 سانتی متری در محل اصلی می کارند.مقداربذر الزم برای یک هکتار 23-25کیلو وطول دوره رشد 63-73 روز می باشد. اسفناج به ٓاب فراوان احتیاج دارد.
بهترین خاک برای اسفناج خاکهای شنی رسی نمدار است وباید 15 تن کود دامی پوسیده و233کیلو از هر یک ازکودهای ازته وفسفره وپتاسه درهر هکتار به زمین اضافه کرد.
سبزی های مفید برای تغذیه
کاشت پیازچه برگی: گیاهی چندساله که برخالف پیاز معمولی تولید غده پیازنمیکند. ازدیاد از طریق تقسیم بوته و توسط پیازچه های کوچک و یا بوسیله بذر میباشد. در اوایل بهار یا اوایل پاییز ، پیازچه های کوچک بهم چسبیده اند و دسته ای از پیازچه ها را بوجود می اورند. فاصله بین بوته های کشت شونده 15 تا 23 سانتیمتر است.
کاهو: کاهو سبزی فصل خنک در کلیه مناطقی که متوسط دمای ماهیانه بین 12 تا 15 درجه سانتیگراد باشد بخوبی پرورش می یابد. کاهو به دمای زیاد حساس است کاشت تا برداشت حدود 153 روز طول میکشد. در مناطقی که زمستان مالیم دارند بذر را در پاییز میکارند ولی در نقاط سردسیر بایستی در اوایل بهار اقدام به کشت نمود. بهترین مناطق برای کشت نواحی سردسیر و مرطوب میباشد.
بهترین نتیجه و باالترین کیفیت را در خاکهای شنی لومی و سیلتی لومی خواهد داشت به شرط ٓانکه از نظر مواد ٓالی کامال غنی باشد.خاک باید کامال نرم و صاف و عاری از علف هرز باشد تا بذر ریز کاهو بخوبی جوانه بزند.کاشت: موقع خزانه گیری درهوای ٓازاد وقتی است که خطر یخبندان رفع شده باشد. وقتی نشا ها ٓاماده شدند انهارا به زمین اصلی منتقل میکنندٓ عرض پشته ها 43 تا 53 سانیتیمتر درنظر گرفته شود.
کلم پیچ سفید: بذر کلم را در مناطق مغتدل در اوأیل بهار ودر مناطق گرمسیر در اوأیل پاییز ابتدا در خزانه کاشت سپس بوته ها را خطوطی بفاصله 63-133 سانتی مترنشأی می کنند. فاصله بوته ها از یکدیگر 33-63 سانتی متر ومقدار بذر در خزانه برای کاشت در یک هکتار 253-533 گرم می باشد.دوره رشد کلم پیچ 133-123 روز است.
